40. Экзистенциалистік философиясының негізгі мәселелері.

Орыс философиясы әлемдік философияда көрнекті орын алады. Оның себебі – Ресейдің адамзат тарихында алатын орны мен орыс жанының жұмбақ табиғаты болса керек. Тарихи дамудың қай кезеңінде болмасын әлем назарын өзіне аудара білген орыс мемлекеті мен орыс халқының дүние жүзіндегі рөлі осы күнге дейін аса маңызды.Славянофил бағыты өкілдері көзқарасының негізі – православие. И.В.Киреевский, К.Аксаков, В.С.Соловьев тағы басқа көрнекті тұлғалар дін арқылы өмірді өзгертуге болады, діни озгеріс халықтың, қоғамның өміріне керемет өзгеріс әкеледі деп сенді. Бұл түсінікті де, себебі орыс халқының санасында ғасырлар бойы діннің ғажайып күшіне, «идеалға» деген сенім өмір сүрді. Үнемі «идеал» жетегінде өмір сүрген адам өзін басқалардан рухани жағынан жоғарырақ сезінетіні, ылғи өзіне-өзі сезімге шомылып өмір сүретіні белгілі және бұл идеал – шексіз. Марксизм бағытынын негізгі өкілдері В.И.Ленин, Л.Д.Троцкий, Н.Бухарин, А.В.Луначарский болғанымен, орыс философтарының бәрі дерлік әуелі марксизм кезеңіне өтті. Марксизмнің ерекшелігі – философияны жұмысшы табының идеологиялық қызметшісіне айналдыруы. Бұл бағыт ақырында жеңіске жетіп, кеңес заманында философия мемлекеттің біртипті ойлауға негізделген идеологиялық қүралына айналды. Қалыптасқан жүйеге қарсы шығу қылмыспен тең еді. В.И.Ленин 1922 жылы Ф.Э.Дзержинскийге жазған хатында ой-пікірі, кезқарасы большевиктер саясатына қарама-қарсы интеллигенция өкілдерін елден аластату керектігі туралы айтқан пікірінің негізінде арнаулы бұйрық шығарылып.161 адам елден қуылды. Олардың бәрі бір кемеге тиеліп аттандырылғандықтан, тарихқа бұл оқиға «Философский пароход» деген атпен енді. Бұл «еріксіз саяхатшылардың» қатарында белгілі философтар С.Л.Франк, Н.А.Бердяев, Л.Шестов, П.Сорокин, И.Ильин бар еді. Орыс философиясының құлдырауы осы кезеңнен басталды. Үшінші багыт – біз сөз еткелі отырган батысшылдар, немесе экзис-тенциалистер багытының негізгі объектісі – адам және оның өмірінің мәні болды. Атап көрсететін бір ерекшелік – жалпы философия тарихында өмірдің мәні мәселесін талдаумен түбегейлі айналысқан орыс философтары деуге болады. Бұл құбылыстардың себептері әр түрлі. Бірақ біздің ойымызша, басты фактор – Ресейдің трагедиялық тағдыры. Адам, оның өмірінің мәселесі қоғам дағдарысқа ұшыраған кезеңдерде өткірлене түседі. Тығырыққа тірелген қоғам мүшелерінің бойында бүрыннан да бар уақытша бұғып жатқан өміртуралы сауалдар тізбегі адамды осындай қиын кезендерде қатты мазалай бастайды. Сондықтан да өзінің даму тарихында талай рет тағдыр тәлкегіне ұшыраған, сан түрлі соққыларды, қайшылықты қоғамдық өзгерістерді басынан кешірген Ресей мемлекетінің ойшылдарын осы тақырып толғантуы кездейсоқ емес. Философияда құдайшылықты жалпы тағдырды жаратушыны мадақтау жайында көп жазылды. Адам туралы айту тасада, қалтарыста қалып келді. Енді адамды зерттейтін кез туды. Адамға оны зерттеуге бетбұрыс жасалды. Философияда ол экзистенциализм д.а. Бірақ бұл да субьективті идеализмге жатады. Өкілдеі: Н.Бердяев, Л.Шестов К.Яспер, М.Хайдеггер, Ж.Сартр, А.Камю. Экзистенциализмнің басты категориялары жалғыздық, жаттандылық, үрей, жауапкершілік, ажал т.б. Мақсаты: адамның мәндік сипатын, оның қайғылы дәрменсіз жағдайын ескере отырып, оған рақымшылық, кешірім жасау. Адамда өмір сүру оның мәнінен бұрын, ал жануарлар мен өсімдіктерде бұған керісінше болады дейді. Экзис.тік философияның өкілі Сартр былай дейді: Ұста пышақ жасайды, бірақ оның мәні пышақтан бұрын пайда болады. Адам туғаннан кейін адамдық мәнге ие болғанша, ең алдымен оның өмір суруі қажет. Адам зорлық, зомбылыққа бас иіп көне ме, жоқ оған қарсыласа ма, шамасы келе ме, әлде жоқ па? Оны алдымен ойлап шешеді. Фенеменологтың, экзистенциалистің, персоналмистің пікірінше sein болмыс, яғни жалпы болмыстан жеке адам болмысына бет бұру, қарау, жугіну емес, керісінше,жеке адамнан оның нақты болмысынан жалпы болмысқа көшу.