29.Қаржылық жоспарлаудың негізгі түрлері мен оның сипаты.

Қарж.жосп/у – бұл қаржы жосп/ын әзірлеу, қаралған мерзімде оларды орындау, белгіленген мақсаттарға жетуге бағытталған үдеріс.Индикативтік қарж.жосп/у – бұл жосп/дың басты мақсаты: болжанған дамуды қамт. ету ү/н қаржы ресур/ның шамаланған ауқымын ж/е олардың бағытын анықтау.Қаржы жоспарлары нег. 2 топқа бөлінеді: жиынтық ж/е бастапқы қаржы жосп/ы. Жиынтық қаржы жосп/ы жалпымем/тік қаржы ресуртарының қозғалысын негіздейді, мем/тің қаржы жүйесі жүз.асы/ын қайта бөлу үдерістерін белг/ді. Жиынтық қаржы жосп/ы жалпымем/тік, салалық, аумақтық жосп/ды кіріктіреді.Мыналар жалпымем/тік б.т.: мем/тің жиынтық қаржы балансы, мем/тік бюджет, респ/лық бюджет, бюджеттен тыс қорлар.Жиын/қ қаржы балансы деп орта мерзімді кезеңге арналған дамудың жалпымем/тік болжамының қарж/қ бағд/ын айтады.Жиынтық қаржы балансы ұлт. шар/тың қаржы ресурстарын сипаттайтын қарж/ық көрсетк/дің жүйесі б.т.Дүние жүзінің барлық елдерінде оперативтік қаржы жоспары мем/тік бюджет б.т. Бюджет белг/тін жалпымем/тік эк/қ ж/е әлеу/к бағд/ды орындауды, мем/тің функц/ын, оның ішкі ж/е сыртқы саясатын жүз.асы/да маңызды рөл атқарады. Мем/тік сақтанд/ың жиынтық қаржы жоспары бұл ұйымның барлық ақша түсімдері мен стихиялық аппаттарды ескертумен ж/е оның зардаптарын жоюмен байл/ты ұйғарылған шығындарды анықтайды; мем/тік әлеу/к сақтанд/ың бюджеті әлеу/к сақтанд/у қараж/ын жасау мен бөлуді жосп/ын б. бөлінеді.Бюджеттен тыс қорлар жалпымем/тік қаржы жүйесінің дербес буыны б.т.,айрықша көздер есебінен құрылады ж/е өзінің ресурстарын функц/қ міндеттерді орындауға жұмсайды.Салалық қаржы жосп/ның жүйесі матер/қ өндіріс салалары министр/нің кірістері мен шығыстарының балансын, өнд/к емес салалар министр/нің шығындарының құрама жеке жоспарларын, қоғ/қ ұйымдардың ж/е т.б. қаржы жосп/ын кіріктіреді.Аумақтық қаржы жосп/на мыналар жатады: өңірлердің жиынтық қаржы балансытары, жерг.бюджеттер, тиісті аумақтағы қоғ/қ ұйымдардың ж/е т.б. жосп/ры.Мезгіліне қарай қарж. жоспарлау жылдық, орта мерзімді ж/е перспективалық б. бөлінеді.Бастапқы қаржы жосп/ның саны жиынтық қаржы жосп/на қарағанда едәіур көп ж/е нысаны мен мазмұны әр түрлі. Бұл – өзінің қызметі, ұйымдасытру тұрпаты, басқ. әдістері мен қарж/уы әр алуан ШЖС-лердің, ведомстволардың қаржы жоспарлары.Бюджеттен қаржыланд/тын мем/тік мекемелердің қаржы жосп/ы қаржылан/дың жеке жоспары д.аталады ж/е негізінен олардың шығындары анықталады, ал кірістердің қосымша көздері болған жағдайда шар/ық қызметі б/ша барлық түсімдер мен шығындарды негіздейтін кіріс-шығыс жоспарлары жасалынады.Бизнес-жоспар – бұл кәсіпкерлік қызметтің техн/қ-эк/қ негізіне сайма-сай болатын құжат. Бизнес-жоспар өнімнің н/е қызметтер көрсетудің ерекшеліктерін, олардың бәсекелестік қабілетін, өтінім рыногын бағалауды, маркетинг стратегиясын, өндірістік, ұйымдық ж/е заңдық жоспарларды, тәуекелді бағалауды ж/е сақтандыруды сипаттайтын бөлімдерді қамтиды.

