
- •Пытшкöс
- •Вöрпи да пода йылiсь
- •Шыр да пышкай
- •Вельмöм шыр
- •Панöм нинкöм
- •Кöин-лекар
- •Кыдз старукаöс ош лечитiс
- •Баля баран да коза баран
- •Ош да мужык
- •Палитöм мыр
- •Ош ордын срокын
- •Бöжись ви
- •Руч да кöчпияннэз
- •Туран ырöш
- •Кимось йылiсь
- •Старик да вöрись
- •Сяпарись ваней
- •Бишедтан да чуддэз
- •Ваня - бöб зон
- •Кама иван
- •Куим зарниовöй юрси тылöп
- •Кабморт
- •Рытко, ойко да асывко
- •Иван мужыкпиян
- •Сар адмон, сылöн зон да оров зарниборд
- •Иван саревич (1)
- •Иван саревич (2)
- •Мича марпида
- •Лёгостай
- •Зонка читкыля юр
- •Шыр да кеня
- •Кам ордö била
- •Гусялöм сойез
- •Куим сой
- •Зарни яблоня
- •Иван саревич да мича ныв
- •Илля муромеч да шатёр-богатыр
- •Вежöм челядь
- •Савдатлöн инь да сылöн зарни челядь
- •Обороника
- •Рака козиннэз
- •Тёпок да бабылiньöй
- •Кöртовöй вöлок
- •Ошвердас
- •Бöб öмель
- •Сунис моток
- •Нылочка да еги-баба
- •Гона да öмека
- •Легонтай, легонтай
- •Певрунь
- •Вöралiсьлöн диво
- •Быдса чудо
- •Повзьöтчан керку
- •Кум да кума
- •Зарни сюр
- •Зарни кöш
- •Кыдз вöрдядь мыжйис инькаöс
- •Вöрись кульлöн отсöт
- •Мыйсянь китöмлöн киыс быдмис
- •Лёк туннэз йылiсь
- •Ленсювко
- •Богатыр да кулан
- •Умöлик мерин
- •Чöвтöтовöй дубаса ныв
- •Анькытш иванко
- •Шуд кошшиссез
- •Нывкаэз йылiсь каски
- •Иван да пров
- •Петра-сар, савдат да розбойниккез
- •Озыр жöник сайын
- •Мортсёйись инь
- •Грек шедтiссез
- •Яньки, паньки да ваньки
- •Мывкыда воннэз да бöб иван
- •Бöб зонпиян
- •Ай да сылöн куим зон
- •Тöдiсь доктор
- •Озыр корасись
- •Дышкучик
- •Кыдз данько бурлачитiс
- •Сизимок
- •Мывкыда митей
- •Кыдз мужык дзодзоггезöс янсöтiс
- •Китрöй мужык
- •Кытчö ветлiн да мый аддзылiн
- •Куим вон
- •Кыдз зонка би кошшис
- •Не поп, не чорт
- •Горш попаддя
- •Поп да срошнöй
- •Тыра курöг
- •Кöчкыйись да поп
- •Бöбсялöм поп
- •Кöбыла кольттез
- •Вöралiсь опонь да барин
- •Зимогор
- •Дыш олёнушка
- •«Ёгортан курöтан...»
- •Асныррез
- •Некывзiсь сапоггез
- •Юкмöсын тэсь
- •Мöдiк кудымкар
- •Туй вылын öшынок
- •Гузи да мези
- •Кыдз овдя пиканалiс
- •Потя да потика
- •Дзирыт пельняннез
- •Чочком колпака морт
- •Кыдз епаöс кöч велöтiс
- •Донтöмик пятаккез
- •Атрапей
- •Кыдз сёйис, сiдз и уджалiс
- •Таратайкаын поп
- •Елесько
- •Нёль вон да пишаль
- •«Эн керась ― усян!»
