Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Каски-ХХ.doc
Скачиваний:
3
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
3.09 Mб
Скачать

Торокан пышшö

Кöр ме Сибирын олi, сэтшöм басни кывлi. Миян сусед висьтасьлiс.

Мунi, шуö, одз асылöн мордаэз видзöтны. А дöмöтыс горт весьтас и вöлöма. Сибöтчи, шуö, ва дорас, а менам туёк вылын — гöрд гез вöрöтчö. Туёк не туёк, а тальсьöм осока да копушник пö — мый ва дорас быдмö. Вöрöтчö пö гезыс, кышöтö, ловъя.

Тöдан, мый сiя?

Сымда торокан мунö. Одзасьö пö, öта-мöдсö тальö. Вамöм — лысва эд, — öдва ляшмасьö.

Кысянь пö сiя сымдаыс? А дöмöт кузяс пö мöдöрсяняс вуджö. Повзи, шуö, зонка, да бöр гортö кайи — эг понды вöрöтны сэрпöсьтö.

Мöд ояс мöдöрас пожар пö лоис. Öтiк керку и вöлöма — нач сотчöма.

Аддзылiн, мыля пышшöма?

Югыт турун

Кöр вöрын ытшкисян, колö видзöтлыны турунсö — оз я сюр ытшкыштöмас югыт турун. Кыдзи югйöвтас биöн — босьт турун чукöрсö да чапкы ваö. Кытшöм пондас кайны ва паныт, сiя — невидимкöй. Но сiя быдмö токо чудскöй местаэзын.

Татöн челядьöс чудскöй местаэзö некöр эз лэдзлö. Шуасö: мунатö кö сэтчин, чудскöй мортлö пö шедатö. Сiя пö седлоалас тiянöс, пуксяс тiян вылö да мунас отирöс грабитны.

Öтiк том морт вöлi мунöм Галесник мыс вылö ытшкисьны. Этö геддэс висьтасьлiсö. Эттшöм сук турун пö сэтчин весь косьмö! Размöд и ытшкыштас — биок казялас: ытшкыштöм турун увтас дзик масiсёк сотчö. Да эд сэтöн пö невидимкöй тылöп! Босьтас турунсö, Иньваö чапкас — öтiк турунок ва паныт кайö.

Этöн туруннас гортас мунö, и некин сiйö оз аддзы. Старука кольттез пожöн нöбöтö. Босьтас кольттесö — старука оз и казяв.

Горт посöдзас мамыс пантасяс, шуас: «Кок шытö кыла, этö тэ, зонö, локтiн. Ноко мыччав, мый ваян». Ме пö и мыччи сылö турунсö.

Мамыс босьтас сiйö — и айда!

Не мамыс, а айдаыс и вöлöма.

БОБУНЬ

Менам вöлiсö куим гед — Опонь, Гриша да Сизь. Мыйкö шувлiсö, што Сизь гедö пырттöм вöлöма, сiйöн и деревенскöй нимöн шуöмась. Сизьыслöн токо ныввез вöлöмась, и мужык родыс сылöн орöм.

Бобунь деревнясö гедö пондöтöм. А петöма сiдз.

Геддэзö Йöгын олöмась. И вот Опоньсö пондöмась савдатö сетны. Этö какраз бунттэс коста, кöр бариннэслiсь волясö мöдöмась мырддьыны. Опонь гедö да сылöн дружок армиасис откажитчасö. Но и нiйö чеппезö дорасö да каторгаö вашöтöны.

Гедöлö сьöктан сьöрас сюрöм, нiя кöрттэсö жугдасö да стражаыс дынiсь пышшасö. Стражникыс лыяс жö, да некöдалö оз инмы.

Куим год гедö сайласяс, гортас оз лысьт локны. Сэсся кинкö велöтöм: одзись чуньтö пö орöт, и савдатас оз иньдöтö. Орöтас веськыт кисис чуньсö, локтас гортас, и нем сiйö оз керö. Сыбöрын мунас Васёвчиö овны, сэтчинсянь — эна местаэзö.

Перво сылiсь гортсö шуöмась Бавакня, а сёрöнжык — Бобунь, гедö прозваннё сьöртi. Сiя бобгöмöн сьывлöм — бо-бо-бо, сысянь и Бобунь.

Курöг празьник

Ме öтпырись курöг празьниксö аддзылi жö, но кыдз он пыр тöда — учöт вöлi. Сiя празьник асылö гедö кутас том петушоккезöс, домалас оча кок да нöбöтö нiйö Сергортö — Сер посад дын эм сэтшöм места. Сэтчин петушоккесö начкылас да кöдö поплö сетас, кöдö пуас.

Празьник лунас Сергортö вайлöмась котёв, би весьтын пувлöмась сёян да и сёйлöмась семмиром. Сьöраныс сур да брага босьтлöмась.

Кыдзи мича погоддя сулалö, дак томмес ойшöрöдз олöны сэтчин, сьылöны да йöктöны. А пöрись морттэс — озö: эд вундан пора.

Ме бабöкöт ветлi, сiя коддзыштiс, да гортö одз бертiм.

ПЕРЕМ КОМИ

ОТИРЛÖН

ВИСЬТАСЬÖМ