9. Қаржы ресурстарының негізгі өсу факторлары.

Қаржы ресурстары- бұл ішкі жалпы өнім құнының бір бөлігін, атап айтқанда, ақша нысанындағы таза табысты бөлу және қайта бөлу үдерісінде жасалынатын мемлекеттің, шаруаш. жүрг.субъект-ң және халықтың қарамағындағы ақша қаражаттары, олар ұлғаймалы ұдайы өндіріс пен басқа жалпымемлекеттік қажеттіліктерді қамтамасыз етуге пайдаланылады.Қаржы ресурстары қаржы категориясын баға және басқа құндық категориялардан бөліп алуға мүмкіндік жасайды.Қоғамдық жалпы өнім мен ұлттық табысты арттыру қаржы ресурстары өсуінің басты шарты болып табылады.Қаржы ресурстарында негізгі орынды таза табыс және амортизациялық аударымдар алады.Қаржы ресурстарын өсірудің маңызды факторы қоғамдық еңбек өнімділігін арттыру болып табылады,бұл ұдайы өндіріс үдерісінде ұлттық табыстың артуын білдіреді, сондай-ақ экон/қ қызметтің қаржылық нәтижесінің өсуіне жеткізеді. Еңбек өнімділігімен қоғамдық өндіріс тиімділігінің басқа көрсеткіші- қор қайтарымы тығыз байланысты. Қор қайтарымын арттыру қаржы ресурстарын қалыптастыруға, атап айтқанда, олардың негізгі көзі- таза табыстың өсіміне сөзсіз әсер етеді,ол өнім өндіру ауқымы өсімінің,сондай- ақ ағымдағы шығындарды үнемдеудің нәтижесінде артады.Екінші фактор- бұл материалдық шығындардың орнын толтыру қоры мен өндірілген ұлттық табысқа жалпы қоғ/қ өнім/ң бөліну үйлесімдері. Жиынтық қоғ/қ өнімдегі матер/қ шығындардың үлесін- материал сиымдылығын төмендету өндірілген ұлттық табысты- қ. ресурс/ң негізгі көзін арттыруға мүмкіндік беретін фактор б.т. Қ. ресурс/ң өсуіне сонымен қатар жалпы алғанда қоғамдық өндірістің, сондай-ақ өнеркәсіп өндірісінің материалдық-заттай құрылымы да әсер етеді. Перспективада ақша қорланымдары, сыртқы экон/қ қызметтен түсетін түсімдер қ. ресурс/ң негізгі көздері болып қалады. Еңбекке ақы төлеудің, тұтыну қорларының одан әрі өсуі қ. ресурс/ң құрамына тартылатын халық қаржыларының мөлшерінің өсуіне жеткізеді.Мемл/ң қаржы ресурс/ң көлемінің динамикасы мен құрылымы/ң үрдістері рыноктық қатынастарға көшу бағдарламаларын жүзеге асырудың нәтижесінде қоғамдық өндірістің тиімділігін айтарлықтай арттыру қ. ресурс/н қалыптастырудың қарқынын тездетуге ж/е өсуі интенсивті факторлармен шарттасылған көздердің үлес салмағын көбейту бағытындағы олардың құрылымын жақсартуға жеткізетіндігін дәлелдейді.

10.Коммерциялық бастамада әрекет ететін шаруашылық субъектілердің қаржысы

Коммерциялық шаруашылық жүргізуші субъектілер табыс алу мақсатында құрылады. Ком\лық кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысы деп өндірістік капиталдарды қалыптастыру, өнім өндіріп, оны өткізу, меншікті қаржы ресурстарын жасау, қаржыландырудың сыртқы көздерін тарту, оларды бөлу ж\е пайдалану үдерісіндегі эко\лық қатынастарды айтады. Ком\лық кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысын ұйымдастыру белгілі бір қағидаларға негізделген, олардың қатарына мыналар жатады: 1)ком\лық (шаруашылық) есеп–шаруашылық жүргізуші субъектілердің шаруашылық қаржылық қызметін жүргізудің негізге алынатын қағидасы ж\е басты әдісі. Ком\лық есептің айқындаушы қағидасы өзін-өзі өтеушілік пен өзін-өзі қаржыландру б.т. Өзін-өзі өтеушілік – шаруашылық жүргізудің қалаушы қағидасы, ол кәсіпорынның өз өнімін өткізуден түсетін түсім ақша есебінен оны өндіру ж\е жеткізілім жөніндегі бүкіл шығындарды өтеуді білдіреді. Өзін-өзі қаржыландыру – нарықтық эко\а жағдайында кәсіпорындардың шаруашылық қызметінің табысты болуының міндетті шарты. Өзін-өзі қаржыландыру кәсіпорындардың толық қаржы дербестігімен ж\е жауапкершілігімен тығыз б\ты. Қаржылық жауапкершілік пен мүдделік–бір үдерістің–шаруашылық жүргізудің тиімділігін арттырудың ынталандырмаларын жасау мен іске асыру үдерісінің екі жағы. 2)Жоспарлылық қағидасы ШЖС\дің қаржылық қызметі өндірістің мақсаттарына, міндеттеріне, оларға жетудің белгіленген әдістеріне жетудің дәйектілігі мен мезгіліне қарай оның параметрлерін есептеу арқылы алдын ала қарастырылатынын білдіреді.3)ШЖС\лер меншігінің барлық нысандарының теңдігі қағидаты қатынастардың тұрақтылығы мен меншіктің түрлі нысандары – мем\тік, жеке меншік, шетел мем\терінің ж\е олардың заңи ұйымдары мен азаматтарының, халықаралық ұйымдардың нысандары дамуының мем.кепілдігінде жүзеге асырылады.4)ШЖС\лер қаржысын ұйымдастырудың қажетті қағидасы – басқарудың барлық деңгейлеріндегі қаржы резервтерінің болуы. Қаржы резервтері әр түрлі әдістермен өндірістік ж\е әлеуметтік қорлардың мөлшеріне пайызбен, пайда н\е табыстан тұрақты нормативтер б\ша аударымдар арқылы жасалуы мүмкін.