- •Нинйöм чаркиэз
- •Старик да старука
- •Нинкöм да налевка
- •Пöв нинкöма мужык
- •Комиöн буржык
- •Вежа висьттэз
- •Кысянь светас лоис му
- •Кыдз шогмис му
- •Шогмöма вöв коколись
- •Кыдз шогмöм кама му
- •Пера да зарань
- •Шондi да тöлiсь
- •Мыйсянь сюыс öтiк роза, öтiк шепа
- •Мыля ид шепыс дженыт
- •Мыля ошыс дженыт бöжа
- •Кыдз коми йöзсö пыртöмась
- •Кыдз шогмöмась антипина да паршакова деревняэз
- •Кыдз шогмöма кама ю
- •Вына отир, атаманнэз
- •Матрёна - вына инь
- •Кудым ош
- •Пера-богатыр
- •Кыдз пера да мизя олöмась лупъя дорын
- •Пера-богатыр да вöрись
- •Пера-богатыр да вакуль
- •Кыдз пера-богатыр вермасьöма змейкöт
- •Кыдз пера-богатыр отсалöма роч войсколö вермыны идолишшоöс
- •Кыдз пера-богатыр пессьöма грап строгановкöт
- •Пера да мизя йылiсь
- •Полюд да колчим
- •Юкся, пукся, чадз да бач
- •Богатыррес вольвылын вöлöмась
- •Онтип богатыр йылiсь
- •Чучкарской богатыррез
- •Майко да кудымко
- •Богатырка
- •Кыдз дзуздя розбойниккёзöс вашöтöм
- •Войсколöн атаман
- •Ермак атаман
- •Ермаклöн медодзза бой
- •Пугачов йылiсь
- •Камид атаман йылiсь
- •Воддя кузя бунт
- •Куим вон-богатыр
- •Чудь, важ отир
- •Чудляна
- •Чуддэз да чарла
- •Тшак увтiсь морток
- •Учöтик мортоккез
- •Медодзза отир
- •Важжес — ыджыт отир
- •Асьнысö вийöмась
- •Мунасö мöдлаö
- •Пуста деревня
- •Сьöд чукча
- •Медыджыт ен
- •Чучкöйлöн аслас сёрни
- •Быдöс дозмукöн торксьöмась
- •Важжес мыжйисьöны
- •Мыжйöм морт
- •Коми чуддэз
- •Одзза мортлöн коктуй
- •Чучкöйез пышшöмась розбойниккез шогъя
- •Тöдтöм йöзлöн горт
- •Розбойниккез, кладдэз
- •Ыджыт керкуись розбойниккез
- •Виясö бичулиöн
- •Розбойниклöн сьöлöмыс сьöд
- •Костымчи
- •Кык ыджыт клад
- •Розбойниккезлöн пыж
- •Иньва дорись клад
- •Пыжтыр зарни
- •Кладыс кöчöн мыччасис
- •Петöма ачыс
- •Лöз вöла караульшик
- •Кладыс не быдöнлö сюрö
- •Сказзэз
- •Бытшöм морт
- •Кин пармаö вайис бур олан
- •Чудвисьттэз
- •Суседкоэз
- •Суседко
- •Печкись суседко
- •Гидйись суседко
- •Кинкö мыччасис
- •Мешайтчöма чернильнича
- •Курöггезöн шупкасьö
- •Öтöрись чуддэз. Боболлез
- •Баняын блазнитiс
- •Пукалiкö
- •Сiсь чурка
- •Вежöм зонка
- •Пывсянiсь чуд
- •Мöс картаись чуд
- •Öвин васька
- •Кутор чуд
- •Умöль места
- •Чуд дозыляйтiс
- •Кöрт кокаэс мырддясö
- •Чоморлöн стан
- •«Мун чомору!»
- •Луншöрика
- •Луншöрика-обороника
- •Ваись, нюрись куллез
- •Кульпиян
- •Шулькун
- •Сакасикö
- •Куллезлöн свадьба
- •Тыись вакуль
- •Васö оз лэдз босьтны
- •Ва дорись нывка
- •Калян рöдiсь нывка
- •Вöрись чуддэз
- •Биа öма тупыль
- •Сотчан турунъюр
- •Лешачика дюттьöтöма
- •Тшакъявтöн чудитчис
- •Вöрисьлöн керкуын
- •Вöр кöзяин
- •«Вöр дорын олöм сторож…»
- •Вöрись дядько
- •Лешак да лешачика
- •Синкымтöм матшка
- •Вöрись инька
- •Абу вермöм диктыны
- •Вöрисьыс кежöтлöма
- •Пон сёйись
- •Лешак нуöтлöм
- •Ыджытжык
- •Бедьыс мöдлаö нуöтiс
- •Лешачика кыскалöма
- •Вöрын олiсь инька
- •То ыджыт, то учöт
- •Пон кучика вöрись
- •Гитлерка
- •Вöрисьлöн инь кодь
- •Вöрись ордын
- •Дядькалöн пестуння
- •Пугырнюрись кöзяин
- •Митрофан митрофановичлöн тётка
- •Дявлöн туй
- •Мыйсянь чегис кок
- •Тöдiссез, тшыкöтчиссез
- •Петя-балаган
- •Мужык мунöма турунла
- •Тшыкöтöм свадьба
- •Тöдiсь тшыкöтö свадьба
- •Кинас аддзö
- •Мöдiк висьтассэз
- •Мам кай вештiсьöма
- •Ошлöн инька
- •Микайыв пиян икота
- •Икотаэз
- •Еннэз риксьöны
- •Оз лэдз чилькöтчыны
- •Кулöммес ловъяэслö отсалöны
- •Змея нимасис
- •Мырыв да кöкöв
- •Торокан пышшö
- •Югыт турун
- •Курöг празьник
- •Öшмöссэз
Умöлик мерин
Умöлик деревняын олöма умöлик мужык — не мöс, не вöв абу видзöм. И нимыс умöлик, кыдз менам жö — Пепа.
