
- •Пытшкöс
- •Вöрпи да пода йылiсь
- •Шыр да пышкай
- •Вельмöм шыр
- •Панöм нинкöм
- •Кöин-лекар
- •Кыдз старукаöс ош лечитiс
- •Баля баран да коза баран
- •Ош да мужык
- •Палитöм мыр
- •Ош ордын срокын
- •Бöжись ви
- •Руч да кöчпияннэз
- •Туран ырöш
- •Кимось йылiсь
- •Старик да вöрись
- •Сяпарись ваней
- •Бишедтан да чуддэз
- •Ваня - бöб зон
- •Кама иван
- •Куим зарниовöй юрси тылöп
- •Кабморт
- •Рытко, ойко да асывко
- •Иван мужыкпиян
- •Сар адмон, сылöн зон да оров зарниборд
- •Иван саревич (1)
- •Иван саревич (2)
- •Мича марпида
- •Лёгостай
- •Зонка читкыля юр
- •Шыр да кеня
- •Кам ордö била
- •Гусялöм сойез
- •Куим сой
- •Зарни яблоня
- •Иван саревич да мича ныв
- •Илля муромеч да шатёр-богатыр
- •Вежöм челядь
- •Савдатлöн инь да сылöн зарни челядь
- •Обороника
- •Рака козиннэз
- •Тёпок да бабылiньöй
- •Кöртовöй вöлок
- •Ошвердас
- •Бöб öмель
- •Сунис моток
- •Нылочка да еги-баба
- •Гона да öмека
- •Легонтай, легонтай
- •Певрунь
- •Вöралiсьлöн диво
- •Быдса чудо
- •Повзьöтчан керку
- •Кум да кума
- •Зарни сюр
- •Зарни кöш
- •Кыдз вöрдядь мыжйис инькаöс
- •Вöрись кульлöн отсöт
- •Мыйсянь китöмлöн киыс быдмис
- •Лёк туннэз йылiсь
- •Ленсювко
- •Богатыр да кулан
- •Умöлик мерин
- •Чöвтöтовöй дубаса ныв
- •Анькытш иванко
- •Шуд кошшиссез
- •Нывкаэз йылiсь каски
- •Иван да пров
- •Петра-сар, савдат да розбойниккез
- •Озыр жöник сайын
- •Мортсёйись инь
- •Грек шедтiссез
- •Яньки, паньки да ваньки
- •Мывкыда воннэз да бöб иван
- •Бöб зонпиян
- •Ай да сылöн куим зон
- •Тöдiсь доктор
- •Озыр корасись
- •Дышкучик
- •Кыдз данько бурлачитiс
- •Сизимок
- •Мывкыда митей
- •Кыдз мужык дзодзоггезöс янсöтiс
- •Китрöй мужык
- •Кытчö ветлiн да мый аддзылiн
- •Куим вон
- •Кыдз зонка би кошшис
- •Не поп, не чорт
- •Горш попаддя
- •Поп да срошнöй
- •Тыра курöг
- •Кöчкыйись да поп
- •Бöбсялöм поп
- •Кöбыла кольттез
- •Вöралiсь опонь да барин
- •Зимогор
- •Дыш олёнушка
- •«Ёгортан курöтан...»
- •Асныррез
- •Некывзiсь сапоггез
- •Юкмöсын тэсь
- •Мöдiк кудымкар
- •Туй вылын öшынок
- •Гузи да мези
- •Кыдз овдя пиканалiс
- •Потя да потика
- •Дзирыт пельняннез
- •Чочком колпака морт
- •Кыдз епаöс кöч велöтiс
- •Донтöмик пятаккез
- •Атрапей
- •Кыдз сёйис, сiдз и уджалiс
- •Таратайкаын поп
- •Елесько
- •Нёль вон да пишаль
- •«Эн керась ― усян!»
