
- •Пытшкöс
- •Вöрпи да пода йылiсь
- •Шыр да пышкай
- •Вельмöм шыр
- •Панöм нинкöм
- •Кöин-лекар
- •Кыдз старукаöс ош лечитiс
- •Баля баран да коза баран
- •Ош да мужык
- •Палитöм мыр
- •Ош ордын срокын
- •Бöжись ви
- •Руч да кöчпияннэз
- •Туран ырöш
- •Кимось йылiсь
- •Старик да вöрись
- •Сяпарись ваней
- •Бишедтан да чуддэз
- •Ваня - бöб зон
- •Кама иван
- •Куим зарниовöй юрси тылöп
- •Кабморт
- •Рытко, ойко да асывко
- •Иван мужыкпиян
- •Сар адмон, сылöн зон да оров зарниборд
- •Иван саревич (1)
- •Иван саревич (2)
- •Мича марпида
- •Лёгостай
- •Зонка читкыля юр
- •Шыр да кеня
- •Кам ордö била
- •Гусялöм сойез
- •Куим сой
- •Зарни яблоня
- •Иван саревич да мича ныв
- •Илля муромеч да шатёр-богатыр
- •Вежöм челядь
- •Савдатлöн инь да сылöн зарни челядь
- •Обороника
- •Рака козиннэз
- •Тёпок да бабылiньöй
- •Кöртовöй вöлок
- •Ошвердас
- •Бöб öмель
- •Сунис моток
- •Нылочка да еги-баба
- •Гона да öмека
- •Легонтай, легонтай
- •Певрунь
- •Вöралiсьлöн диво
- •Быдса чудо
- •Повзьöтчан керку
- •Кум да кума
- •Зарни сюр
- •Зарни кöш
- •Кыдз вöрдядь мыжйис инькаöс
- •Вöрись кульлöн отсöт
- •Мыйсянь китöмлöн киыс быдмис
- •Лёк туннэз йылiсь
- •Ленсювко
- •Богатыр да кулан
- •Умöлик мерин
- •Чöвтöтовöй дубаса ныв
- •Анькытш иванко
- •Шуд кошшиссез
- •Нывкаэз йылiсь каски
- •Иван да пров
- •Петра-сар, савдат да розбойниккез
- •Озыр жöник сайын
- •Мортсёйись инь
- •Грек шедтiссез
- •Яньки, паньки да ваньки
- •Мывкыда воннэз да бöб иван
- •Бöб зонпиян
- •Ай да сылöн куим зон
- •Тöдiсь доктор
- •Озыр корасись
- •Дышкучик
- •Кыдз данько бурлачитiс
- •Сизимок
- •Мывкыда митей
- •Кыдз мужык дзодзоггезöс янсöтiс
- •Китрöй мужык
- •Кытчö ветлiн да мый аддзылiн
- •Куим вон
- •Кыдз зонка би кошшис
- •Не поп, не чорт
- •Горш попаддя
- •Поп да срошнöй
- •Тыра курöг
- •Кöчкыйись да поп
- •Бöбсялöм поп
- •Кöбыла кольттез
- •Вöралiсь опонь да барин
- •Зимогор
- •Дыш олёнушка
- •«Ёгортан курöтан...»
- •Асныррез
- •Некывзiсь сапоггез
- •Юкмöсын тэсь
- •Мöдiк кудымкар
- •Туй вылын öшынок
- •Гузи да мези
- •Кыдз овдя пиканалiс
- •Потя да потика
- •Дзирыт пельняннез
- •Чочком колпака морт
- •Кыдз епаöс кöч велöтiс
- •Донтöмик пятаккез
- •Атрапей
- •Кыдз сёйис, сiдз и уджалiс
- •Таратайкаын поп
- •Елесько
- •Нёль вон да пишаль
- •«Эн керась ― усян!»
