35. Хіх ғ. Орыс ой кеңістігіндегі славяншылдық һәм батысшылдық (п.Я. Чаадаев, а.И. Герцен, и.В. Кирееевский, а.С. Хомяков).

Орыс  философиялық ойындағы қызықты  ізденістер XVI— XVIII ғасырлар бойында жалғасын тапты және екі үрдістің  қарамақайшылығы  негізінде өтті.Мұның алғашқысы орыс ойының  басты назар аударып, бұл орыстың  рухани  өмірі  өзгешелігімен  байланыстырады. Екінші  үрдіс  Ресейге еуропалық мәдениеттің даму үдерісін тануға тырысты.  Бұл үрдіс  өкілдерінің  айтуынша  Ресей Еуропаның даму  жолына барлығынан  кейін түскендіктен,Батыстан көп нәрсені үйреніп, сол өткен тарихи жолды қайталауы  тиіс.  Бұл екі үрдістің айқын теориялық және қоғамдық саяси  тұрғыда қалыптасуы XIXғасырда.  Біріншісін  славянофильдер,екіншісін батысшылдар білдіреді. Осыған байланысты орыс философиялық ойында екі бағыт  қалыптасты. Бұл екі бағыттың да қалыптасуында П.Я.Чаадаев  үлкен рөл  атқарды.  Өзінің  көзқарастарын ол атақты «Философиялық  хаттарында» баяндады.

Чаадаев  католиктік Батысты дәріптеп, оны  Ресейге үлгі тұтты, ал екінші  жағынан, Ресейдің Батыстан айырмашылығы оның ерекше «Ғаламдық миссиясында»  деп айтты. Сондықтан ол Ресейдегі  славянофильдіктің де, батысшылдықтың да негізін қалаушы болып табылады. Әрине, Чаадаев өз позициясының  екіжақтылығын түсінді және осыған  байланысты орыс халқы өзіне тиесілі идеяны іздестіру үстінде дейді. Ұлттық идея сипатының белгісіздігі туралы автордың  пікірі кейінгі орыс  қоғамдық ойы өкілдерінің көзқарастарды алдауында айқындала түседі.Бұл екі бағыт та Орыс идеясының мәні мен мағынасын қарама-қайшы кейіпте  түсіндіреді. Ресейдің дамуын еуропалық үлгі бойынша  насихаттайтын  бағыт -бұл батысшылдық. Бұл бағыттың өкілдері қатарына  Герцен, Огарев, Кавелин,Чернышевский, Грановский  сияқты ойшылдар  жатады, олармен Белинский ,Тургеневтер тығыз қатынас орнатты. Бұлардың барлығы шіркеуді сынап,материализмге сүйенді, бұл ағымнан орыстың революциялық демократтары өсіп  шықты. Батысшылдар  Ресейдің  «еуропаландыру»  идеясын насихаттады және қорғады. Олардың пікірінше, ел Батыс Еуропаға  бағдар  ұстай отырып,тарихи қысқа уақыттың ішінде экономикалық  және  мәдени артта қалушылығын жойып, еуропалық және әлемдік  өркениеттің  толыққанды мүшесі болуы тиіс.Славянофильдік  болса орыстың  ерекше  философиялық-идеологиялық  ағымы болып табылады. Славянофильдіктің негізін қалаушылар:Хомяков, Киреевский, Аксаков   болды. Бұл идеялық позицияға Даль, Островский, Тютчев сияқты ақын-жазушылар жақын болды.  Бұл қоғам қайраткерлерінің шығармашылығы  бойынша, философия Ресей өркениетті елдермен бірқатар болу үшін Батыстан алынған үлгілердіңбірі емес,ұлттық дамудың рухани жетістіктері шеңберіндегі қажетті элемент. Олардың жұмысында тарихтың  өзінен  туындайтын дербес сара жол мен ерекше міндеттерді шешу үшін орыс ойының қажеттілігі туралы  ойы бекітіледі.Орыстың төлтума философиясының  зерттеу аймағы осымен  сипатталады. Бұл міндеттер мен зерттеу  аймағы  Православиемен тығыз байланыстырылды. Славянофильдер Ресей дамуының бүкіл Батыс өркениетінен түбірлі айырмашылығы туралы тезисті ұстанады. Бұл  жерде ең алдыңғы орынға діни  бастау шығады.