39. Сана және бейсаналық: з.Фрейдтің психоаналитикалық философиясы.

Психоанализ - батыс адамының рухани дағдарысының өзіне тән көрінісі және оның шешімін іздеудің талпынысы. Бұл психоанализдің соңғы кездегі бағыттарынан - «гуманистік» және «экзистенциалдық» анализдерден (сараптаудан) айқын көрінеді. Фрейд психикалық ауруларды емдеудің жаңа түрін жасап, осы мәселеге күллі мүддесі мен өмірін бағыштаған адамОның мақсаты иррационалды және санадан тыс нәрсенің бәрін ақылға билету болатын;адамды оның барлық мүмкіндіктеріне сәйкес санадан тыс нәрсенің құрсауынан босату еді.Ол сол күштерді өз бойынан сезінуге, бақылап - басқару отыру үшін оларды игеруге тиіс.Фрейдтің мақсаты ақиқатты, шын жағдайды мейлінше тану болатын.Ол үшін бұл (тану) мына дүниеде адамға бағыт берудің жалғыз тал сәулесіндей болды. Егер дін мен философия осы өзін өзі бақылау мақсаттарын утопиялық түрде қойса, Фрейд бұған бірінші болып ғылыми негіз жасап берген (санадан тысты зерттеу арқылы) адам болған - немесе, өзі солай деп есептеген - демек, осы мақсатқа жетудің жолдарын да көрсеткен. 

Сана және бейсаналық

Сана – ойлаудың ең жоғарғы формасы, қоғамдық сананы билеу құралы.Сана қоршаған дүние жөніндегі білімдердің жиынтық бірлігі, оның құрылымына барша танымдық процестер енді: түйсік, қабылдау, ес, ойлау, қиял.

1.Санада субъекті мен объектінің айырмашылықтары бекиді. Органикалық әлем тарихында тек адам өзін басқалардан бөлектеп, олармен салыстыра алады. Жалғыз адам-ақ тіршілік иелері арасында өзін тануға, яғни психика әрекетінің бағытын өзіне бұруға қабілетті.

2.Мақсат болжастыру әрекетін қамтамасыз ете алады. Адам табиғат берген заттың формасын өзгертеді, сонымен бірге өзін өзгерту ісін заңдық сипатқа ие саналы мақсатпен ұштастырып, іс-әрекетінің сипаты мен тәсілдерін алдын ала белгілейді, ерік күшіне бағындырады. Осыдан сана қызметі: мақсат қалыптастыру, себеп-салдарын анықтау, еріктік шешім қабылдау, іс-әрекеттің орындалу жолын айқындау т.б.

3.Сана құрылымында әрекетке орай қатынастар орнығады. Адам санасы міндетті түрде өз ішіне күрделі объектив, ең алдымен адам қатысқан қоғамдық қатынастарды бейнелейтін сезімдер жүйесін қамтиды. Дін иелері сананы материалдан тыс, дербес және мәңгі өмір сүретін, ешқашан өлмейтін құбылыс деп қарастырады. Ертеде сананы жанға, ал жаңды ұшып жүретін шыбынға балаған. Кейбір материалистер сана барлық материяда бар деп түсінген. Ғылыми мәліметтерге сүйене отырып, ғалымдар сана барлық материяның жемісі емес, тек ерекше ұйымдасқан материя – адам миының функциясы екенін дәлелдеді. Адам миы түрлі түйсіктер арқылы келетін мәліметтерді орталық жүйке жүйесі арқылы қабылдап, оны қорытады, белгілі ой тұжырымдарын жасайды. Сана қалай пайда болды деген сұраққа жауап беру: ол түйсік мүшелері арқылы объективті ақиқатты бейнелендіріп, оларды қорыту арқылы пайда болады, ал бұл үшін көп нәрседен хабардар болу қажет дейміз Сана адам миына байланысты пайда болады, ал ми оның мекені. Сана адам миы қызметінің желісі. Бірақ ми түрлі жан жануарларда да бар. Ал сана тек адам миының ғана жемісі.Сана бір жағынан жинақталған білім, екінші жаынан таным процесі.Сана әрқашанда белгілі бір қоғамдық даму дәрежесіне сәйкес келеді. Ол үлкен шығармашылық прцесс, өйткенісана обьективті дүниенің механикалық бейнесі емес.

Бейсаналық – бұл адамның жүріс-тұрысына әсер ететін, бірақ ол өзі жете түсінбейтін, автоматты, спонтанды байқалатын құбылыстар, үдерістер, қасиеттер және көңіл-күйлер. Бейсаналық бастама, түптеп келгенде, адамның барлық психикалық үдерістерінде, көңіл - күйлері мен қасиеттерінде орын алады. Осы ретте адамда бейсаналық ес (жады), бейсаналы ойлау, бейсаналық мотивация, бейсаналық түйсіктер және т.с.с. бар деп айтуға болады.