- •Нинйöм чаркиэз
- •Старик да старука
- •Нинкöм да налевка
- •Пöв нинкöма мужык
- •Комиöн буржык
- •Вежа висьттэз
- •Кысянь светас лоис му
- •Кыдз шогмис му
- •Шогмöма вöв коколись
- •Кыдз шогмöм кама му
- •Пера да зарань
- •Шондi да тöлiсь
- •Мыйсянь сюыс öтiк роза, öтiк шепа
- •Мыля ид шепыс дженыт
- •Мыля ошыс дженыт бöжа
- •Кыдз коми йöзсö пыртöмась
- •Кыдз шогмöмась антипина да паршакова деревняэз
- •Кыдз шогмöма кама ю
- •Вына отир, атаманнэз
- •Матрёна - вына инь
- •Кудым ош
- •Пера-богатыр
- •Кыдз пера да мизя олöмась лупъя дорын
- •Пера-богатыр да вöрись
- •Пера-богатыр да вакуль
- •Кыдз пера-богатыр вермасьöма змейкöт
- •Кыдз пера-богатыр отсалöма роч войсколö вермыны идолишшоöс
- •Кыдз пера-богатыр пессьöма грап строгановкöт
- •Пера да мизя йылiсь
- •Полюд да колчим
- •Юкся, пукся, чадз да бач
- •Богатыррес вольвылын вöлöмась
- •Онтип богатыр йылiсь
- •Чучкарской богатыррез
- •Майко да кудымко
- •Богатырка
- •Кыдз дзуздя розбойниккёзöс вашöтöм
- •Войсколöн атаман
- •Ермак атаман
- •Ермаклöн медодзза бой
- •Пугачов йылiсь
- •Камид атаман йылiсь
- •Воддя кузя бунт
- •Куим вон-богатыр
- •Чудь, важ отир
- •Чудляна
- •Чуддэз да чарла
- •Тшак увтiсь морток
- •Учöтик мортоккез
- •Медодзза отир
- •Важжес — ыджыт отир
- •Асьнысö вийöмась
- •Мунасö мöдлаö
- •Пуста деревня
- •Сьöд чукча
- •Медыджыт ен
- •Чучкöйлöн аслас сёрни
- •Быдöс дозмукöн торксьöмась
- •Важжес мыжйисьöны
- •Мыжйöм морт
- •Коми чуддэз
- •Одзза мортлöн коктуй
- •Чучкöйез пышшöмась розбойниккез шогъя
- •Тöдтöм йöзлöн горт
- •Розбойниккез, кладдэз
- •Ыджыт керкуись розбойниккез
- •Виясö бичулиöн
- •Розбойниклöн сьöлöмыс сьöд
- •Костымчи
- •Кык ыджыт клад
- •Розбойниккезлöн пыж
- •Иньва дорись клад
- •Пыжтыр зарни
- •Кладыс кöчöн мыччасис
- •Петöма ачыс
- •Лöз вöла караульшик
- •Кладыс не быдöнлö сюрö
- •Сказзэз
- •Бытшöм морт
- •Кин пармаö вайис бур олан
- •Чудвисьттэз
- •Суседкоэз
- •Суседко
- •Печкись суседко
- •Гидйись суседко
- •Кинкö мыччасис
- •Мешайтчöма чернильнича
- •Курöггезöн шупкасьö
- •Öтöрись чуддэз. Боболлез
- •Баняын блазнитiс
- •Пукалiкö
- •Сiсь чурка
- •Вежöм зонка
- •Пывсянiсь чуд
- •Мöс картаись чуд
- •Öвин васька
- •Кутор чуд
- •Умöль места
- •Чуд дозыляйтiс
- •Кöрт кокаэс мырддясö
- •Чоморлöн стан
- •«Мун чомору!»
