Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Каски-ХХ.doc
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
3.09 Mб
Скачать

Ваня - бöб зон

Олöма Кама дорын купеч, сылöн вöлöмась куим зон: кыкыс мывкыдаöсь, а куимöтыс — Ваня ― бöб зон.

Пöрисьмас купечыс, дугдас торгуйтны ачыс, тшöктö зоннэсö велöтчыны. Мывкыдаэслö сетас паракоддэз да бур товар, а Ванялö — дьöгöдьöн пыж, мунö пö торгуйтö.

Воннэс каясö Кама кузя ва паныт, а Ваня ва ньылат кывтö.

Кывтас лун, кывтас кыкö, а куимöт лунас пыжыс письтас, и бöб зон сибöтчас берег дорö. Мый öнi керны, кытчö воштiсьны?

Пружинчатöй телега вылын локтас старик, юалö:

— Кытчö, Ваня, мунан?

— Торгуйтны айö ыстiс.

— Мый товарыт?

— Дьöгöдь.

— Сет меным телега мавтны.

Ваня сетас мавтассö да и отсалас мавтны телегасö. Старик шуас:

— Ыджыт карын завод дугдöма уджавны: мавтас абу. Мун-ко сэтчин — бур барыш керан.

— А мыйöн дьöгöдьсö кыска?

— Босьт менö кучерöн, ме вöвнам кыска.

Ваня согласитчас, и нiя вöрзясö туйö. Мунасö лун, мунасö мöдiкö, куимöт лунас ыджыт карö локтасö, дорись керкуас сувтчасö. Сэтöн стоб вылын гижöт: «Кин вермас öддзöтны завод, сылö сетам пуд зарни».

Кучер шуö:

— Мун директорыслö висьтав: «Сетан кö кык пуд, ме заводтö öддзöта». Кыдзи оз ло паныт, дак босьт кык ведра дьöгöдь и мавт заводсö. Но велöтöмыс понда зарнисö и быдöс, мый заробитан, мекöт шöри керан. Часöт ме гортö муна, а рытнас эстöн жö лоа.

Ваня сiдз и керас, кыдз тшöктас кучерыс: ветлас, баитчас директорыскöт да ваяс кык ведра дьöгöдь. Видзöтö: заводыс кöс сiмöм, кöс косьмöм — гиль-голь да дзур-вир.

Мавтас öт ведрасис дьöгöдьнас — заводыс дугдас гольöтны. Мавтас мöд ведрасис — пондас уджавны, токо то öтлань, то мöдлань бергалö. Котöртас куимöт ведрала — дьöгöдьыс абу. Юавны бы кучерлiсь — и сiя абу. Локтас заводас — сiя сё öт-мöдöрö ветлö.

Недолыт Ванялö, што зарни боки кывтiс да и дьöгöдьсö кылöтiс, да чурс сьöвзяс заводас: «Пропадай быдöс пропадом!» — и заводыс лöсялас.

Котöртас Ваня директор дынö, шуас: сiдз пö и сiдз, ме пö заводтö лэдзи, колö пö сы понда вештiсьны. А директорытлö жаль зарниыс, вот сiя и чуклясьö, вот и ылöтчö:

— Сета, Ваня, зарнисö, токо ветлы ой кежас зарниöс караулитны: сторожыс шогавны пондiс.

— Но, ветла.

Кылас этö баснисö директорлöн ныв и висьталö Ванялö:

— Эн мун зарнисö караулитны, сэтчин антус олö, сiя тэнö сёяс.

Мый керны? Не мунны — зарни оз сетö, мунны — аслыс не лоны.

Олас рытöдззас да котöртас кучерыс дынö: то этадз и этадз пö петö. Кучер велöтö:

— Кор директорыслiсь куим додь анькытш, босьт сiйö сьöрат да кисьт чуланас, а ачыт джадж вылас вод. Ойшöрнас антус локтас, пондас горöтны: «Сёя бы! Сёя бы!» А тэ и висьтав сэтчö: «Сёй, кöда одзат, токо öтiкöн!» Сiя югдан дорöдззас оз вермы сёйыштны, и тэ ловъя кольччан.

Ваня сiдз и керас.

Вот ойшöр сибалас, локтас чуланас антус.

— Сёя бы! Сёя бы! Кытöн яйыс? — горöтö антус, а аслас öмыс пестер ыжда.

Ваня и шуö:

— Сёй, кöда одзат, да öтiк тусьöн!

Антус петукö пöртчас да ножö анькытшсö кокавны, ножö кокавны! Кокалас, кокалас — кыкись ыджытжык лоас, кык тусьöн пондас босьтны. Ваня казялас этö, висьталас:

— Сёй, кöда одзат, да öтiк тусьöн!

