Әдістемелік ұсыныстар

Қазақстан Республикасы экономикалық даму және сауда министрлiгiнiң 2011 – 2015 жылдарға арналған стратегиялық жоспары бойынша жасалған Стратегиялық бағыттар, мақсаттар, міндеттер және іске асыру шараларын қарастыру, ағымдағы жағдайды талдау отырып, негізгі мәселелерді шешу жолдарын қарастыру, экономиканың және халықтың әлеуметтік жағдайына әсер етуші факторларды анықтау.

Әдебиеттер

1. Қазақстан Республикасының Президенті – Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан-2050» Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауы, Астана 2012 ж.

2. Қазақстан Республикасы экономикалық даму және сауда министрлiгiнiң 2011 – 2015 жылдарға арналған стратегиялық жоспары, Астана – 2011 ж.

Тақырып 12 (12 жұма). Қазақстан республикасы қаржы министрлiгiнiң 2011 - 2015 жылдарға арналған стратегиялық жоспары

Мақсат. Қазақстан Республикасының экономикалық өсуін және экономикасының жоғары бәсекелі қабілеттілігіне қол жеткізуге жәрдемдесу мақсатында мемлекеттік қаржының тұрақтылығын, сенімділігін және теңгерімділігін қамтамасыз ету.

1. Мемлекеттік қаржының тұрақтылығын сақтауға бағытталған стратегия

2. Мемлекеттік мекемелерде Банкроттық саласындағы реттеу тиімділігін арттыру және бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік жүйесін жетілдіруге бағытталған стратегия

3. Мемлекеттік органның стратегиялық бағыттары мен мақсаттарының мемлекеттің стратегиялық мақсаттарына сәйкестігі және Функционалдық мүмкіндіктерді дамыту

1. Мемлекеттік қаржының тұрақтылығын сақтауға бағытталған стратегия

Ұлттық қор қаражатын 2006 жылдың ортасынан берi қолданылған ел экономикасына бағыттау схемасында республикалық бюджетке кепiлдендiрiлген және нысаналы трансферттер, сондай-ақ қаражатты отандық бағалы қағаздарға ұзақ мерзiмдi инвестициялау көзделген. Бұл ретте кепiлдендiрiлген трансферттi айқындау кезiндегi шектеу республикалық бюджет әзiрленетiн жылдың алдындағы жылдың соңындағы Ұлттық қор активтерiнiң үштен бiр бөлiгiнен аспауы болып табылды.

Қабылданған саясаттың нәтижесiнде экономикалық өсу кезеңiнде валютаның шамадан тыс түсуiн зарарсыздандыру, теңгенi айырбастау бағамына және инфляцияға қысымды азайту қамтамасыз етiлдi. Дағдарысқа қарсы белсендi саясат жүргiзу үшiн қаржы резервтерi құрылып, оның шеңберiнде Ұлттық қордан 10 млрд. АҚШ доллары мөлшерiнде қаражат пайдаланылды және жинақтау саясаты сақталды. 2009 жылдың соңына қаражат 4,5 трлн. теңгенi құрады, оның 750,0 млрд. теңгесi iшкi активтерге («Самұрық-Қазына» ұлттық әл-әуқат қоры» акционерлiк қоғамы мен «ҚазАгро» ұлттық басқарушы холдингi» акционерлiк қоғамының облигацияларына), 24,4 млрд. АҚШ доллары - шетелдiк активтерге орналастырылды.

Дүниежүзілік тұтынудың жаһандық қысқаруы салдарынан Қазақстанның экономика салаларындағы іскерлік белсенділіктің бәсеңдеуіне байланысты 2009 жылы бюджет жүйесі табысының күрт төмендеуі байқалды. Егер 2008 жылы ЖІӨ 25,1% мемлекеттік бюджет арқылы қайта бөлінсе, 2009 жылы айтылған көрсеткіш 20,6%-ды құрады. Мемлекеттік бюджеттің табыстары 2009 жылы өткен жылмен салыстырғанда 13,1%-ға қысқарды.

Ел үкіметі мемлекеттік бюджеттің едәуір тапшылығына бюджет шығыстарын оңтайландыру, әлеуметтік төлемдерді арттыру және дағдарысқа қарсы шараларды іске асырумен тұтынушылық сұранысты бюджеттік ынталандыру арқылы жол бермеді. Республикалық бюджет тапшылығын кезең-кезеңмен төмендету жоспарлануда, яғни 2013 жылда ЖІӨ-ге шаққанда 1,5%-ға құру керек.

Мемлекеттік (үкіметтік) борыштың өсуі байқалады, себебі республикалық бюжетті тапшылықпен бірге қалыптастыруда болып табылады. Жыл сайын мемлекеттік (үкіметтік) борыш қарыз алу есебінен курстық айырмасымен бірге қаржыландыру тапшылығы соммасы өсуде. Егер 2009 жылдың басында мемлекеттік (үкіметтік) борышқа қатысты ЖІӨ-ге шаққанда 6,4%, ал 2010 жылдың басында – 9,5 % құрды. 2010 жылдың аяғында мемлекеттік (үкіметтік) борыш 2 366 млрд. теңгені немесе ЖІӨ-ге шаққанда 12,3% құрайды деп күтілуде.

Негізгі проблемалар. Республикалық бюджеттің теңгерімділігі және шығыстарының құрылымы, салықтар түсімдерінің және кедендік төлемдердің толықтылығы, салықтық және кедендік жүйені жақсарту, сондай-ақ үкіметтік борыштың мөлшерін қауіпсіз деңгейде ұстап тұру мәселелері өзекті болып қалуда.

Экономикалық ахуалдың нашарлауы немесе жақсаруы анықтаушы сыртқы фактор болып табылады, ол республикалық бюджетке түсетін түсімдердің деңгейіне, Ұлттық қордың мөлшеріне, қарыз алу мүмкіндігі мен жағдайына әсер етеді. Негізгі ішкі факторға сапалы жоспарлау мен республикалық бюджеттің орындалуы жатады.