- •Луншöрика
- •Луншöрика-обороника
- •Ваись, нюрись куллез
- •Кульпиян
- •Шулькун
- •Сакасикö
- •Куллезлöн свадьба
- •Тыись вакуль
- •Васö оз лэдз босьтны
- •Ва дорись нывка
- •Калян рöдiсь нывка
- •Вöрись чуддэз
- •Биа öма тупыль
- •Сотчан турунъюр
- •Лешачика дюттьöтöма
- •Тшакъявтöн чудитчис
- •Вöрисьлöн керкуын
- •Вöр кöзяин
- •«Вöр дорын олöм сторож…»
- •Вöрись дядько
- •Лешак да лешачика
- •Синкымтöм матшка
- •Вöрись инька
- •Абу вермöм диктыны
- •Вöрисьыс кежöтлöма
- •Пон сёйись
- •Лешак нуöтлöм
- •Ыджытжык
- •Бедьыс мöдлаö нуöтiс
- •Лешачика кыскалöма
- •Вöрын олiсь инька
- •То ыджыт, то учöт
- •Пон кучика вöрись
- •Гитлерка
- •Вöрисьлöн инь кодь
- •Вöрись ордын
- •Дядькалöн пестуння
- •Пугырнюрись кöзяин
- •Митрофан митрофановичлöн тётка
- •Дявлöн туй
- •Мыйсянь чегис кок
- •Тöдiссез, тшыкöтчиссез
- •Петя-балаган
- •Мужык мунöма турунла
- •Тшыкöтöм свадьба
- •Тöдiсь тшыкöтö свадьба
- •Кинас аддзö
- •Мöдiк висьтассэз
- •Мам кай вештiсьöма
- •Ошлöн инька
- •Микайыв пиян икота
- •Икотаэз
- •Еннэз риксьöны
- •Оз лэдз чилькöтчыны
- •Кулöммес ловъяэслö отсалöны
- •Змея нимасис
- •Мырыв да кöкöв
- •Торокан пышшö
- •Югыт турун
- •Курöг празьник
- •Öшмöссэз
Сар адмон, сылöн зон да оров зарниборд
Вöлi я, эз я сiдз-ту, а сар Адмон олöм-вöлöм да государствоöн веськöтлöм. Вöлöм сылöн и сарича да зон Иван, а суседыслöн, купечлöн, — зон Лёня.
Мунö öтпыр сар Адмон гöститны купеч ордö. Казялас туй весьтiсь оровöс да не кытшöмöкö, а зарни бордаö. Лыяс Адмон — веськыт бордас инмас. Усяс кайыс, сар босьтас сiйö да гортас нуöтас, жын-жын торъя жырö игналас, нырас и öмас Иванлö тшупас:
— Бура видзöт сы сьöрын, эн лэдз öтöрас. Ачыс гöститны мунас.
Лёня да Иван дзульöн кутчасö орсны да и öштасö кытчöкö дзульнысö. Омöн соровтасö-кошшасö — некысь оз аддзö. А оров горöтлö öшынö:
— Лэдзö менö татiсь, ме аддза дзульсö.
— Мийö ог вермö, жырыс игана.
— Босьтö ключчесö сарыс подушка увтiсь.
Иван пырас палатаö, аддзас ключчез да и лэдзас оровсö. А сiя сетас зонкаэслö дзульсö, шевкнитас борддэзнас да висьталас:
— Эн вунöт, Иван, орол Зарни Бордöс, а ме тэнö ог вунöт.
Сар Адмон ошшасьö купеччезлö, што вийис Зарни Бордöс. Мöддэс оз веритö: уна ни пö пондылiсö, да некин эз вермы.
Сэк сар нуöтас купеччесö гортас, мöдö нiйö нырнаныс оров гыжжез бердö тюкöтны. Локтасö, а оров абу. Адмон — зоныс бердö:
— Кытöн Зарни Бордыс?! Винитчасö зонкаэс, што нiя лэдзисö,
Лöгасяс сар Адмон, ыстас зонкаэсö кыкдас вит год кежö мöдiк муэзö.
Мунöны Иван да Лёня туй кузяс, а матi гöгöр — некытшöм деревня, некытшöм ва. Шондi сотöмöн-сотö, горшын пакмöтö.
Уна я, не я оськалсö, локтас öшмöс. А ваыс сэтöн пыдöсокас токо, топ кырымын видзсьö.
