Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Каски-ХХ.doc
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
3.09 Mб
Скачать

Мортсёйись инь

Деревняын оласö-вöласö гед да баб. Нылöн вöлас нучатка.

Гед да баб мунасö вотяккезö босьтасьны, а нывкасö гортö колясö — дозирайтчыны. Сiя вердас пода, джодж чышкас, бекöрпань миськалас да лунтыр печкö. Рытнас подалö турун сеталас, печка лонтас да бöра печкыны кутчас — одзжык эд нывкаэс весь эз пукалö. Да эд сартас дорын печкö, не лампа дорын. Печкиссяс кудельыс, нывка лöсьöтчö узьны. Сэтчö тай кинкö пондас ыбöсö ёркöтчыны. Нывка юалö:

— Кин локтö?

Ыбöс сайсянь инь корсьö:

— Ме старука, кортöн ветлöта. Лэдз менö чожжык керкуат, а то посöдзат кынма.

Эта тöлöн вöлöма, öтöрас öддьöн кöдзыт. Нывка жалейтас старукасö, лэдзас сiйö керкуö. Сэсся виль сартас öзтас, видзöтö: сiя не старука локтöма — том инька. Ачыс не сэтшöм ыджыт, но ён, паськыт рожаа, ыджыт сина, пиньöла öма.

Инька пырас, шонтiсьыштас печка дынас да пурт кыскас и зудъялö сiйö. Нывка повзяс, юалö:

— Тэ мыйлö пуртсö зудъялан? Инька серöмтчас да шуас:

— Яй керны.

— Кытшöм яй?

— Чöскытö.

— Кытöн керны?

— Татöн. Тэнö мöда начкывны.

Нывка кыскас пешасис сартассö да ваас тунгас. Керкуас лоас пемыт. Мортсёйись горöтлö:

— Öзты бисö! Ме нем тэнö ог кер!

Ачыс нывкаыс дынö гусясьöмöн локтö, кутны сiйö мöдö. А нывка пась кватитас да öтöрö. Мортсёйисьыс — сы сьöрö.

Кытчö нывкаытлö дзебсисьны?

Каяс сiя сарайö, а мортсёйись — сы сьöрö.

Сарайыс вылын вöлöма, поспуыс — увъя пу.

Мортсёйисьыс вылына ни каяс да кышасяс подувнас ув бердö. Мездöтчö бы, но оз вермы, и кутчас увсö пуртнас керавны. Эта коста нывка пöрöтас поспусö, и мортсёйись поспу увтö сюрас да токо ойнитас, сэсся пик оз кер.

Чожа гед да баб локтасö, а мортсёйись инь кынмöма ни, но пуртсö кисис абу лэдзöма.

БОБОЛЬ

Кытшöмкö мужык велалöм йöз иннез дынö ветлöтны. Кöда иньлöн мужыкыс мунас кытчöкö, сы ордö и котöртö. А одзжык эд мужыккес Усоллёöдз али ылöдзжык ветлöтiсö, дырöн. А гуляйтiсь мужык озыр, бадзоритны оз мун. Локтас инька ордö и сёроно кыдзкö сiйö леститас.

Эта йылiсь мужыккес кыласö и шуасö велöтны вельмöмсö.

Вот мужыккез дыр кежö мунасö куреньö. Оласö сэтчин лун-мöд да öтiкöс гортаныс иньдöтасö.

Локтас сiя гортас сёр рытöн, кывзiсяс озыр мужык öшын одзын — иньыс öтнас пукалö да печкö. «Ака, мужыкыс гуляйтö!»

Мунас суседас, öтка инь ордö, — инька öтнас печкö. «Ака, эстöн абу жö».

Мунас гортас — богатинаыс сэтöн! Какраз сёйöны. Мужык сят-сят керас öшынас, иньыс юалö:

— Кин нö сэтчин?

— Кöзяиныт.

— Ой, ме чöвтчи ни, час пасьтася да осьта.

Ачыс дружоксö джоджулö дзебö, пызан вылiсь бур сёянсö бокö вешталö. Керас, мый колö, да вöлись осьтас ыбöссö.

— Лöсьöт сёйны, инька.

— Ой, немöн и вердны, нем эг пу да. Мужык шуö:

— Сунилабичат тай эм мыйкö, вай.

Инька вердас дружокыс мульöсöн, а мужык юны корö.

— Ой, немöн и юктавны эд, öтiк ва эм.

— Сёрдас шоныт ырöш тай сильгö, вай.

Инька юкталас мужыксö шоныт ырöшöн, а мужык тшöктö кузь мешöк пыртны. Мöдыс и пыртас мешöксö, сетас мужыкыслö. А мужыкыс гормöччан босьтас, джоджувсö осьтас и шуö иньыслö:

— Кыла, сьöд боболь сэтчин эм. Колö вашöтны. Висьтав, мед петö.

Инька кытсалö:

— Сьöд боболь, пет джоджувсис да миян вылö эн и видзöт — öтöрас котöрт!

Дружокыс юр вылас чуман кышалас да петас джоджувсис, но öтöрас оз ешты чепöссьыны: кöзяиныс сiйö кутас, сы юр вылö мешöксö пасьтöтас, киэс понда осьтаэз керас, сэтчö гормöччансö сюйыштас, а гормöччан бердас киэсö паськöтöмöн кöрталас.

Бур пöлöкала петiс! Не юр, не кок оз тöдчы.

— Öнi мун шупайтчы!

Озыр мужык гортас котöртас, кыдзкö павкöтчас ыбöсас.

Иньыс петас, а сiя бобгö:

— Бо-бо-бо!

Иньыс повзяс да пöднасяс, оз лэдз пöлöкалатö. И каяс гормöччана мужык гуна вылö, идзас стопаын ойсö чулöтас.

Асывнас öтiк инька идзасла локтас, и мужыкыс петас стопасис. Инька казялас сiйö, бура повзяс и идзастöг гортас котöртас.

Старик кайöма идзасла, а мешöка мужык кыдзкö караулитас сiйö да простöй додяс уськöтчас и бобгö:

— Бо-бо-бо! Бобо!

Повзяс старикыс, гужиэсö мездöтас, вöв вылö пуксяс да гортö лэбзяс.

Висьталасö поплö, што гуна дорын боболь повзьöтчö. Поп чукöртас смевжык отирсö да ныкöт каяс. Мужык-пöлöкала ветлöтö да бобгö:

— Бо-бо-бо! Бо-бо-бо!

Поп крестöн öвтчö да боболь дынö сибöтчö. А сiя рытся сёйöм бöрас вешъянас тэчöма. Отирыс шуöны:

— Эта ачыс бесыс, батюшко. Эн сибöт матö! А поп шуö:

— Эта абу бес — дукыс мортлöн.