1. Мақсаттық белгілеуіне қарай:

▪ тауарлар мен қызметтер жарнамасы;

▪ идея- ойлар жарнамасы;

▪ пайда алу үшін бағытталған коммерциялық жарнама;

▪ пайда алуды көздемейтін коммерциялық емес жарнама ( қайырымдылық қоры, діни және саяси ұйымдардың жарнамасы)

2.Мақсатты бағытына сәйкес жарнама типтері.1) Марка жарнамасы тұтынушылардың тауар маркасы туралы хабардарболуына және фирманың нарықтағы үлесін арттыруға бағытталған.Оның мақсаты- бәсекелес марканың сатып алушыларын үйіру арқылы таңдамалы сұранысты ынталандыру.2) Тауар жарнамасының мақсаты- жалпы тауар категориясына алғашқы сұранысты ынталандыру.Мұндай жарнама салалық өткізуді өсіруге бағытталған болса, марка жарнамасы осы өткізу көлемінен өзі үлесін бөліп алуға арналған. 3) Корпорация немесе компания жарнамасы олардың бейнесін жасауға бағытталған. 4) Бірлескен жарнамада өндіруші бөлшек саудагерлердің тауарды жарнамалауға кеткен шығындарының орнын толтырады.

Имидж жарнаманың негізгі мақсаты- адамдар санасында тауардың немесе фирманың жағымды бейнесін жасау, ал ынталандырушы жарнаманың мақсаты – тауарлар мен қызметтердің өткізілуін ынталандыру.

3.Практикалық мақсаттар үшін ең ыңғайлысы - өткізу арналары арқылы жарнаманы жіктеу.

Баспа жарнамасы – ол тек көріп, қабылдауға арналған жарнамалық- каталогтық басылымдар ( каталог, проспект, буклет, плакат, листовкалар) және жарнамалық –сыйлықтық басылымдар ( үстелге қоятын және қабырғаға ілінетін фирмалық күнтізбелер, іс күнделіктері, жазу кітапшалары, қалта күнтізбелері, т.б. жатады). Баспа жарнамасының мақсаты – болашақ сатып алушыларды жарнамаланған фирма тауарларымен толық таныстыру.

Баспасөздегі жарнама. Бұл- хабарландыру және шолу- жарнама жарияланымдары сипатында баспасөзде жарияланған әр түрлі жарнамалық материалдар ( мақалалар, репортаж, шолу т.б.). Басылымның маңыздылығы оның кезеңділігіне, жарнаманың осы басылымдағы алған орнына және көлеміне байланысты болады.

Радиожарнама.Негізгі түрлері – радиохабарландырулар, радиожурналдар, радиорепортаждар, радиороликтер.

Тележарнама. Ең танымал түрлері: телеролик, телехабарландыру, жарнамалық бағдарламалар, бағдарлама арасындағы телезаставкалар.

Аудивизуалды жарнама. Бұл- жарнамалық роликтер, жарнамалық- техникалық фильмдер, жарнамалық- беделді фильмдер, бейне фильмдер және слайдтар.

Сыртқы жарнама. Бұл- көру сезімі арқылы қабылданатын жарнама. Негізінен бұл жарнама тұтыну тауарлары үшін қолданылады.Қалың көпшілікке арналған. Оның түрлері: жарнамалық тақталар, афишалар, транспараттар, түрлі- түсті жазбалар, электронды табло,экрандар,дүкендер сөресі, фирмалық жазулар.

Көлікті жарнама. Бұл- автобус, троллейбус және тағы басқа көлік түріне орналастырылатын жарнамалық мәліметтер, хабарландырулар.

Тікелей пошталық жарнама – жарнамалық хабарларды тұтынушы мекен – жайына жарнама хаттар немесе хабарландыру – ақпараттық материалдардың басылымдары ретінде жіберу.

Жарнама сувенирлері – фирма қызметін таныту үшін қолданылатын фирмалық сувенирлер, сериялық сувенирлік заттар,сыйлықтар, фирмалық орамалар.

Компьютерлендірілген жарнама. Жарнаманың бұл түрі шетелде жақсы дамыған. Ол компьютерлендірілген ақпарат және кабельді теледидар арқылы жүргізілетін жарнама ( бейне- теле каталогтар бойынша сауда).

Интернет арқылы жарнама. Өзінің жеделдігіне, қайталануына және таратылуының ауқымдылығына байланысты баспасөздегі жарнаманың ең тиімді құралы болып табылады.

Жалпылама сұраныстағы тауарлар мен қызметтер үшін радио және тележарнама тиімді болып табылады.

Тележарнама- жарнаманың ең қымбат түрі және оның бағасы әр кезде өсіп отырады.

Жарнама тәсілінің ең қарапайым түрі – жарнама хабарларын поштамен тарату.

Газет пен журналдағы жарнаманың құны оның беттеріндегі қолданылған ауданының әрбір шаршы сантиметрінің бағасымен есептелінеді. Зерттеулердің нәтижесі көрсеткендей, газеттер мен журналдардың беттеріндегі оң жақтағы жоғарғы бөлігіне көбірек көңіл аударылады.