Пöрччаласö волыссэзнысö, оча йитасö. Кöртасяс Лёня, лэдзчас, юас, а Иван сiйö бöр лэбтас. Сэсся Иван Саревич пырö, а Лёня волыссэсö видзö. Иван кöтöтас öмсö, тшöктö лэбтыны асьсö. А Лёня баитö:
— Вежшам ниммезнаным: тэ лоан Лёняöн, а ме Иванöн — сэки лэбта.
— Ладно, — кöсйисьö Иван.
Лёня кыскас ёртсö öшмöссис, вачкасö оча ки, вежсясö ниммезнаныс и бöра одзлань тальöны и оз тальö. Да и кытчö тэрмасьнытö: не блиннэз сёйны тёшша ордö мунöны, а кыкдас вит годсö колö кыдзкö джендöтнытö.
Кыссясö, кыссясö сiдз-ту да и локтасö рыт кежас купеч ордö, медасясö сылö уджавны. А сылöн ныв — невеста, волькыт каджа мича син. Кин токо эз корась ни сiйö — некин сайö оз пет. Бöрйö бы сэтшöмö, кöда кужас сылiсь серöм петкöтны. А Лёнялö, виль саревичлö, гленитчö нывкаыс. Мый жö керны?
Петас öтöрö, аддзö: окаречын обороника сулалö. Локтас сы дынö и ножö сiйö любитны-лапкöтны, рызы-бызысö да тассэсö бердас ыжмитлыны, быдкодь ласков кывсö висьтавлыны. Казялас этö нывкаыт, давай нюжласьны-серавны:
— Ылöстöм тэ, бöбöв! Сiя не нывка, а рака повзьöтлан! Виль саревич сэтчö и горöтiс:
— Лоан, нывка, менам невестаöн.
Кватитчас нывкаыт: быль эд сiдз петö. Соглассё сетас.
Да эд купеч увтырсö пон жö тöдас, кытшöм сiя. Талун окыштас, а ашынас сивилёнат капкас.
Кыдз казялiс нывкаыс не быльнöй Лёня чунь вылiсь чунькытш и шуö аслыс: «То кöда саревичыс». Сэсся кутiс да откажитчис мöдыс сайö мунны. Локтiс Иван дынö, юалö:
— Тэ Иван Саревичыс?
— Абу. Ме — Лёня.
А виль саревич кошшö, кыдз бы вештiсьны бöбöтчукакöт да кидтыны сы дынiсь ассис ёртсö — быльнöй саревичсö. Мунас тöдiсь морт дынö, юасьö. Тöдiсь и шуö:
— То кыдз панам: ылын-ылын тасянь эм Сьöд саридз. Колö иньдыны Ивансö сэтчин вöввезöн. Ва сарыс и ньылыштас сiйö вöввезнас. А ловйöн бертас — купечыс сылiсь кучиксö кульыштас.
Сiдз и керас купеч: Иванöс вöввезнас иньдöтас.
Эз на ешты зонка локны Сьöд саридз дорас, сразу ю дынö сибöтчис, а вöввес абу ни: быдöс ва сарыс жорскöма.
Пуксис зонка ыджыт галя вылö, горзö, нырнас вирскö.
— Мый инö лоас, кысь вöввесö вая? Вот бы оров Зарни Бордсö аддзыны, сiя отсалiс бы, натьтö.
Токо горöтчис этадз — шутнялö-лэбзьö оров Зарни Борд.
— Эн горзы, Иван. Эта абу беда, бедаыс одзланьын. Пуксьы ме вылö, мунам татiсь.
Саревич кышасис оров мышкö, лэбзьöны. Да уськöтiс Иван шапкасö, чирзö Зарни Бордлö:
— Норовитышт, шапкаöс öштi.
— Ог бертö, — паныт шыасис оров. — Витсё верста ни сысянь мунiмö.
Но, ладно. Лэбзьöны одзлань.
Дыр я, не я лэбзисö, токо керöс вылö пуксисö. Зарни Бордöс оров-старик панталö, кыксотня да витдас год сылö.