Петук кокалас, кокалас — куимись ыджытжык лоас и давай куим тусьöн кокавны. Ваня и этö казялас, шуас:

— Сёй, кöда одзат, да öтiк тусьöн!

Петук кокалас, кокалас — оз вермы быдöс кокалыштны — сэтчö и югдас. Сы сорöн и мунас чулансис, и Ваня ловйöн кольччас да висьталö директорлö:

— Ме некинлö эг сет зарнитö, öнi вештiсь. Директор синнэсö барöтас: эта мымда йöз пö сёйис антусыс, а этö эз вермы? И шуас:

— Ветлы эшö öтiк ой кежö, сэсся и вештiся.

— Но, ветла.

Локтас рыт, Ваня кучер дынö мунö юасьны. Кучер и велöтö:

— Кор директорыслiсь квать додь сю да сiдз жö кер, кыдз тöн.

Ваня сiдз и керас.

Вот ойшöр сибалас, и локтасö антус гозъя, горöтöны:

— Сёям бы! Сёям бы! Кытöн яйыс? — Öммезныс пестер ыждаöсь.

Ваня и шуö джаджсяняс:

— Сёйö, кöда одзаныт, да öтiк тусьöн.

Антус петукö пöртчас, иньыс — курöгö и ножö сюсö кокавны, ножö кокавны! Кокасясö, кокасясö — кыкись ыджытжыкöсь лоасö, кык тусьöн пондасö кватайтны. Ваня казялас этö, висьталас:

— Сёйö, кöда одзаныт, да öтiк тусьöн!

Кокасясö, кокасясö — куимись ыджытжыкöсь лоасö, куим тусьöн пондасö босьтны. Ваня и этö казялас:

— Сёйö, кöда одзаныт, да öтiк тусьöн!

Антус гозъя оз вермö быдöс сюсö кокавны, сэтчö и югдас, сы сорöн и мунасö чулансис. А Ваня директор дынö:

— Ме некинлö эг сет зарнисö, öнi вештiсь. Директор аслас синнэзлö оз верит, што Ваня ловъя, да бöра шуö:

— Ветлы медбöръяись, сэсся и вештiся.

— Но, ветла.

Рытнас кучер дынö мунас, сiя Ваняöс велöтö:

— Кор директорыслiсь öкмыс додь лён кöдзыс да сiдз жö кер, кыдз тöн.

Ваня сiдз и керас.

Ойшöрнас чуланас пырöны антус, антусiка да антуспиян.

— Сёям бы! Сёям бы! Кытöн яйыс? — Öммезныс пестер пасьтаöсь.

Ваня и шуö:

— Сёйö, кöда одзаныт, да öтiк тусьöн!

Ачыс антусыс петукö пöртчас, иньыс — курöгö, пияныс — типö и ножö кöдзыссö кокавны, ножö кокавны! Кокасясö, кокасясö — кыкись ыджытжыкöсь лоасö, кык тусьöн пондасö босьтны. Ваня казялас этö, шуас:

— Сёйö, кöда одзаныт, да öтiк тусьöн!

Кокасясö, кокасясö — куимись ыджытжыкöсь лоасö, куим тусьöн öтдруг пондасö босьтны. Ваня и этö казялас, шуас:

— Сёйö, кöда одзаныт, да öтiк тусьöн!

Да эд лён кöдзысыс поснит, казялан разь, медбы кыкнас эз босьтö? Эшö эз на югды, а лён кöдзысыс сёйсьö ни. Мый керны? Сёясö эд сторожсö, гöн сорнас ньылыштасö!

Малыштас зепсö — сэтчин анькытш кольччöм — и койыштас антускельöплö.

Сёйсяс эта анькытшыс — мöд зепсис сю туссез койыштас. Сёйсяс сюыс — кыскалас сапоггесö да ныись лён кöдзыс джоджас кöдзас. Сэтчö югдас, и антускельöп мунас чулансис.

Ваня мунас директор дынö, висьталö:

— Ме кери быдöс сiдз, кыдз тшöктiн. А öнi тэ керан сiдз, кыдз кöсйисин.

Директорыслö некытчö вештiсьны, но сымда зарнисö жаль сетны, вот сiя и пиньласьö, вот сiя и гыжъясьö. Ме пö, Ваня, гов директор, тэ пö жалейт менö: босьт öтiк пуд зарни, а мöд туяс — менчим нылöс.

Думайтас-керас Ваня да и сетчас кыв вылас: нывкаыс сылö гленитчö.

Босьтас Ваня зарнисö да нывкасö, мунас кучер дынö и ошшасьö:

— То мый шедтi: и невеста, и сьöм! Кучер шуö:

— Не öтнат шедтiн, колас мекöт шöриавны: мийö эд сiдз баитчим. Пукты одзам зарнисö, сувтöт нывкасö — янсöтны пондам.