Ұлттық компаниялардың тауарды нарыққа жылжыту саясатының қаржылық мүмкіндіктері мен маркетингтік мақсаттарға қатысты өзіндік ерекшеліктері бар .

Паблик релейшнз (PR) - ұйым мен қоғам арасындағы өзара ұғысу, оң қарым-қатынасты құру және оны қолдануға бағытталған, жоспарланатын шаралар.

Қысқаша айтқанда, ол – фирманың жағымды бейнесін құру мақсатында жасалған көпшілікпен байланыс жүйесі.

Паблик релейшнз қызметтеріне мыналар жатады:

1. көпшілікке өзі туралы жағымды ақпарат тарату және оған нандыру;

2. оның ой-пікіріне ықпал ету;

3. ұйымның жақсы бет-бейнесін құру, беделін көтеру;

4. ұйымның жұмысына қызметкерлердің жауапкершілігін қалыптастыру.

Паблик релейшнз түрлері:

• паблисити (үгіт-насихат);

• демеушілік;

• фирмалық стиль.

Паблик релейшнз әдістері

• БАҚ-пен байланыс. Баспасөздерде мақалалар жариялау, радио, теледидардан материалдар беру;

• Баспасөз конференцияларын ұйымдастыру. Баспасөз конференциясы – жағымды көзқарасты жария ету, мәлімдеу мен компания пікірлерін елге жариялау мақсатымен БАҚ өкілдерін шақыру;

• Баспа өнімдері( бланктер, визиткалар, шоттар);

• Кино және фотоқұралдар( деректі фильмдер, клиптер, фотосуреттер);

• Сөз сөйлеу. Ресми жиналыстар, кездесулерде, мәжілістерде, конференцияларда шығып сөйлей алу, адамдармен араласа білу, сену, түсіндіру – ізгі атмосфера тудырады;

• Жаранама. Жақсы жарнама фирма бейнесіне ықпал етеді;

• Тауарды таныстыру рәсімін өткізу;

• Демеушілік;

• Мүдделерді алға жылжыту( лоббирование). Фирмалардың кәсіпкерлік қызметіне байланысты шешімдерді қабылдауға жағымды әсер туғызу мақсатында мемлекеттік билік және басқару органдарымен қарым-қатынас орнатылады;

• Фирмалық стиль.

Демеушілік – бұл маркетингтік коммуникациялық мақсаттарды жүзеге асыру үшін мәдениет, білім беру, спорт саласында жұмыс істейтін тұлғаларға немесе ұйымдарға, көмек көрсету.

Демеушіліктің көздейтін мақсаттары:

1. Кәсіпорынның нарықта танылуы және әйгілі болуы;

2. Кәсіпорын және оның тауарларының беделін жақсарту;

3. Демеушінің нарыққа ұсынған тауарына сұраныстың өсуі.

Фирмалық стиль - ол тек фирма мен оның тауарларына ғана тән бейне.

Фирмалық стиль мынадай элементтерден тұрады:

• Тауар белгісі. Мысалы, “ Marlboro” сауда маркасының құны 10 млрд. Доллардан тұрып, компанияның нарықтық соммасының 1/3 бөлігін құрайды(36,371-б);

• Логотип – фирманың ерекше жазылған және арнайы дайындалған толық немесе қысқаша аты;

• Фирмалық ұран, сөз мәнері(слоган) – бұл фирма ұраны;

• Фирмалық блок – белгі мен логотиптің композициялық бірігуі;

• Бірыңғай стиль;

• Фирмалық түс немесе түстер жиынтығы;

• Шрифттердің фирмалық жиынтығы;

• Фирмалық константалар( формат, мәтін версткасы);

• Бірыңғай музыка.

Сонымен қатар фирмалық стиль қызметкерлердің ерекше жұмыс киімін де қамтиды. Фирмалық стильдің басты мақстаты – фирма тауарларының тез өтуін және бәсекеге қабілеттілігін жоғарылату.

Брендинг – бәсекелес тауарлар арасындағы белгілі бір тауар маркасына деген тұтынушының талғамын ұзақ мерзімге қалыптастыру өнері. Ол АҚШ –та 30-шы жылдары пайда болған ұғым.

Кез келген тауар белгісі деп атала алмайды, ол үшін тауар өзінің жоғары сапасымен тұтынушы сенімін ақтап, нарықта әйгілі болу керек.

Паблик релейшнз маманының қызметтеріне мыналар жатады:

• Фирманың оның жауапты қызметкерлерінің имиджін жасау;

• Басшылардың сөйлейтін сөздері мен баяндамаларын әзірлеу және түзету;

• Баспасөз хабарламасын жазу, оларды БАҚ жариялау;

• Газет, журнал және теледидар тілшілерімен байланыста болу;

• Экскурсия, таныстыру рәсімдерін, көрмелерді дайындау;

• Қайырымдылық шараларын және қонақтарды күтуді ұйымдастыру;

• Паблик релейшнз компаниясының жоспарын жасау;

• Қоғамдық пікірді, әлеуметті зерттеуді ұйымдастыру.

Баспасөз хатшысы немесе баспасөз атташесі БАҚ-пен айналысады.