— Уф-фу-фу! Морт дукöн тай нырам вачкö. Кысянь сiя? Зарни Борд паныт шуö:
— Сьöд саридз сайын вöлi, вот и босси морт дукнас. Сэтöн оров казялiс Иванöс, оча ки зыртö, дульсö ньылалö: чöсмасьыштам пö невночка,
Зарни Борд берездасис юр вевдöрöттяс — нывкаö пöртчис. Вöлись баитö:
— Эта зонкаыс менö бедаись мездiс, эн вöрöт сiйö. Öнi ачыс бедаö сюрис, — и нывка висьталiс Иванлiсь горёсö.
— Эн тöждiсь, — öлö Иванöс пöрись оров, — быдöс бöр бергöтан.
Куим лун гöститiс саревич, юис-сёйис, мый колö, мый любо. Сэсся пöрись оров шуö:
— Но, кад локтiс мунны. Не куим лун чулалiс, а куим мисеч. Босьт сьöрат этö кöртовöй бедьсö да видзöт, зонка, эн коль некытчö. Водан — бокат видз, сайман — киат. Öнi мунан Зарни Бордкöт ю дорас, пуксян галя вылас да вачкан сы кузя бедьнас куимись. Петасö куим савдат. Токо тшöкты — быдöс керасö.
Бергöтчис юр вевдöрöттяс нывка — оровö пöртчис. Пуксис Иван сы вылö, лэбзис саридз дорö, кытöн вöввес травитчисö. Пуксис галя вылас да вачкис бедьнас куимись. Петiсö куим савдат, оча каблук чак керисö:
— Мый тшöктан?
— Вайö дас вöв. Дасöтсö седлоöн, седлосö зарниовöй наборöн. И кыдз понда локны купеч ордö, ась музыка орсö.
Сэк жö буля-боля петiсö ваись дас вöв, а Иван вашöтiс нiйö купеч ордö.
Локтiс посадас — музыка косьöвтö-орсö, отир синтырнас видзöтö Иван вылö. Кылiс и купеч этö орсöмсö, казялiс ассис вöввесö, паныт котöртö:
— Ловъя? И вöввет дзоньöсь?
— Ловъя, — шыннялö саревич. — И вöввезö дзоньöсь.
— И музыкаыс тэнат?
— Кысь поди менам?
Нем эз пет Лёнялöн, кыдз мöдiс петкöтны: Иван бöр бертiс. Öнi оз мун Лёня сайö невестаыс. Мый то сэтöн керан? А нывка бöра пастук дынö:
— Тэ эд саревичыс?
— Ме Лёня, — шуö саревич.
— Тэ — Иван!
Лёня бöра мунö тöдiсь дынö, юасьö, кыдз мездiсьны Ивансянь.
Тöдiсь велöтö:
— То кыдз керам: сетö сылö порссез, вились иньдöтö саридз дорас. Öнi сё ни ва сарыс ньылыштас Ивансö.
Мунас Лёня кöзяиныс дынö, баитö:
— Иньды öнi пастуктö порссезöн. Аддзан, кыдз подаыс сэтчин вочмö.
Купеч иньдiс Иванöс порссезöн. А кытчö сылö, коньöрлö, воштiсьны? Вашöтiс. Сибöтчис саридз дорас — ва сарыс быдöс порссесö öмас дарсалiс.
Пуксис галя вылö Иван, тöждiсьö:
— Мый нö öнi керны, кысь порссесö вайны? Вот локтiс бы Зарни Борд, отсалiс.
Сэтчö тюк токо галя вылас Зарни Борд мыччисис, да и баитö Иваныслö:
— Эн тöждiсь, Иван, эта абу беда, бедаыс одзланьын. Ветлам гöститны, а порссетö сыбöрын бергöтан.
Куим лун чулöтiс Зарни Борд ордын пастук, а сы коста куим мисеч чулалöма.
Вайöтiс Иванöс Зарни Борд важ местаас, ачыс бöр лэбзис. Пастук вачкис бедьнас куимись — куим савдат петiсö, оча каблук чак керисö, юалöны:
— Мый тшöктан?