Ваня сiдз и керас.

Кучер ррас шöриалас нывкасö — доль поткöтас. Нывка кык торйö усяс, а сы кынöмись антуспиян чепöссяс, чеччöвтас ворота вылö, пöртчас кайö — и абу!

— Тэныт жаль, Ваня, нывкасö?

— Жаль.

Кучер пöльыштас, сьöлыштас — и поткöтöм нывкаыс öтiксялас. Эшö пöльыштас да сьöлыштас — нывкаыс ловзяс да чеччас.

Кучер юалö:

— Тэ кин директорыслö — ныв?

— Некин. Ме сирота, песласи да миськаси заводас.

— Тэнö винаöн юкталiсö, антуспиянöс тэ пытшкö лэдзисö да Ванясö тшöктiсö вийны. А ме вашöтi тэ пытшкись антуссö, öнi тэ Ваняыслöн инька лоан, — и сетас нылö зарни гöйтаннэз да и зарнисö.

Кучер кыскас нiйö аслас пружинчатöй телегаöн Кама дорöдз и сетас паракод — уйö пö кытчö тiянлö колö.

Уясö, уясö Ваня гозъя, и ны паракод вылö öтiк местаын корсясö мывкыда воннэс. Тöдасö бöб воннысö, баитöны:

— Видзöт жö, эта эд Ваняыс. Кысь сылöн паракодыс да иньыс? Мийö вузасим, вузасим — нем эг наживитö, а сылöн, натьтö, зарни эм. Вай сiйö тойыштам ваас и босьтам сылiсь эмбурсö да иньсö аслыным.

Чапкасö Ванясö ва шöрас, и кылöтас сiйö ваыс саридзöдз, а сэтчин мыр бердö кутчисяс да пуксис сы вылö. Пукалö и горзö, оз тöд мый керны. Мырсис петас пон и шуö:

— Эн горзы, Ваня. Пондам гармонняöн орсны, — и сетас гармоння.

— Ме ог куж орснытö, — шуö Ваня.

— Велалан, токо кутчы.

И былись эд велалас! Да сэтшöм норöн орсö — поныслöн синва петö, а саридзыс дюттясьöмöн дюттясьö.

Кылас этö орсöмсö паракод вылiсь капитан. Кин пö сэтшöм норöн орсö? Видзöтас бинокльöн, аддзö: мыр вылын орсö том морт, а ордчöн саридзыс сiдз и дюттясьö.

Капитан босьтас Ванясö дынас и кыскас гортöдззас, Кама дорöдз. Локтас Ваня айыс дынö, а сiя оз и тöд зонсö.

— Лэдз, старик, узьны. Айыс шуö:

— Лэдзи бы, да некытчö водтöтны: миян свадьба — пöрисьжык зонöс гöтрала.

— Да кöть баняат лэдз.

— Но мун инö.

Мунас Ваня баняас, гармоннянас пондас орсны. Да сэтшöм норöна орсö — баняыс и керкуыс дюттясьöны.

Дивуйтчöны отирыс: мыся пö сэтшöм орсiсь?

Мунасö, видзöтöны: том морт орсö. Локтас айыс, кывзö, а аслас синваыс петö. Кывзöв-керас да шуас:

— Лок, бурлак, керкуас орс.

Мунас Ваня керкуас, пуксяс порог дорас. Удасö сылö ырöш, сур, и Ваня везöвтас мексö. И сэтшöм норöна орсö — керкуыс дюттясьö, а свадьбовшанаыслöн синва петö.

Казялас невестаыс Ванясö и шуас:

— То кöда менам жöникö! Сылö шуöны:

— Мыйöн кывветö пыкан?

— Миян сыкöт öткодь гöйтаннэз.

Видзöтас старик гöйтаннэсö — былись öткодьöсь. И шуас пöрисьжык зоннэслö:

— Мунö часöт жö и сэсся некöр эд локтö: тiйö меным не зоннэз, ме тiянлö не ай.

Мунасö стариклöн мывкыда зоннэс, и сiя керас виль свадьба да гöтралас Ванясö.

Ме вöлi жö сэтчин, юи-сёйи мымда верми, да том гозъяыс сьöрам эшö гöснеч сетiсö. Локтi гортö, а семъяöс барин мöстöг кольöма. Думайтi-кери да винаас, кодö сьöрам вайи, анькытш крöшитi да ракаэзлö кисьтi. Ракаэс коддзисö, ме нiйö куштi да бариныслö нöбöтi — саридз сайись сьöлаэз, мыся. Сiя небис нiйö, сетiс бур сьöм, и ме босьтi мöс да и вöв.

Сэксянь то этадз бура и ола.