32.Туристік ұсыныс туралы түсінік.

Туристік сұранысқа туристердің қажеттерін қанағаттандыратын туристік ұсыныс сəйкес болуы керек. Туристік ұсыныс деген – бұл көрсетілетін туристік қызметтер мен туристік құндылықтардың жиынтығы. Туристік құндылықтарды туристік аймақтың туристік ресурстары құрайды. Сонымен қатар, туристік ұсыныстың элементін туристік инфрақұрылым да жатады. Сонымен, туристік құндылықтар екі топқа бөлінеді: негізгі жəне қосымша. Негізгі тобына туристік ресурстар, ал қосымша тобына туристік инфрақұрылым жатады. Көрсетілетін туристік қызметтер де екі топқа бөлінеді: негізг жəне қосымша. Негізгі туристік қызметтерге туристке саяхат кезінде ең керекті қызметтер (орналасу, тамақтану, көлік) жатады. Қосымша қызметтер негізгі туристік құндылықтармен байланыста болады. Бұған жататындар: экскурсиялық, сауықтыру, спорттық, мəдени қызметтер. Туризм географиясында қалыптасқан туристік ұсыныс туристік аттрактивтілік түсінігімен сəйкестенеді. Туристік ұсыныс деген – бұл көрсетілетін туристік қызметтер мен туристік құндылықтардың жиынтығы. Туристік құндылықтарды туристік аймақтың туристік ресурстары құрайды. Сонымен қатар, туристік ұсыныстың элементіне туристік инфрақұрылым да жатады. Туризм географиясында қалыптасқан туристік ұсыныс туристік аттрактивтілік түсінігімен сəйкестенеді. Ұсыныс («S») – сатушылардың тауарды берілген бағамен сол кезде сатуға дайындайтын тауар көлемі.

Ұсыныс көлемі нақтыланатын шарттарды ұсыныс факторлары деп атайды. Ұсыныс факторлары:

Берілген тауар бағасы (Р);

Басқа тауарлардың бағасы – комплименттер (Р^c) мен субституттар (Р^S);

Технология деңгейі (С);

Салықтар мен субсидиялар (Т);

Тұтынудың объективті (сыртқы) шарттары (N);

Тұтынушылардың үміттері (Е).

Туристік нарықтағы ұсыныс – сатуға арналған жəне белгілі бір бағамен тұтынушыларға ұсынылған турлардың көлемі жəне саяхаттың бағыты. Сұраныс пен ұсыныс арасында байланыс бар. Сұраныс ұсынысты тудырады, ал ұсыныс сұранысқа əсер етеді. Əр түрлі мақсаты бар сатушы мен сатып алушы нарық серіктестік болып табылады. Сатушының мақсаты – турды қымбат бағамен сатып, табыс табу, сатып алушының мақсаты – арзан бағада турды сатып алып, өзінің рекреациялық қажеттілігін қанағаттандыру. Нарықтағы сатушылардың жəне сатып алушылардың көп болуы бəсекелестікті туғызады.

33.Туристік құндылықтар мен туристік қызметтер.

Туристік құндылықтарды туристік аймақтың туристік ресурстары құрайды. Сонымен қатар, туристік ұсыныстың элементіне туристік инфрақұрылым да жатады. Сонымен, туристік құндылықтар екі топқа бөлінеді: негізгі және қосымша. Негізгі тобына туристік ресурстар-аумақтың туристік құндылықтарының жиынтығы. , ал қосымша тобына туристердің қажеттіліктерін қанағаттандыруға арналған туристік инфрақұрылым жатады. Көрсетілетін туристік қызметтер де екі топқа бөлінеді: негізгі және қосымша. Негізгі туристік қызметтерге туристке саяхат кезінде ең керекті қызметтер,сонымен қатар саяхаттың басталуынан аяқталуына дейінгі міндетті қызметтер (орналасу, тамақтану, көлік) жатады. Қосымша қызметтер негізгі туристік құндылықтарды пайдалануымен байланысты қызметтер болады. Осы құндылықтар орын тапқан жерде көрсетіледі. Бұған жататындар: экскурсиялық, сауықтыру, спорттық, мәдени қызметтер. Жалпы туристік қызметтердің келесідей түрлерін ажыратуға болады: орналастыру, тамақтандыру, көлік, мәдени, физико-емдеулік, туристік маршруттардағы қызметтер, экскурсиялық қызметтер, қосымша қызметтер. Адамның туристік құндылықтары мен туристік қызмет бір-бірімен тығыз байланысты. Кез келген адам өзінің туристік құндылықтарына сәйкес туристік қызмет түрін таңдайды. Сонымен, туристік құндылықтар екі топқа бөлінеді: негізгі жəне қосымша. Негізгі тобына туристік ресурстар, ал қосымша тобына туристік инфрақұрылым жатады. Бұларға кіретіндер: туристік мекеме, ұйымдар, кәсіпорын. Жалпы туристік шаруашылық туристерге қызмет жасайтын басқа да халық шаруашылық салаларымен қосылып, «туристік индустрия» жүйесін құрайды. Туристік индустрия жүйесіне арнайы кәсіпорын, ұйым және мекемелер кіреді.:

• Түнеуге қызмет көрсететін мекемелер (қонақ үй, мотель, кемпинг, пансионат)

• Тамақтану мекемесі(мейрамхана, кофе, бар, асхана)

• Көлікпен қызмет көрсететін мекелере(автомекеме, темір жол мекемесі, теңіз,өзен флоттары)

• Туристік өнімдерді шығаратын және тарататын туристік фирмалар(тур бюро, турфирма, турагент)

• Туристік өнеркәсңп мекемелері(тур фабрикалар, тур жаюдықтар)

• Сауда мекемелері

• Ойын сауық мекемелері

• Туристік оқу орны

• Туризмдә басқару органы

• Ғылыми зеттеу және жоспарлау мекемесі

Көрсетілетін туристік қызметтер де екі топқа бөлінеді: негізгі жəне қосымша. Негізгі туристік қызметтерге туристке саяхат кезінде ең керекті қызметтер (орналасу, тамақтану, көлік) жатады.Туристік жолдамада келісіммен шектеледі. Қосымша қызметтер негізгі туристік құндылықтармен байланыста болады. Бұған жататындар: экскурсиялық, сауықтыру, спорттық, мəдени қызметтер, медицина қызметі, ойын мекемелері. Инфрақұрылым дамыған жағдайда жалпы кірістің елу пайызын атқарады. Тағы бір қызмет түрі қосалқы болып келеді. Оған жататындар: сувенир өнімдерімен қамтамасыз ету, туристік символикамен, сауда, валюта кредит, ақпарат. Қосымша және қосалқы қызметтер арасында айырмашылық жоқ.