— Сетö меным порсь табунсö, да мед вöлiсö ош кодьöсь. Порссез буля-боля петiсö васис, ёнся-ёнöсь да кузь тушааöсь. Вайöтiс порсь табунсö Иван, киись киö купечлö сетiс. Купеч ошкö зонкасö, а нылыс лёк синöн бытшкö, бöра юасьö:
— Тэ Иван?
— Ме Лёня.
— А чунькытшыт кысь?
— Кыськö шедöма тай.
Нывка норасьö айыслö, мыля пастук сыкöт не ласков. А Лёня бöра мунö тöдiсь дынö.
— Сетö сылö, — шуö тöдiсь, — куим пöрт и куш ваись тшöктö пуны куим сёян.
Сiдз и керасö.
Иван мырсьö-пуö, ваыс ключöн варкйö-бергöтö, а котёввезын нем оз сукмы. Усис тöдвылас: сылöн эд бедь-отсалiсь эм!
Сэки косьöвтiс бедьнас öтпырисьöн быд пöрт кузя и каждöй дынын öтiк савдатöн лоис, öтiк öмись юалiсö:
— Мый тшöктан?
— Пуö меным, — шуö Иван, — куим сёян öнi жö. Да сэтшöм чöскыттэзö, медбы купеч аслас гöссезкöт кыввезнысö ньылалiсö.
Каски тэрмасьö-висьтассьö, топ тшакыль путшалö, каша — варкйö-пусьö, а делоыт сё öддьöнжык гардсьö.
Вот и павжун готов. Купеч локтас, пешлас: диво да и токо! Ачыс ныръясьö: эта не сiдз да сiя мöднёж. Эд колö мыйкö бердö кутчыны!
Купеч да Лёня быдöс сорлаласö-видзöтасö да и шуасö: «Эстöн мыйкö неладно: либо зонкаыт кузь киа, либо каляннэзкöт тöдчö». И пуксьöтасö Иванöс тюрмаö.
Лун пукалö, ой пукалö, а Иванöс оз лэдзö тюрмасис. «Вай-ко, — шуö, — кöть рестанттэсö гажöтышта». Вачкис бедьнас куимись — куим савдат сы одзö сувтiсö, оча кок чак керисö, юалiсö:
— Мый тшöктан?
― Осьтö быдöс ыбöссэсö, корö татчö пукалiссесö да вайö юан-сёян, медбы пöттöдз быдöнлö тырмис.
Ыбöссэз гурк оссисö, пукалiссез Иван дынö чукöртчисö, а пызан — сёянсянь чегö. Сёйисö пöттöдз, юисö коддзытöдз, сэсся шум-гам лэбис, йöктыны пондiсö — стенаэс зэгалöны.
Котрасьö стража, оз вежöрт мый лоис. Казялiсö, тожно сеталiсö гöстинечсö кинлö юрвоманас, кинлö синнэз коласас — бöр татшкисö-сюйисö торъя жыррезö.
Ашынас — бöра катавасия: тюрма стенаэс, сiйö и видзöт, киссясö.
Кылiсö, кин этö уджалö. Вайöтiсö кыкпöвса стража. И саревичöс вийны лöсьöтчöны.
«Неладно эд петö, — думайтö Иван. — Колö пышшыны». И бедьнас куимись вачкис стена кузяас — одзас куим савдат сувтiсö, оча каблук чак керисö, юалiсö:
— Мый тшöктан?
— Нуöтö менö татiсь.
Шырк оссис öшын. Сэтчö лабичок, топ воробей, пыркнитiс. Иван чеччöвтiс лабичок вылас и — юав, кыдз шуисö, кин сьöртi величайтiсö.
Лэбзис, лэбзис Иван, туйвеж локтiс. Пуксис му вылас, колис лабичоксö и подöн одзлань мунö.
Дыр я, не я сiдз оськалiс, да нывкаöс панталiс:
— Тэ кытöн, нылiньöй, олан?
— То эстöн, вöр дорас.