Челядьыс мужыклöн гор вылын и пöлатьын тыр, а сусекын — шырлö нем сёйны. (Нужднöй год вöлöм, вот сiя мужыкыт и кольччöм няньтöг да податöг.)
Эм ли, абу ли няньыт, а уджавнытö эдö сё ни колö. Вот и мунас Пепа воннэзнас му гöрны. Зоннэс гöрсö кыскöны, а ачыс тойыштö. Сэтчö старик локтас, ны кодь жö умöлик, пондас жалейтны, мыля нiя вöвтöг гöрöны.
Пепа и шуö сылö:
— Жальöсь кö ми тэныт, дак отсыштiн бы. Баитöмсянят миянлö эд абу кокнитжык.
Старик нылö баитö:
— Ме гöрнытö ог понды, велöта тiянöс, кыдз керны. Тi босьтат вöв. А вöвсö вузалöны базарын — ме сэтчинсянь.
И висьталас: сэтöн и сэтöн-то сулалö, сэтшöм и сэтшöм-то гöна.
Пепа гажтöма шыннялö:
— Старик тэ, старик! Кöбы сьöмным вöлi, дак асьным гöрас эгö бы доддясьö!
Старик сетö сьöм:
— То тэныт квать руб. А вöлокыс сулалö сизим руб. Öтiк рубсö кыськö аддзан ни. Да эн вунöт менчим кыввезöс: босьт сiйö меринсö, кöдö тшöкта. И не донöнжык, и не донтöмжыка.
Пепа босьтас сьöмсö. Но тöдö, што вештiсьны кöркö колас, и юасьö:
— Дыр кежö я сьöмтö сетан? И кытчö одзöсöс вайны?
— Ковсяс, дак ме тэнö аддза: эстi тшöка ветлöта. Висьталас этадз старикыс да и мунас.
Но, мый: кöр вöв понда унажык сьöмыс эм ни, сэк колö невнасö кинлiськö одзöстны жö да базарö мунны — небны мериноксö.
Пепа коляс зоннэсö ыб вылас, ачыс мунас руб сьöм кошшыны, öтiк суседлiсь корас — абу, мöдiклiсь — абу. Озыр мужык ордö мунас, кеймисьö:
— Сетлы жö одзöсöн руб сьöм. Он кö сет — кувны ковсяс. Неделя бöртi бергöта.
Озыр шуö:
— Одзöст куим руб.
— Меным öтiк колö да.
— Öтiкнас ог сетав.
— Но, вай инö куим руб. Кыдзкö вештiся жö. Мужык сетас сылö сьöмсö да висьталас:
— На, да эн вунöтчы: дыржык видзан — унажык руб босьта.
Пуктiс Пепа одзöстöм сьöмсö ылöжык — да гортас. Вöлi квать руб, лоис öкмыс. (А сэк сьöмыс дона эд вöлöма!) Гортас кöмалас виль нинкöммез да котöртас базарö, аддзас, кытöн вöввезöн вежсьöны да вузасьöны. Юасьö, донаöсь я вöввес. Висьталöны: эта пö 12 руба, эта — дас руба, эта — öкмыса. А сылö колö сизим рубаö. Кытöн инö сiя? Можот сiя пö меринокыс, кöдалöн токо юр да кок кольччöм, да ордлыэс?
Умöлик мериноксö сы кодь жö умöлик старикжуг видзö.
— Вузалан?
— Вузала.
— Мымда коран?
— Сизим руб.
— Квать вылö он я сет?
— Не унажык, не етшажык ог босьт — токо сизим руб.
Пепа босьтö, позьö висьтавны, не аслас сьöм вылö, дак оз понды асныравны: кыдз тшöктасö, сiдз и керас — босьтас мериноксö. Кольччасö кык руб сылöн, и öт вылас сюок босьтас, а мöдсö пийöтны коляс — кöдзыс вылö.
Мунö гортас подöн — оз лысьт пуксьыны. Ачыс думайтö: «Пуксьыны ог лысьт, а кыдз нö гöрнытö понда?» Меринокыс пырс несъяс: эн тöждiсь пö, кöзяин, гöрам кыдзкö!
