21.Индустриалдыға дейінгі экономикалық жүйе белгілері, ерекшеліктері.

Экономикалық жүйе  - бұл экономикалық процестердің жиынтығы. Ол қалыптасқан мүліктік қатынастар мен ұйымдық түрлер негізінде қогамда жүзеге асады.  

Біліктілік қоғамның индустриалдық дамуының  дәрежесі бойынша біліктілігімен сәйкес келеді. Ол индустрияға дейінгі (традициялық) өркениет, индустриалдық (экономикалық) өркениет, индустриалдықтан кейінгі (экономикалықтан кейінгі) өркениет түрлеріне ие.

Тарихи класификация жаңа жүйелермен қоса өзіне өткен және болашақ жүйелердің сипаттарын біріктіруі тиіс. Осы орайда, аса назарды индустриалдыға дейінгі, индустриалды және постиндустриалды деп бөлген постиндустриалды қоғамның өкілдері ұсынған ұсынысқа аударуға болады.

Экономикалық жүйелердің бір-бірінің шекарасын анықтайтын өндірістік және ғылыми-техникалық революция болып табылады.Осы жүйелердің әрқайсысында формациялық және өркениеттік тәсілдерді синтездеудің жолдарын анықтауға жол сілтейтін жеке бөлшектік типология болуы да мүмкін.

Индустиалдыға дейінгі кезеңдегі экономикалық жүйелерді қарастырар болсақ, индустиралдыға дейінгі кезеңде натуралды шаушылықтық өндіріс үстемдік етті. Индивид жерге байланысты болмаса, яғни ол жер шаруашылығымен айналыспаса оның өмір сүруі тіптен мүмкін емес болатын. Жерді адамдар еңбек етуші индивидтің органикалық емес денесі ретінде қарастырды. Адам табиғаттың биологиялық циклының бір құрамы болды, оларға тәуелді болуға тура келді, өзінің іс-әрекетін ауылшарушылықтық өндірістің биолониялық үнестігімен теңестіруге тырысты.

Өндірушінің орны мен оның өндірістегі функциясы, мақсаты мен оның қызметтік ресурстары, өндірілген тауардың сапасы мен саны тек өндірістік күштердің дамуына ғана емес, сонымен қатар, белгілі бір тұлғаларға: индивидтің өзі мүшесі болып табылатын, еңбек етушілердің ассоциациясына, не болмаса өндіруші тікелей тәуекелділігінде болып табылатын үстемдік етуші класстың өкіліне байланысты болатын.

Еңбектің қоғамдық бөлінісінің болмауы, тұйықтық, сонымен бірге өз ресурстарымен өзінің барлық мұқтаждығын қанағаттандыруы натуралды шарушылықтың негігі белгілерін құрайды. Техникалық жаңалықтар мен жаңаша өндірістік бейімділік өте баяу тарады, себебі, натуралды шаруашылықтың үстемдік ету уақытында, бір шаруашылықтың өндірісі екінші тұлғалардың шаруашылығына әсер етпеді. Өндірушілер салт-дәстүрдің күшіне сүйенді, бұндай экономикалық жүйені дәстүрлі деп атады.

22.Индустриалды экономикалық жүйе белгілері, ерекшеліктері.

Экономикалық жүйе  - бұл экономикалық процестердің жиынтығы. Ол қалыптасқан мүліктік қатынастар мен ұйымдық түрлер негізінде қогамда жүзеге асады.  

Біліктілік қоғамның индустриалдық дамуының  дәрежесі бойынша біліктілігімен сәйкес келеді. Ол индустрияға дейінгі (традициялық) өркениет, индустриалдық (экономикалық) өркениет, индустриалдықтан кейінгі (экономикалықтан кейінгі) өркениет түрлеріне ие.

Тарихи класификация жаңа жүйелермен қоса өзіне өткен және болашақ жүйелердің сипаттарын біріктіруі тиіс. Осы орайда, аса назарды индустриалдыға дейінгі, индустриалды және постиндустриалды деп бөлген постиндустриалды қоғамның өкілдері ұсынған ұсынысқа аударуға болады.

Экономикалық жүйелердің бір-бірінің шекарасын анықтайтын өндірістік және ғылыми-техникалық революция болып табылады.Осы жүйелердің әрқайсысында формациялық және өркениеттік тәсілдерді синтездеудің жолдарын анықтауға жол сілтейтін жеке бөлшектік типология болуы да мүмкін.

Жасанды, адам қолымен жасалған еңбек құралдарының жеіліп, дамуы, сөзсіз адамның табиғаттан тәуелділігінен айырылып, қоғамдық өндірістік күштердің дамуы алғышарттарына негіз болды. Өндіріс құралдары жүйесінің дамуы, адамның сыртқы ортаға үстемдік етуіне дол ашты. Техника адамның ықпалымен жасалған екінші табиғаттай қалыптасты. Өндірістік революция индивидті жетілдіріп: бұрынғы жеке тәуелділіктің жеке тәуелсіздікке ұласуына алып кеді.

Өндірістік революция өндірістік күштердің дауымндағы үлкен сапалы серпінді білдірді. Ол қалыпты өндірістік күштердің алдынғы қатарлы, әрі анықтаушы тип ретіндегі қоғамдық күштердің алмасуынның кепілі болды. Мануфактураның фабрикаға өсіп көшуі процесінде еңбектің сипаты мен құрамында терең әрі кең өзгерістер қалыптасты. Индустриалыд еңбек аграрлы еңбекті, қала ауылды шектеп тастады. Тауарлы-ақша қатынастары қоғамдық жалпы сипат ала бастады.

Еңбек бөлінісі тереңдеп, оның қызметктерге бөлінуі, оның қосылып мен біріктірілуі дамыды. Сонымен қатар, тек сыртқы ортаның ғана емес, сонымен бірге адамның шектеулі биологиялық мүмкіндіктерінен де ( оның физикалық күшінен, қызметінің жылдамдығынан, есту қабілетінен және т.б.) тәелді болудыдың шектелуі, яғни азайып тәелсіз болуына алғышарттар жасады. Осының барлығы бизнесті ұйымдастыру формаларына жаңа талаптардың қалыптасуына алып келді. Барлық ресурстарды рационалды қолдануға, еңбектің ғылыми ұйымдастырылуының дамуына, басқару мен өндірудің жаңа формаларына негіз болды.