— Ло меным инькаöн, мунам мекöт.
— Рад бы мунi, да тэныт не босьтны менö. Видзö менö старик Громин, сы дынсянь оз пышшы некин. Кола кö ме тэныт — вермы сiйö.
Нуöтiс гортас Иванöс нывка. Старик примитiс зонкасö кыдз гöсьöс:
— Но, зон, — шуö Громин, — юам вина кöньöсок, сэсся пешламö прок: кин вынажык, сылö дöнзяс унажык.
Старик вайис кык бочка вина. Громин чатыртiс öтсö кымöс вылас и чурскö мöс моз. А Иван сы коста корис савдаттэсö, юкталiс нiйö да тшöктiс кошшыны витвына турун. Сетiсö Иванлö этö турунсö, саревич сёйис сiйö, и мунiсö стариккöт ыбö.
Кыскис старик витдас пуд сьöкыта меччез. Иван лэбтiс мечсö чалёкнас да швыргис кытчöкö вöр саяс.
— Этöн, — шуö, — челядьлö орсны. Вай меным мöдiкö. Повзьыштiс Громин, отвечайтö:
— Сэсся абуöсь заптöммес. Вай сэки тышкасьны.
— Вай, — шуö Иван. — Ме и сэтiсь ог пов!
— Он пов, дак вачкы меным. А Иван оз бы перво-ту вачкы.
— Не, — шуö, — тэ пондöт.
Споритiсö, споритiсö да Громин кыдз сöтас Иваныслö юргöпас — саревич кок дзулляви муас пырас.
Иван дуллялас кисö да кыдз паздернитас — старик пидзöсви мöртчас.
— Тэ вермин, Иван, — дыр мыйись горöтчис Громин. — Ковсяс сетны нывкасö. Токо лок шоччисьыштам невна. Да видзöт, дыржык часся эн узь.
Водiс Иван да крепытöла онмöссис. Вот и час чулалiс, а сiя сё саркйö. Кватитчис нывкаыс, саймöтö бы саревичсö, а мöдыт нем оз кыв. Öнi куим сутки пондас узьны, и Громин вияс сiйö узисьсö.
Нывка казялiс жöникыс киись чунькытш, а чунькытш вылас сар печать. И мый диво, дак чунькытшыс сэтшöм жö, кыдз и сылöн. Вежöртiс сэк: эта эд воныс узьö одзас, и норöн пондiс горзыны. Вотьыштiс Иван чужöм вылö курыт синваыс, курöтiс саревичлiсь синнэсö. Саймис Иван, иньдöтчисö нывкакöт туйö.
Мунiсö, мунiсö да шоччисьны пуксисö. Нывкаыс быдöс и висьтасис вöлись:
— Ме тэныт не невеста, тэ меным не жöник. Мийö — соя-вона.
Эз вежöрт Иван: кыдз сiдз?! А нывка чунькытш мыччис: видзöт пö, он верит дак. Казялiс Иван, што эта сылöн роднöй сой, кöдö злодей кöркö гусялiс.
Иван — раз, да раз, да раз — вурыштiс бедьнас му кузяс. Петiсö куим савдат, Иван одзö сувтiсö, оча каблук чак керисö да юалiсö:
— Мый тшöктан?
— Нуöтö миянöс сар Адмон дынö.
Савдаттэз бöра лэбалан лабичок сетiсö. Соя-вона пуксисö сы вылö и некой пору ай-мамныс дынö локтiсö: сiдз и сiдз пö, мийö тiян челядь, примитö миянöс. А сэксянь, кыдз Иван мунiс, кыкдас вит год ни чулалiс.
Сарича и горзö и сералö радувъяс, а Адмон сё лöгалö зоныс вылö, оз примит бы сiйö. Дыр чушкайтiс да вöлись тшöктiс:
— Но, ладно. Мун ов карта понiсь керкуокас.
— Государ, а поди сетан меным аслым муок? Ме бы двореч сэтчö сувтöтi.