- •Нинйöм чаркиэз
- •Старик да старука
- •Нинкöм да налевка
- •Пöв нинкöма мужык
- •Комиöн буржык
- •Вежа висьттэз
- •Кысянь светас лоис му
- •Кыдз шогмис му
- •Шогмöма вöв коколись
- •Кыдз шогмöм кама му
- •Пера да зарань
- •Шондi да тöлiсь
- •Мыйсянь сюыс öтiк роза, öтiк шепа
- •Мыля ид шепыс дженыт
- •Мыля ошыс дженыт бöжа
- •Кыдз коми йöзсö пыртöмась
- •Кыдз шогмöмась антипина да паршакова деревняэз
- •Кыдз шогмöма кама ю
- •Вына отир, атаманнэз
- •Матрёна - вына инь
- •Кудым ош
- •Пера-богатыр
- •Кыдз пера да мизя олöмась лупъя дорын
- •Пера-богатыр да вöрись
- •Пера-богатыр да вакуль
- •Кыдз пера-богатыр вермасьöма змейкöт
- •Кыдз пера-богатыр отсалöма роч войсколö вермыны идолишшоöс
- •Кыдз пера-богатыр пессьöма грап строгановкöт
- •Пера да мизя йылiсь
- •Полюд да колчим
- •Юкся, пукся, чадз да бач
- •Богатыррес вольвылын вöлöмась
- •Онтип богатыр йылiсь
- •Чучкарской богатыррез
- •Майко да кудымко
- •Богатырка
- •Кыдз дзуздя розбойниккёзöс вашöтöм
- •Войсколöн атаман
- •Ермак атаман
- •Ермаклöн медодзза бой
- •Пугачов йылiсь
- •Камид атаман йылiсь
- •Воддя кузя бунт
- •Куим вон-богатыр
- •Чудь, важ отир
- •Чудляна
- •Чуддэз да чарла
- •Тшак увтiсь морток
- •Учöтик мортоккез
- •Медодзза отир
- •Важжес — ыджыт отир
- •Асьнысö вийöмась
- •Мунасö мöдлаö
- •Пуста деревня
- •Сьöд чукча
- •Медыджыт ен
- •Чучкöйлöн аслас сёрни
- •Быдöс дозмукöн торксьöмась
- •Важжес мыжйисьöны
- •Мыжйöм морт
- •Коми чуддэз
- •Одзза мортлöн коктуй
- •Чучкöйез пышшöмась розбойниккез шогъя
- •Тöдтöм йöзлöн горт
- •Розбойниккез, кладдэз
- •Ыджыт керкуись розбойниккез
- •Виясö бичулиöн
- •Розбойниклöн сьöлöмыс сьöд
- •Костымчи
- •Кык ыджыт клад
- •Розбойниккезлöн пыж
- •Иньва дорись клад
- •Пыжтыр зарни
- •Кладыс кöчöн мыччасис
- •Петöма ачыс
- •Лöз вöла караульшик
- •Кладыс не быдöнлö сюрö
- •Сказзэз
- •Бытшöм морт
- •Кин пармаö вайис бур олан
- •Чудвисьттэз
- •Суседкоэз
- •Суседко
- •Печкись суседко
- •Гидйись суседко
- •Кинкö мыччасис
- •Мешайтчöма чернильнича
- •Курöггезöн шупкасьö
- •Öтöрись чуддэз. Боболлез
- •Баняын блазнитiс
- •Пукалiкö
- •Сiсь чурка
- •Вежöм зонка
- •Пывсянiсь чуд
- •Мöс картаись чуд
- •Öвин васька
- •Кутор чуд
- •Умöль места
- •Чуд дозыляйтiс
- •Кöрт кокаэс мырддясö
- •Чоморлöн стан
- •«Мун чомору!»
- •Луншöрика
- •Луншöрика-обороника
- •Ваись, нюрись куллез
- •Кульпиян
- •Шулькун
- •Сакасикö
- •Куллезлöн свадьба
- •Тыись вакуль
- •Васö оз лэдз босьтны
- •Ва дорись нывка
- •Калян рöдiсь нывка
- •Вöрись чуддэз
- •Биа öма тупыль
- •Сотчан турунъюр
- •Лешачика дюттьöтöма
- •Тшакъявтöн чудитчис
- •Вöрисьлöн керкуын
- •Вöр кöзяин
- •«Вöр дорын олöм сторож…»
- •Вöрись дядько
- •Лешак да лешачика
- •Синкымтöм матшка
- •Вöрись инька
- •Абу вермöм диктыны
- •Вöрисьыс кежöтлöма
- •Пон сёйись
- •Лешак нуöтлöм
- •Ыджытжык
- •Бедьыс мöдлаö нуöтiс
- •Лешачика кыскалöма
- •Вöрын олiсь инька
- •То ыджыт, то учöт
- •Пон кучика вöрись
- •Гитлерка
- •Вöрисьлöн инь кодь
- •Вöрись ордын
- •Дядькалöн пестуння
- •Пугырнюрись кöзяин
- •Митрофан митрофановичлöн тётка
- •Дявлöн туй
- •Мыйсянь чегис кок
- •Тöдiссез, тшыкöтчиссез
- •Петя-балаган
- •Мужык мунöма турунла
- •Тшыкöтöм свадьба
- •Тöдiсь тшыкöтö свадьба
- •Кинас аддзö
- •Мöдiк висьтассэз
- •Мам кай вештiсьöма
- •Ошлöн инька
- •Микайыв пиян икота
- •Икотаэз
- •Еннэз риксьöны
- •Оз лэдз чилькöтчыны
- •Кулöммес ловъяэслö отсалöны
- •Змея нимасис
- •Мырыв да кöкöв
- •Торокан пышшö
- •Югыт турун
- •Курöг празьник
- •Öшмöссэз
Ленсювко
Старик да старука гор вылын рытйöны: старик нинкöм сьöкталö, старука кудель печкö, а югдöтö нылö сартас, гöбечас пешаö пешалöм.
