11. Қаржылық бақылау.

Қ.бақылау-қаржы жүйесінің барлық буындарының ресурстарын жасау, бөлу және оларды пайдаланудың негізділігін тексеруге бағытталған айрықша қызмет және қаржыны басқарудың функциялық эл. бірі. Мақсаты-ғылыми негізделген қаржылық саясатты, тиімді қаржылық механизмді қалыптастыруға жәрдемдесу. Міндеті-қаржы жоспарының орындалуын, қаржылық-шар.қ қызметтің ұйымдастырылуын тексеру. Түрлері: 1) қ.шаруашылық; 2) Қ.Бюджеттік – бюджеттен қаржыландырылатын мемл. кәсіпорындарды, мекемелерді, ұйымдарды бақылау. ; 3)несиелік-банктік – кредиттік ресурстарды қалыптастыру, қолма-қол ақшасыз есеп айырылысқанда т.б. бақылау. Сыныптамасы: 1) мемл-к – бұзушылықтарды анықтау, жою және болғызбау мақсатында бақылау объектілерінің Қ.Р бюджет және заңнамасын сақтауын тексеру ж-е талдау арқылы бақылау. 2)Қоғамдық-қоғамдағы қаржылық қатынастарды бақылау. 3)Тәуелсіз (аудиторлық)-ұйым мен кәсіпорын, компания, банк, сақтық компания иесінің қаржылық қызметінің жағдайын тексеру. Жүргізу уақытына және нысанына қарай: 1) Алдын-ала – ақшалай қорларды жасау, пайдалану жөніндегі операциялар істелінгенге дейін жүрг-н бақылау. 2) Ағымдағы – қаржы жоспарының атқарылу үдерісінде, шар.қ-қарж.қ операц.ды жүзеге асыру барысында жүрг-н тексеру. 3) Соңынан – қаржылық оперц-р жасалғаннан кейін жүрг-н бақылау. Тексеру объектісі б.ша: 1)құжатты-құжаттар, яғни ақшалай құжаттар:чектер, ордерлер, бағ. қағаздар тексеріледі.2)тақырыптық – бір моделдегі бірнеше кәсіпорындарда, мекемелерде н-е бірнеше министрліктерді қызметтің жеке мәселелерін бақылау.3) толық – белгілі кезеңдегі ШЖС-ң бүкіл қызметін тексеру. 4)Нақты – құжаттарды ғана емес, қолда бар ақшаны, матер-қ құндылық-ды да тексереді.

12. Қаржылық басқару.

Қ.басқару-көзделетін нәтижеге жету үшін басқарылатын объектіге қойылатын әдістер мен тәсілдер жиынтығы. Мақсаты-макроэконом-қ теңгерілімдікте, бюджет профицитінде, мемл. борыштың азаюында, ұлттық валютаның беріктілігінде т.б көрінетін қаржының тұрақтылығы мен тәуелсіздігі б.т. Объектілері – қаржылық қатынастардың сан алуан түрлері, субъектісі – басқаруды жүзеге асыратын ұйымдық құрылымдар.Қ.Б функциялық элементтері: 1)қаржылық ақпарат-қаржылық қатынастар,ға қатысушыларды ақпаратпен қамтамасыз ету. 2)Жоспарлау-жоспарлы тапсырмаларды орындауға қажетті ақшаның мөлшерін, оның көздерін анықтау, болжам жасау.3)ұйымдастыру-басқарудың барлық буындарының жөнге салынғандығын, айқындығын, басқару жұмыскерлерінің жауапкершілігі мен тәртіпгі. 4)реттеу-жоспарлы тапсырмалардың орындалуы үшін қаржылық ресурстарды тиімді, шебер жұмсау, ауытқулардың алдын алуға бағытталған шаралар. 5) бақылау-қаржы жүйесінің барлық буындарының ресурстарын жасау, бөлу және оларды пайдаланудың негізділігін тексеруге бағытталған айрықша қызмет. Басқару: мемлекеттің қаржысын және ШЖС қаржысын басқару. Мемлекет қаржысын басқару: стратегиялық және оперативті. Стратегиялық - мемлк. биліктің және басқарудың жоғарғы органдары – Парламент, президент аппараты, үкімет, қаржы министрлігі және бюджеттік жоспарлау министрлігі арқылы жүзеге ас-ды.( басқару ұйымдары: қаржы службалары, өаржы салық органдары) ШЖС қаржысын басқару: мимнистрліктердің, ведомстволардың, компаниялардың т.б қаржы басқармалары мен бөлімдері, қаржы службалары жүзеге асырылады. Қаржыны басқаруды жүзеге асыратын барлық ұйымдық құрылымдардың жиынтығы – қаржылық аппарат д.а.