Вайöтас гортас, зоннэслö мыччалö, а нiя сералöны:
— Коккесö вермö жö вештавны? Али ачыт отсалан? Кытшöм ни сыись толк, поди.
Меринок бöра пырс несъяс, и айныс шуас:
— Кылат, мый висьталö: эд тöждiсьö пö!
Лöсьöтас Пепа меринокыс сьöртi сийöс-сермöт да каяс ыб вылö. Ачыс гöрö, а зоннэс кöдзöны да куранöн пинялöны — кöдзöм сюсö тыртöны.
Жагöна вöлыс ветлö да и мыдзö: куимись гöгöртас лекасö и шоччисьö. Пепа думайтö: «Этадз ми кузьгожум пондам гöрны, а сюыслö кöр быдмыны?»
Мерин бöра пырс несъяс: эн тöждiсь пö, кöзяин, вай гöр чожжык!
Пепа кутчас гöр бердö, ныкнитас, отсалас вöлыслö гöрсö вöрзьöтны. Мерин вöрзьöтчас и бöр сувтас. Пепа вöлыслö шать мыччалас, а меринок нетшкöвтчас жö бы да оз вермы гöрсö вöрзьöтны. Но, кышасис пö, гöрыс вужö. (Виль ректас поди гöрис дак, вужыс да мырыс тыр!)
Шедтас мужыкыт гöрсö мусис, а гöр йылас бановöй комзыль мыччисяс. Кыскас комзыльсö, путшöтас — мак кавалей! — сьöм жиля-жоля киссьö!
Котöртасö сы дынö зоннэс — ок да ак! Пепа сетас нылö комзыльсö — нате пö лыддьö, мымда сэтöн эмбурыс, а ачыс гöрны пондас.
И зоннэс лыддясö витсё рубся унажык да шуасö:
— Ая, эн ни маит мериноксö. Сьöм миян галяма — босьтам мöдiк вöв, а этö шоччöтöв-керам да вузалам, кöр вочмас.
Айныс кывзас зоннэсö — чапкисяс гöрансис, и нiя лэдзчасö гортаныс, мунасö вöв торговöй дынö и босьтасö виль вöв. Меринокöс лэдзасö öтöрö, а сiя вильыскöт быдлаö мунö, кыдз мам сьöрö чань.
Но вот, сьöм лоас, дак Пепа мунас одзöссö вештыны. Сетö озыр мужыклö куим руб, а сiя шуö:
— Мыля етша? Разь вунöтiн, кыдз рöдитчим? Мыся, дыржык кö видзан, унажык и вештан.
(Озырыт кылöма ни, што Пепалöн сьöм эм.) Пепа сетö мужыкытлö квать руб, а мöдыс висьталö:
— Тэ вештiсьöмнат кыскин дас лун, а быд луныс менам куим руб дона. Вай куимдас руб. Он понды сетны — судö лэдза.
Одзжык судсис полöмась, кыдз биись, и Пепа оз понды пыксьыны — сетас куимдас рубсö.
Но эд сылö эшö öтiк одзöс колö бергöтны — умöлик стариклö. А кыдз и сiя пö этадз жö пондас кульны, дак эд кöс розоритас!
Да мый сэтöн керан, ежели сiдз петас.
Пепа гöрö да бöра и тöждö, бöра тöждö. А сэтчö сiя — умöлик старикыс — локтö. Дыровайтчас да и баитö:
— Тiян тай виль вöв ни.
— Виль. Мöдсö шоччöтны лэдзим. Шутём вылын вынсö меринокным öктö.
— Донöн я меринсö босьтлiт?
— Сизим рубöн.
Умöлик старик кыскас кыськö эзысёвöй руб да шуас:
— Ме тэныт, Пепа, одзжык сетлi квать руб. На тэныт сизимöтö, а мериноксö меным сет.
Пепа оз бы босьт сьöмсö:
— Мый тэ, мый тэ, бур морт! Кытшöм эшö тэсянь сьöм босьтöм? Ме тэныт сiдз меринсö сета. Да эшö геньгаок верма сетны. Сiя жö, мериныс, и отсалiс сьöмсö шедтыны.
Умöлик старик сылö паныт шуас:
— Сьöм оз ков меным. Гезок буди умöликö аркан туйö сетан. Ме сiйöн и кута меринсö да нуöта.
Пепа сетас косксис тельниксö да кольлалас умöлик стариксö шутём дорöдз, кытöн умöлик мерикокыс йирсяс.
Аддзылiн, мый керöма умöлик старикыт умöлик меринокнас?