52. Қаржылық органдардың және салықтық қызметтердің бақылауы

Мемлекеттік қаржылық бақылаудың тиімділігінің өлшемі бақылаушы органның қол жеткізген нәтижесінің қойылған мақсатқа ара қатынасы болып табылады. Жалпы алғанда, мемлекеттік қаржылық бақылаудың мақсаттары мыналардан тұрады:

• экономикалық даму қарқынының артуы;

• мемлекеттің қаржылық жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз ету;

• бюджеттің кіріс бөлігінің көбеюі;

• бюджеттің шығыс бөлігінің қаражаттарын үнемдеу;

• ел тұрғындарының әл-ауқатының артуы;

• оң экономикалық ықпал.

Осы мақсаттар бойынша өлшемдерді анықтаудың әдіснамалық проблемасы – мақсатқа жету деңгейіне мемлекеттік қаржылық бақылаудың қосқан "үлесін" анықтау болып табылады. Қаржылық бақылаудың тар мағынадағы мақсаты – бюджет қаражаттарын және мемлекеттік активтерді пайдалану саласындағы құқық бұзушылықтардың саны мен көлемін азайту.

Салықтық бақылау салық заңнамасының атқарылуы, бюджетке салық және басқа төлемдердің, жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті зейнетақы жарналарының толық және дер кезінде аударылуын қамтамасыз етеді. Салықтық бақылаумен меншік нысандарына қарамастан, барлық шаруашылық жүргізуші субъектілер, сондай-ақ табыс табатын азаматтар қамтылған.

Қаржылық бақылау жалпы қоғамдық өнімнің ақшалай қорлар бойынша және оның белгілі бір мақсаттарға сәйкес пайдаланылуын бақылауды айтамыз. Қаржылық бақылау - бұл заңдылықты және атқарушы билік органдарының барлық деңгейінің және арнайы құрылған мекемелердің экономикалық субъектлердің қаржылық қызметіне бақылау жүргізуі. Бақылаушылық функцияның нәтижесінде қаржылық ресурстарды қалыптастыру, бөлістіру және пайдалану бойынша кемшіліктер анықталады. Осыған сәйкес қаржылық бақылаудың ерекшелігіне –оның ақша нысанында жүзеге асырылуы жатады. Осыған сәйкес тексеру нысанына- кәсіпорындағы пайда, кірістер, рентабельділік, өзіндік құн, айналыс шығындары жатады..

53. Зейнетақы қорлары және олардың қр дамуы

Қазақстан Республикасының нарықтық қатынастарға өтуі жаңа қоғамдық экономикалық жүйені және соған сай адамдардың экономикалық ой - өрісінің қайта қалыптасуын талап етеді.

Қазақстан Республикасының Президентінің Қазақстан халқына жолдауында «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» 22 бағытында жинақтаушы зейнетақы жүйесін дамыту саясатын айтып кеткен болатын. Мұнда Үкімет жинақтаушы зейнетақы жүйесін дамыту одан әрі жетілдіру жөнінде ұсыныстар әзірлеуге тиіс. Неғұрлым өзекті міндеттер мыналар: Біріншіден, зейнетақылық жинақтаулардың сақталуы мен кәрілік жеткен кезде олардың жетерлік мөлшерде болуы жөнінде мемлекеттік кепілдіктерді қамтамасыз ету. Екіншіден, халықты жинақтаушы зейнетақы жүйесімен барынша қамту. Біз зейнеткерлерімізді қолдау көлемін ұдайы арттырып келеміз. Халықтың зейнетақылық жинақтаулары тұрақты түрде көбеюде, оның көлемі 1,1 триллион теңгеден асып түсті. Бұл тұтас алғанда 2007ж қарағанда зейнетақылардың орташа мөлшерін 2012ж қарай 2,5 есе, оның ішінде 2009ж. 25%, 2010ж. 25% және 2011ж. 30% арттыруды қамтамасыз етуге тиіс. Бұл ретте 2011ж. арқаулық зейнетақылық төлемдер мөлшері ең төменгі күнкөріс мөлшеріне қарай 50% дейін өсіруге тиіс. Жалпы Қазақстанда зейнетақы жүйесі 1998ж. құрылған болатын. Қазіргі таңда ең төменгі зейнетақы – 12 600 теңге, ал жоғарғысы – 26 000 теңге.

Бүгінгі күні Қазақстанда 14 зейнетақы қоры жұмыс істейді. Осы қорлардағы салымшылардың жиынтығы бар, қорлардың негізгі капиталдары бар, барлық қаржы 6 миллиард доллардан асыпты. Алайда, әрбір қор өзінің салымшысы алдындағы міндетін атқарып отырғанына қарамастан, қорларда жиналған қаржыны экономиканың тиімді салаларына салып, пайдалы түрде игеру жұмысы қалыс қалып отыр, бұл бүгінгі күні ең үлкен проблемаға айналды.