Окота лоис сералыштны Адмонлö зоныс вылын и шуö:
— Коли сiдз, сувтöт дворечтö вон сiя кöджö. Да менамся буржыкö кер. Сэк ме тэныт быдсöн сарствоöс сета.
— Аттьö тэныт, государ, — висьталiс Иван да мунiс кöджас.
Кытсалiс ойнас оров Зарни Бордöс, висьталiс, мый колö. А эшö корис, мед Зарни Борд петiс Иван сайö, лоис саричаöн.
Быдöс кöсйис оров:
— Лоас тэнат, Иван, аслат двореч, кыкись буржык айыт дворечся. Лоасö тэнат му вылын зарни саддэз и ныын быдкодь кай пондас дзульзьыны.
Токо шуис сiдз — кöджын двореч быдмис, чистöй зарниöн да дона иззэзöн баситöма; омöн зарни сад паськалöма, и кайез быдкодь голосöн сьылöны. Да Иванöс не öддьöн гажöтö эта: абу сыкöт Зарни Бордыс, тыдалö, оз мöд лоны саричанас. А Иванлö сысся некинöс оз ков.
Öшöтiс юрсö, думайтö Иван. Друг кылö тöдса голос:
— Босьт, Иван, бöрсит мечсö да керав менчим юрöс. Повзис саревич, кеймисьö:
— Ме абу мортвийись, ме ог керав тэнчит юртö. А тэ пöртчы нывкаö, ло меным инькаöн.
— Эн пов, Иван, орöт юрöс. Он кö сiдз кер — менö он аддзыв сэсся.
Думайтiс, думайтiс Иван, лэдзис смевсö, босьтiс мечсö да жабаркнитiс кайлiсь юрсö. Зэгнитчис кок увтас муыс, тшын мунiс сьöд кымöрöн и одзас зарни нывка сувтiс.
— Тэ мездiн менö лёк тöдiссянь, но эта эшö не быдöс. Босьт кöртовöй бедьтö да варт му кузяас, кытчöдз он мыдз. Сэсся мöртан бедьтö муас и сы весьтö тшöктан керöс керны. Керöс йылас ась сувтöтасö кык зарни öр. Öтас тшöктан кулан ва кисьтны, мöдас кулан ягöд тэчны. Мый лоас — ачыт аддзылан.
Кылiс Иван этö и ножö мусö бедьнас шовкöтны — токо кöджыс зэгалö. А ваись петö войско бöрсянь войско. Вартiс, вартiс сувтсöн — косыс мыдзис. Сувтiс пидзöс вылас. Вартiс, вартiс — пидзöссэс дубалiсö. Пуксис му вылас. Вартiс, вартiс — киэс орисö. Öдва-öдва мöртiс бедьсö муас да сетiс приказ:
— Öнi жö керö сизим сажень сувда изовöй керöс. Йылас пуктö кык зарни öр. Öтас кисьтö кулан ва, мöдас тэчö кулан ягöд.
Уськöтчисö бедь дынас савдаттэз и минутаöн капкисö-тэчисö сизим сажень сувда керöс. Сэтчö нёбосянь из моз оров уськöтчис и давай резны керöс боксис иззэсö. Резiс, резiс, чеччöвтiс керöс йылас. Юис, юис васö да уськöтчис мöд öр дынас и ножö ягöдсö кокавны. Сёйис, сёйис да чер-бар сэтчö и таралiс.
Саймис асъяпоннас сар Адмон, синнэсö гуддьö:
— Мый эта? Вöтася я мый я? — баитö аскöттяс. Чепöльтiс нырсö — оз узь. А кöджын двореч сулалö. Сэтчö пырöны сар да сарича, а нылö кайез быдкодь голосöн сьылöны.
Вежöртiс сэк сар Адмон, што эта зоныслöн уджыс. Гыж-гыж керис юрбöрсö да токо и шуис:
— Ме сэсся не сар. Сарствуйтны öнiсянь Иванлö.
Вот и каски быдöс. Кин кывзiс, сылö куд пыдöс, кин висьтасис — öреккез кöньöс.