Старука суныштас да чöрссö улö уськöтас. Лэдзчыны-кайны сылö сьöкыт, вот и чидö:
— Вöлi бы миян зон, дак мыччис чöрссö. А öнi кин мыччас?
Старик суныштас — нинкöмсö улö уськöтас да и шуö:
— Тэ, старука, томжык, лэдзчыв чöрсысла да нинкöмысла.
Лэдзчас старука улö, да не чöрсыс, не нинкöмыс некытöн абуöсь.
— Кытчö нö нiя лоисö? — дивуйтчö старука.
А кинкö пемытас, кытчö би югöрыс оз сидз, шуö:
— Нiйö ме сёйи.
— Кин тэ? — юалö старука.
— Ме — Лёнсювко, тэнат куделись уси. Кывзышт-ко менчим песняöс:
Ме куделись Лёнсювко,
Ме чöрс ньылыштi,
Ме нинкöм ньылыштi,
И тэнö, старука, ньылышта!
Висьталас сiдз — и кульк-мельк старукасö ньылыштас. Старик виччисяс, виччисяс, пешалас виль сартас да ачыс нинкöмысла лэдзчас и шуö:
— Кин эстöн ыжмалö?
А Лёнсювко сьылыштас сылö:
Ме куделись Лёнсювко, Ме чöрс ньылыштi, Ме нинкöм ньылыштi, Ме старукаöс ньылыштi, И тэнö, старик, ньылышта!
Висьталас сiдз — и кульк-мельк стариксö ньылыштас. Сэсся каяс гöбечö, пондас пешасö сартаснас ньылыштны да пык токо öзъяс и нач сотчас ачыс, а сы пытшкись ловйöн петасö старука чöрснас, старик нинкöмнас да пешаласö виль сартас. Пешаласö да одзлань пондасö рытйыны — старик нинкöм шваткö-сьöкталö, а старука шöрт виззьö-печкö. Поди и талун сё гор выланыс пукалöны.
Богатыр да кулан
Кöр эта вöлöма, ог тöд, а вöлöма даки. Олас богатыр сто год, да Кулан сы дынö локтас да и шуö:
— Кер аслыт гроб, кувны тэныт кад.
А богатырытлö абу окота кувны: саридз-океан сайын, сизим иган сайын эм пö мича нылiньöй, кöда виччисьö пö, кöр сiйö эта богатырыс лёк олансис мездöтас.
И шуас Куланыслö богатыр:
— Ме ог куж керны, а сэсся некинлö — мастеррес абу. Сэк Куланыс велöтас:
— Пöрöт ыджытжык сыспу, гарйы сэтiсь гробсö да вод гробас. А ме ашын локта и пöднала вевтнас. Да эн вунöт керны ёнжык асыккез.
Пöрöтас богатыр сыспусö, но оз гарйы, а керас кыдзовöй мотоуз, мед сiйöн жугöтны саридз-океан сайись сизим игансö да мездыны мича нылiньöйсö.
Ашынас локтас Кулан, юалö.
— Керин гробтö?
— Кернытö недыр, да ог тöд, мый кузяö. Видчас-керас Кулан да меръяйтас, мый кузяö орöтны пусö.
— Ашын бöра локта, мед гробыт готов вöлi.
Кулан мунас, богатыр орöтас пусö, гаръяс гробсö, ильöмись асыккез гардас, но оз вод гробас, а дорас лэчыт чер, мед саридз-океан сайись змейлiсь юрресö керавны.
Куимöтпыр локтас Кулан да эшö ёнжыка лöгасяс:
— Ме тэнö дыр эшö понда виччисьны?! А ноко вод гробас!
— А кыдз воднытö? Кöдöрö юр, кöдöрö коккез керны?
— Ок тэ, абутöм морт! — шуö Кулан. — Сё колö тэнö велöтны! Видзöт, кыдз колö водны, — и пырас гробас да нюжöтчас, кыдз кулöм, и киэсö морос вылас тэчас.
Богатыр клопкас-игналас гробсö вевтнас, асыкалас гардöм ильöмовöй яззэзнас да сюйыштас гробсö ыджыт керöс увтö.
