Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Каски-ХХ.doc
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
3.09 Mб
Скачать

Вöралiсьлöн диво

Олöмась-вöлöмась старик гозъя. Вöлöмась нылöн курöггез да кык пон. Мунас старик вöравны. Пырас ыджыт вöрö, кытöн урыс да туаныс унажык. Öт понсö — Жыськосö — иньдöтас веськытланьö, а мöдсö — Низькосö — шульгалань — кошшö пö звирсö бытшöмика.

Недыр и виччисяс старик — Жысько пондас вувтны. Лöга и лöга вувтö. «Кинöс сэтшöмсö аддзис? — думайтö старик. — Поди горттöм ош?»

Зарадалас пишальсö пуляöн, лöсьöтчас мунны поныс дынö, а сэтчö и мöдыс кутчас камгыны — ештöмась öтлаасьны ни.

Мунас старик поннэс шы вылö, видзöтö: кузь мыр гöгöр кыкнанныс чеччалöны, мырыслiсь вевдöрсö судзöтöны бы, да оз судзö. А мыр вылас учöтик гедок сулалö да тошсö малалö.

— Тэ öв, — шуö гедок, — поннэтö. Нiя менö невна эз сёйö. И лэдз менö мунны. А сы понда ме тэныт диво сета.

Старик öлас поннэсö, дынас корас.

— Мун, гедок, öнi оз вöрзьöтö тэнö.

Гедок шуö:

— Пышальсит патронтö кыскы, ме пышаль пырйöттят муна.

Вöралiсьыт сiдз и керас, а гедок кир-пар пырас дулоас, мöд помас петас да висьталас:

— На, бур морт, менчим дивоöс, — и тошнас стариксö малыштас. — Да некинлö эта диво йылiсь эн висьтась. Кыдзи висьтасян — сэсся не вöравны тэныт. Вежöртiн?

Горöтчас этö гедко да кытчö и лоас — дзик пакмас. И друг вöралiсь кылö:

— Талун эстöн не ур, не кöч абу.

Этö Жысько баитö сiдз. И старик быдöс баснисö сылiсь вежöртö.

А Низько шуö:

— Абу звирыс эстöн. Колö яг дорö мунны.

— Мунам вай.

Поннэс мунасö яг дорö, вöралiсь — ны бöрсянь. И сымда сэтчин урресö вияс — öдва новйöтö ношасö.

Рытнас керас нодья, аслыс и поннэслö юан-сёян лöсьöтас, сёясö и быдöнныс шоччисьöны.

Жысько и шуö:

— Тэ, Низько, томжык, мун-ко тэ гортö караулитчыны. Тöн ме кылi умöль морттэзлiсь басни: мöдöны деревняас гусясьны. Кыдз бы миянö эз пыралö.

— Но, муна сэк, — висьталас Низько и котöртас гортас.

Старик öддьöн и дивуйтчас эта вылö, но шы оз сет, токо думайтас: «А быль эд кывсьö, што гусясьöны. Старукаö ойнас садьтöг узьö, кöть асьсö нöбöт».

Асывнас Низько локтас, стариклiсь кисö нюлыштас: эн вид пö, што ойнас тэкöт эг вöв. А Жысько юалö:

— Вовлiсö воррес?

— Вовлiсö. Ме казьмöтi кöзяйкалö, да сiя эз пет, токо öшынас видзöтiс. Воррес пондiсö амбарас пырны, а ме нiйö повзьöтi.

— Бура керин, Низько. Кöзяйканым сы понда, натьтö, ошкис да чöскыта вердiс тэнö.

— Эз ошкы не эз верд, а видiс да вартлiс: онöс пö менчим дзуган! Кöиныс пö тэнö оз вермы джагöтны!

Старик кывзö этö да пель саяс гардö. Рытнас локтас гортас, кöзяйствосö видзöтас — эз я нем гусялö — и баитö иньыслö:

— Ойнас Низькоыс гортын вöлi?

— Вöлi.

— Увтiс?

— Увтiс, ёрдöм юр, узьны эз сет.

— Сiя воррезöс вашöтiс, а тэ сылö и няньтор эн чапкы, эшö видiн да вартлiн. Сiдз эд вöлi?

Иньыслö ыджыт диво лоас: кыдз старикыс эта йылiсь тöдö? И ножö модьны: висьтав да висьтав! Но эд висьталас кö старикыт, дак сэсся не вöравны сылö!

А старука некытшöм зника оз сет: висьтав и токо! Он кö висьтав пö — ачыт няньсö пöжав, ачыт песлась-миськась.

Мый сэтöн старикытлö керны?

Пукалö старик да тöждiсьö. Старука курöг поз весöтö да сё дозыляйтö сiйö. Сэтчö джодж шöрас курöггез петасö да пондасö тышкасьны. Петук пурк чеччöвтас ны шöрö, öтсö юрвоманас кокыштас, мöдсö корпаас саныштас — и лöньсясö курöгггес да позаныс пырасö. А петук и баитö старикыслö:

— Мый тöждiсян, кöзяин?

— Да кыдз ни тэ сэтöн он тöждiсь, кöр тэнö видöны да асьтö страпайтны тшöктöны?

Петук и шуö:

― Ме сизим инькаöн ола, да некин менчим волясö оз босьт, а тэ öтiксö он вермы велöтны? Тэ месянь велöтчы! Старука игналас курöггесö позас да бöра старикыс

дынö:

— Висьталан али он? Старик шуö:

— Бергöтчы меланьö бöрнат да кывзы.

Старука бергöтчас сыланьö бöрнас, а старик пöрччалас коссис ременьсö да кыдз чажгас да чажгас лядьвей кузяс — иньыс нёжтöм голосöн чирöстас!

Сэксянь старукаыт дугдöма жöниксö дозыляйтны. И поннэсö дугдöма вартлыны да тшыгйöн видзны.