30 Бюджеттік тыс қорлар,олардың қалыптасу көздері

Бюджеттен тыс қорлар д/з- мем/к органдардың қол астындағы ж/е мақсатты түрде қолданылатан ақшалай ресурстардың жиынтығы. Бұл қорлардың дұрыс құрыуы мен пайдаланылуы қаржылық құқықпен реттеледі. Б.т.қорлар мем/ң кейбір қоғ/қ қажеттіліктерді қаржыландыру үшін тартатын ж/е жедел түрде кешенді жұмсалатын қаржылық ресурстарды пайдалану ж/е қата бөлу нысаны б.т. Б.т.қорлар мақсатты қолд/на б/ты экон/қ ж/е әлеу/к, басқару деңгейіне б/ты мем/к ж/е аумақтық болып бөлінеді. Б.т.қорлардың ақшалай қаражаттары мынандай негізгі бағыттарға жұмсалады: 1) жарғылық қызметі;2)артық ақшаның белгілі бір үлесінің қаржылық активтерге инвестицияануы;3)коммерциялық қызметі. Б.т.қорларының көздері: арнайы мақсаты салықтар, заимдар мен ақшалай-заттай лотореялар, бюджеттен алынған субсидия, қосымша табылған кірістер, үнемделген қаржылық ресурстары, ерікті жарналар. Б.т. қорларының көмегімен мыналар жүзеге асады: отандық кәсіпорындарды қаржыландыру, субсидиялау, несиелеу, қоршаған ортаны ластағаны үщін алынған айыппұл а/лы табиғатты қорғау, әлеу/к инфрақұрылымды қаржыландыру, зейнетаұы, жәрдемақы төлеу, заимдар беру. Б.т.қорлардың қызмет етуі орталық, рес/қ, жергілікті мем/к билік органдарының басшылығымен ұйымдастырылады.1991 жылдан бастап мақсатты бюд\н тыс қорлар құрылып,жұмыс істей бастады.Бюд\н тыс қорлар- мем қаржы жүйесінің маңызды буыны;мем\ң қатаң белгілі бір мақс\ға пайд\н ж\е заң жүзінде қалыпт\ң бекітілген көздері бар ақша рес\ң жиынтығы.Эк\қ категория ретінде бюд\н тыс қорлар бірқатар қоғ\қ қажет\ді қарж\у үшін мем тарапынан қаржы рес\н қайта бөлу ж\е пайд\у жөніндегі қат\р б.т.Бюдж\н тыс қор\ң пайда болуы әл\к эк\қ дамудың қажеттіліктерінен туындады.Бюд\н тыс қорлар өзінің функ\қ мақсатты арналымы б\ша да, басқарудың деңгейі жағынан да өте әр түрлі.Мақсатты арналым б\ша бюд\н тыс қорлар эк\қ ж\е әл\к,ғылыми зерттеу,табиғат қорғау,миграциялық,құқық тәртібіне жәрдемдесу,мәдени арналым ж\е басқа қорлар,ал басқару деңгейіне қарай мемлекетаралық,мем\к ж\е өңірлік,жерг болып бөлінеді.Эк\қ қорлар-эк\қ дамудың,ал әл\к қорлар қоғ\ң әл\к проблемаларын шешуге арналған қорлар б.т.Мем\к қорлар-бұл мем\к деңгейде,ал өңірлік қорлар өңірлік деңгейде қалптасатын қорлар.Бюд\н тыс қорлар арқ қаржы рес\ң едәуір көлемі қайта бөлінеді:ҚР\да қайта бөлудің ауқымы елдің ЖІӨ 10%-на жетті.Өтпелі кезеңдегі тыс қор\ң жалпы проблемасы төлеушілердің қарж\қ жайсыз жағ\н жобаланған көлемдегі олардың қаржысын қалыптастырудың қиындықтары:олардың көбісінің залалдығы,өзара берешектер,төлем қабілетсіздігі б.т.Нәтижесінде қордың бюд\і теңгерімсіз б\ды ж\е шұғыл әл\к эк\қ мұқтаждарды мақсатты қарж\у жөніндегі көптеген шаралар қамтамасыз етілмеді.