Куимдас куим тöв да гожум богатырыс ветлöтас, саридз-океан сайись мича нылiньöйöс вайöтас, зонсö сы вылын гöтралас, внучекöс пестуналас да вöлись и лэдзас Кулансö гробсис.
Куимдас куим тöв да гожум некин му вылас абу кувлöма, и поппес сы коста отпевайтан молитвасö вунöтасö.
ТРИСАН
То тай мый вермö аркмыны чочком югытас — некöр он верит.
Олас-вылас трисан. Дорсяс сiя баринлö уна год, и пыр сiйö шуöмась трисан да трисан, а сэсся сiя и ним лоöм — Трисан. Дорсьöма бура-бытшöма, а барин сё видö сiйö, сё шуö, што етша пö уджалан, а сёян уна. И тшöктас бариныс кузнечсö дорсьыны ой и лун. А кузничаас гор саяс беспиян олас. Вот беспиянытлö и нелюбо лоас, мыля Трисан ой и лун кальскöтö, сылiсь пеллесö чанöтö да юрсö дурмöтö. И пондас беспиян досаждайтны кузнечтö: то калитöм бородок киас сюйыштас, то гырдззаас тойыштас, а Трисан и сöтас молотокнас аслас ки кузя.
Лöгасяс Трисан, горöтлö:
— Но шедан тэ, беспиян, меным — горпöдан тэись кера! А бесыт эшö öддьöнжык кешитчö, выживитö бы кузничасис Трисансö.
— Чапкы, — шуö беспиян, — ойся уджтö, сэк дугда ыжмавны.
Трисан шуö:
— Рад бы чапки, да не менам воляö — барин тшöктö. А паныт бариныслö мунан — юртö öштан.
Беспиян шуö:
— Ме отсала тэныт мездöтчыны сы дынiсь, ежели тэ эстiсь пыр кежö мунан.
— А кыдз отсалан?
— Мун гортат да неделя эн вовлы, а тэ туйö ме понда дорсьыны.
— Ладно. Дорсьы, ме кöть невна шоччися.
Мунас Трисан гортас, а беспиян объявленнё öшöтас: «Кузнеч Трисан кужö томтны пöрись отирöс». Ачыс пöртчас кузнечö и лун-лун кальскö-дорсьö.
Кыяасö виль юöрсö озыр отир и локтöны кузничаö Говвес, конешно, оз локтö: мыйлö нылö томмыны, кöр öтiк вексö öдва-öдва мырсьöны-чулöтöны?
Вот локтас öтiк барыня, шавгö бесытлö:
— Кер сiдз, медбы ме нывка вöлi.
Беспиян кватитас сiйö клёшшинас, дарсалас горас. Старука чиж-важ, чиж-важ — токо коскаэс кольччасö. Кватитас бес коскаэсö, кöньöсiсь ваö сюйыштас, а кöньöссис нывка петас.
И быдлаö кывсяс, што Трисан томмöтö пöрись отирöс. Тöдас эта йылiсь и барин, локтас да юасьö, былись я сылöн кузнечыс вермö томмöтны пöрись отирöс. А беспиян пиньласьö барин одзын, ошшасьö, што вермас сыись керны кöть зонкаöс, кöть кагаöс — кыдз тшöктас.
Öддьöн окота баринлö лоны дассизимвосяöн и сiдз бы часöт жö томмö, да полö: друг пö сотасö и нем сыись оз кольччы? И тшöктас барин перво ассис слугасö томмöтны. Беспиян сюйыштас слугасö горас, палитас, кыдз юр-кок, да ва кöньöсас тульскас, а сэтчинiсь петас зонка. Сэк согласитчас томмыны и барин. А беспиян сiйö тшöктас одзлань сьöм вештыны — кöть пö ме и тэнат роботник, а эттшöм уджсö весь оз позь керны. И эшö тшöктас расписка гижны, што барин согласнöй томмыны. И барин гижас расписка, сьöм сетас кузнечлö, а часы — слугаыслö видзыштны. А беспиян ушкас, ушкас горносö, кватитас клёшшинас баринсö да и зангас горас. Барин чиж-важ сотчас — нем оз кольччы.
— Овсис тiян баринлö, — шуас беспиян да вартсяс му бердас и пöртчас бесö.
Слугаэс повзясö — свят, свят! — и уськöтчасö кин кытчö. А беспиян мунас Трисан дынö, сетас сылö сьöм и казьмöтас уговор йылiсь. Трисан босьтас сьöмсö, мунас мöдiлаö да керас виль кузнича. И öнöдз сэтчин дорсьö.
Вот сiдз. И тэ öмтö осьтöн эн видз, а то томтасö и мöдпöв ковсяс олантö овны.