Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Каски-ХХ.doc
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
3.09 Mб
Скачать

Бишедтан да чуддэз

Олi, олi ме да мунi бурлачитны — сё ни, мыся, мыйкö заробита да кöть вешъян аслым неба. Мунi да и карöдз локтi.

Пантасис поп, юалö:

— Кытчö мунан?

— Медася бы уджавны.

— Медась ме дынö.

— Уна я вештан?

— Сто руб годнас.

Медаси, быдса год олi да петны пондi — гортö кыскö. А поп оз лэдз, эшö, шуö, ов. Ладно, эшö год уджалi. Бöра мунны лöсьöтча, а поп оз лэдз. И эшö год кежö кольччи.

Чулалiс срокö, тшöкта вештiсьны, а поп нем оз сет: тыткин, шуö, сымда, мымда уджсö эн кер. Сiдз и ковсис мунны — нем эг босьт.

Петi поп ордiсь, пукся öтöрас да горза. Мунö сар, юалö:

— Мый горзан?

Да этадз и этадз, мыся: куим год поплö уджалi, а сiя нем эз сет.

Пыртiс менö сар поп ордö, шуö:

— Мыля нем эн сет удж понда? Он кö часöт сет — юрситö öтiкöн быдöс лета.

Повзис поп и сетiс меным бур вöв да невна сьöмок. Пукси вöв вылö и муна одзлань. Аддза: кабак сулалö. Пыри сэтчö, юыштi невна, сёйыштi, бöр петi, а вöлö абу. Öтöрö-мöдöрö чепöсси — абу и токо. Мый сэтöн керан? Гыжъялi-кери юрбöрöс да муна одзлань. Мунi, мунi — пемдiс. Пыри узьны неолан керкуö. Пемыт, биасьны немöн — öтiк истöг абу. Шаритi-кошши истöггесö быдлаись, печуркаись биток да биа галя аддзи, тякнитi — дас кык чуд петiсö, юалiсö:

— Мый колö керны?

— Юны-сёйны вайö! — шуи ме, и чуддэс öшисö. Керкуын би öзйис, пызан строк локтiс, а пызан вылын — быдкодь сёяныс и юаныс. Сёйи-юи, дрын-дрын пöт. Öнi, мыся, гортö колö кыссьыны, отсалiссез менам эмöсь: и вöр ректасö нiя, и гöрасö-кöдзасö, ме токо иньдöтлыны понда. Не олан, а малина лоас.

Пуктi бишедтансö шапкаам и петi туйö. Аддза: биок дзуз видзö. Кысси сэтчинöдз, биок дынсис старикöс казялi. Стариксö войско караулитö. Локтi старикыс дынö, гусьöник юалi, мый понда сiйö пуксьöтiсö.

— Сар волялö паныт мунi, му да двореччез сарлiсь мырддьыны мöдi, да эг вермы. Вот сы понда и мöдöны юрöс орöтны.

— Оз орöтö. Ме отсала тэныт, — шуи ме.

— Он вермы.

— Верма, мыся.

Тякнитi барашокнас галя бердö — дас кык чуд петiсö, юалiсö:

— Мый керны?

— Войскосö вашöтны! И эшö юны-сёйны вайны! Шупкалiсö чуддэс войскосö, асьныс öшисö. Старик одзö пызан тяк сувтiс, сы вылын быдкодь сёяныс сулалö. Сёйим, юим, стариклö ме катти остаткисö пызандöраö и лэдзи мортсö гортас. Видзöта: сар локтö, чирзö:

— Кин войскосö вашöтiс и рестантсö лэдзис?!

— Ме.

— Ме тэнö вия!

— Он вермы. Пондан ыждавны, дак асьтö розорита, — шуи ме.

— Ак тэ зырымöсь бедь! — лöгасис сар да кытсöвтiс виль войско. А ме тякнитi барашокнас из бердö. Петiсö дас кык чуд, юалiсö:

— Мый керны?

Сарыс пидзöс вылас сувтiс, кеймисьны пондiс:

— Эн вöрöт менö, эн розорит, ме тэныт бура вешта. И шуи чуддэслö:

— Юны-сёйны вайö!

Миян одзö пызан тяк сувтiс, сы вылын юан-сёян тыр сулалö. Юим, сёйим бытшöмика сарыскöт, узьны водiм. Ме крепыта онмöсси, а сарыт, тыдалö, эз узь. Сайми ойнас — шапкаö абу. А шапкаам чуд выныс и вöлi. Мый керны? Кайи кöз вылö, видзöта, кöдöрын гортö. Ылын-ылын биок дзуз видзö. Лэдзчи кöз вывсис, иньдöтчи биоклань. Сутки мунi, кыкö мунi, куимöтас локтi биок дынö — сэтöн ыджытся-ыджыт керку сулалö да öшыннэзнас югъялö. Пыри, видзöтча-кывзiся. Сэтöн куим вон янсöтчöны и айныслiсь эмбурсö некыдз оз вермö янсöтны. А эмбурыс — дас кык сюра ыжбан, сапоггез да оров. Да не простöйöсь нiя: ыжбан сурöн юкталö, сапоггез перыта новйöтöны, оров — вывтас кыскалö.

— Отсав, — шуöны воннэс, — миянлö янсöтчыны. Ме и шуа:

— Вайö пишаль. Ме кера номеррез: ыжбан — первöй, сапоггез — мöдiк, оров — куимöт и лыя номерресö. Кин кытшöмö одзалас босьтны, сiя номер сьöртi и эмбурыс сылö дöнзяс.

Вайисö пишаль, зарадалi да гымги-лыйи. Одзасьöны-котöртöны воннэс, а ме кöмалi сапоггесö, конувтам ыжбансö босьтi, пукси оров вылö да лэбзи карö. Локтi карас, осьтi ыжбансис дас öтiк сюр — сур да брага шорöн котöртö, ю мымда колö. И быдöс карыс коддзис.

Кывсьöма эта сарлö, корö дынас. Но, локтi, осьтi дас кыкöт сюрсö — вина киссьö. Быдöнныс юисö — валь-валь коддзисö и ланьтiсö дас кык сутки кежö. Ме сар дынiсь аддзи ассим бишедтанöс, тякнитi — дас кык чуд петiсö. юалiсö:

— Мый керны?

— Нöбöтö менö гортö да керку сэтчин керö.

Эг ешты и пельöс гуддьыштны — гортын лои, теремын. И пондi сэтöн бура-бытшöма овны и некинлiсь эг понды повны. Юкталi бы и тiянöс ыжбансис, да сетi сiйö и сапоггесö да оровсö куим воныслö.