13. .Қаржылық басқару түсінігі мен принциптері мен элементтері

Қаржылық басқару – бұл қаржыға және шектес эк/қ-әл/к жүйелерге оларды жетілдіру ж/е дамыту мақсатымен ықпал жасау үдерісі ж/е қаржылық қатынастардың бүкіл жиынтығының тиімді жұмыс істеуіне жетуді ж/е мұның негізінде тиісті қаржы саясатын жүргізуді қам/з ету жөніндегі мем/т шараларының жиынтығы.ҚР Президентіне көп жағдайда Президент аппараты арқылы қаржыны басқаруға үлкен өкілеттілік берілген.Қаржыны жалпы басқару ҚР-ң заң шығару қызметін жүзеге асыратын елдің ең жоғарғы өкілді органы – Парламентке жүктелген.Қаржылық бақылау комитеті бақылау саласындағы ұйымдық-әдіснамалық ж/е талдамалық жұмыстарды жүзеге асырады. Оның органдары мем/к кәсіпорындарға ұлттық шар/ң барлық салаларының ж/е көрсетілетін қызметтер сферасының ұйымдарына,әл/к сфера мен халықты қорғаудың мем/к ұйымдары мен мекемелеріне, басқару органдарына, қорғаныс кәсіпорындары мен ұйымдарына ж/е құқық тәртібін қорғауға тексеріс жүргізеді. Олар сонымен қатар кредит және валюта ресурстарын пайдалануды, бағалы қағаздар бойынша заңнамалардың орындалуын бақылайды.Мем/ң қаржысын басқаруға өзінің функцияларының өзгешілігіне сәйкес ҚР-ң Ұлттық банкі белгілі түрде қатысады. Ұлттық банк ақша-кредит саясатын жүргізгенде, ақша айналысын реттегенде, қаржы ресурстарын басқарғанда қаржы қатынастарына тікелей де, сонымен бірге жанама түрде де ықпал жасайдыЕлімізде Респ/қ бюджеттің атқарылуын сыртқы бақылаумен байланысты мәселелермен Респ/қ бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитеті айналысады, ол Президентке тікелей бағынатын ж/е есеп беретін респ/қ бюджеттің атқарылуын сыртқы бақылауды жүзеге асыратын мем/к орган б/т.

14Мемлекеттік кірістердің классификациясы

Мемлекеттің кірістері деп, экон/қ қатынастардың жүйесін айтады, бұл қатынастардың үдересінде мем/ң жұмыс істеуәнің матер/қ базасын жасау үшін мем/ң меншігіне түсетін қаражаттардың жиынтығы құрылады.Меншік нысандарын ұйымдық-құқықтық рәсімдеуге қарай мемл/ң кірістері мыналардан тұрады:1)мем/к кәсіпорындар мен ұйымдардың табыстарынан; 2) жекеше кәсіпкерлік сектордың салықтық түсімдерінен; 3) қоғ/қ, кооперативтік ж/е ұжымдық ұйымдардың салықтық түсімдерінен; 4)халықтың салық төлемдерінен; 5) қоғ/қ ұйымдардың салықтық түсімдері. Жасалу сферасына б/ты: 1)матер/қ өндіріс сферасында қалыптасатын кірістер; 2)матер/қ емес сферада қалыптасатын к/р болып жіктеледі. Қаржылық мазмұны б/ша: 1)салықтық; 2)салықтық емес б.б.(мем/т иелігінен алудан ж/е жекешклендіруден түсетін қаражаттар,ақшалай-заттай лотореядан түсетін табыстар ж/е т.б.). Жұмылдыру әдістері б/ша кірістер орталықтандырылған ж/е орталықтандырылмаған болып жіктеледі.

15. Мемлекет шығыстарының қаржыландыру әдістері мен адистери

Мемлекеттің шығыстары – бұл мемлекеттің жұмыс істеуімен байланысты ақшалай шығындары. Экон/қ категория ретінде олар қоғамдық өндірісті дамытып, жетілдіру, қоғамның сан алуан қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында ішкі жалпы өнімнің бір бөлігін бөлумен және тұтынумен байланысты экон/қ қатынастарды білдіреді. Мемл/т шығыстарын қаожыландырудың 2 әдісі бар: 1. Шаруаш. есептегі кәсіпорындар мен ұйымдарды қаржыландыру меншікті ресурстар, банк кредиттері есебінен және жетпеген бөлігі бюджет қаражаттары есебінен жасалынады; 2. Бюджеттік қаржыландыру. Бюджеттік тәртіппен ерекше құжаттардың- қаржыландырудың жеке жоспарларының негізінде әлеуметтік- мәдени шаралар, мемл/к билік пен басқару органдарын ұстау, қорғаныс шығындары қаржыландырылады.Бағдарламалар мен шараларға, халықты әлеуметтік қамт. етуге ж/е басқа мақсаттарға берілетін нысаналы мемл/к қаржылық көмектің нысаны- бюджеттік қаржыландырудың мынадай нысандары қолданылады: демеуқаржы, субвенциялар, субсидиялар. Демеуқаржылар кезінде ақша қаражаттары қайтарусыз тәртіппен бюджет пен бюджет қорларынан кәс/р мен ұйымдардың зияндарын жабу үшін, сондай- ақ төменгі бюджеттерді баланстау үшін бөлінеді. Бұл нысан ауыл шаруашылығы өнімінің бағаларындағы айырманы өтеу, жеке өнімдер мен тауарлардың әлеуметтік қолайлы бағаларын қолдау, тұрғын үй коммуналды шаруашылықтың зияндарын жабу, театр, ойын- сауық ж/е басқа да ұйымдардың шығындарын ішінара өтеу түрінде тараған болатын. Субвенциялар – халықты әлеуметтік қолдауды қамт. ету жөніндегі бағдарламалар мен шараларға ж/е басқа мақсаттарға нысаналы мемл/к қаржылық көмектің нысаны; мақсатты пайдалану бұзылған жағдайда қаражаттар қайтарылуға жатады.Субсидиялар- үлестік негізде белгілі бір шараларды қаржыландыруға бюджет, бюджеттен тыс ж/е арнаулы қорлардың қаражаттары есебінен ақша ж/е заттай нысандағы жәрдемақылар. Аталған нысандар трансферттік қаржыландырудың түрін қабылдайды. Трансферттер деп кең мағынада бюджеттен ж/е бюджеттен тыс қорларды, белгілі бір қажеттіліктерді қаржыландыру үшін қаражаттарды қайта бөлу кезінде оларды өтеусіз және қайтарусыз беруді айтады. Бұл әлеуметтік сақтандыру мен қамсыздандыру бойынша төлеулер, жұмыссыздық бойынша, білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет ж/е т.б. жүйесін ұстауға берілетін жәрдемақылар.