Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Каски-ХХ.doc
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
3.09 Mб
Скачать

Луншöрика-обороника

Тятюö сё висьтасьлiс, кыдз луншöрика-обороника юр вылас пиня нöбöтö. Кышалас пинясö (одзжык пуовöйöсь, кокнитöсь вöлiсö) сюррез вылас и рудзöгöт мунö, юклалö-юклалö сюсö, оз таль. Да и сюэс шочöсь быдмывлiсö, вöлi кытчö тальччыны.

А пинясö сюсис межа вылö петкöтö. Эмöсь эд умöлик кöзяиннэс: кöдзас зöр али ид, пинялас да сэтчö и коляс пинясö. Поди увъя пиня эшö вöлi, дак эз жалейтö сiйö. Сюыс петалас, сайöвтö пинясö, луншöрика и дзимлясьö.

Луншöрика — ыб вылiсь инька, токо сюра сiя. Ыб вылас и олö. Узьлö сюын, суслонын, бабкаын, шоромын. А мыччасьö мортыслö бур урожай одзын.

Ваись, нюрись куллез

Ва дорись нывка

Вакуль

Васö оз лэдз босьтны

Калян рöдiсь нывка

Куллезлöн свадьба

Кульпиян

Лёма

«Öдöгö, öдöгö…»

Сакасикö

Тыись Вакуль

Шулькун

Кульпиян

Тебеньковись я мый я мужык мунас уткаавны Кува дорö. Сибöтчас ю дорас, видзöт-керас — улын тшука: юрсö васис мыччöм, пуктöм турунок вылас да узьö.

Мужык думайттöг кожгас-лыяс пишальсис, но бура оз инмы, токо черисö повзьöтас, видно. Повзьöтас, и тшукаыс кульпиянö пöртчас да берегысся вылынжыка чеччöвтас, вöлись бöр шлёпкисяс ва вылас, лёк горшöн горöтас: «Эк-эк-эк!» Сэсся мужыкыт, батя, абу жö ветлöм Кува дорас: полöма, што кульпияныс ваас пыртас.

Шулькун

Татiсь мужык мунас чери сакны Кама сайö, Ирты вылö. Одз асылöн мунас, кöр сук туман пукалö. Кыкись я куимись сакыштас — кышалас кытчöкö саксö. Кыскас, кыскас — оз вермы шедтыны. Кысянькö локтас зонкаок и шуö:

— Вай, дядя, отсала.

— Кыдз тэ, учöтыс, отсалан? Буди, ваас пыралан.

— А и пырала, — висьталас зонкаок да чеччöвтас ваас. Мужык ок не ак оз ешты керны — ачыс тыас сунгисяс.

Этö зонкаокыс сiйö сакнас кыскас. А кыскас сы пондаись, што мужыкыс медодзза черисö тыас бöр абу чапкöма.

Зонкаокыс не морт вöлас — шулькун.

Мужыксö сюйыштлас токо тыас, оз жö вöть.

ВАКУЛЬ

Куль табуныс öддьöн лукав эд вöвлöм — мый токо мортыслö оз кер!

Кыдзкö Верк-Иньваись мортлö вöлi шедöтчöма сакö — тшукаö пöртчöм да. Мужыкыт нöбöтас сiйö бокö сакнас, ылöжык ва дынсис, медбы эз пышшы. А сiя чеччöвтас саксис да викыль-викыль бöр ваас кыссяс. Мужыкыт бöжöттяс видзö бы, да оз вермы, сiдз и пыртас тшукаыс сiйö ваас.

Кыдзкö кер бердö кутчисьöма (вöрсö какраз кылöтöмась) да горöтны давай: «Вöя! Вöя!»

Сусед кылöма, кыскöма.

Сакасикö

Кривöй Мититыс йылiсь кывлiн поди? А он тöд, мыйсянь кривöйсялöма?

Дак кывзы вот.

Мунас Митит сакасьны. Аддзö: берегас тшука, дзик пес плашник. Куйлö и жабраэзнас амйö-лоласьö. Казялас мортсö — и валаняс. Митит зор кватитас да вачкас тшукаыс юр кузя, но оз вермы вийны — пышшас тшукаыс.

Митит юрсö гыжъялö: но пö сiсьмöм ки, вачкыны эг инмы!

Сэтчö сибöтчö морт, видчö:

— Зонöлiсь синсö тшыкöтiн, дак лок веськöт!

— Мый тэ, мый тэ — ме эг!

— А тшукасö вачкин?

— Вачки.

— Сiя и эм зонö. Лечит! Митит пыксьö:

— Ме ог куж да...

— Сёроно лок, — тшöктö мортыс. — Кунь ноко синнэтö!

Митит куняс синнэсö, сэк жö кылас: «Буль!» Мортыс тшöктö:

— Осьт синнэтö!

Митит осьтас синнэсö, аддзö: неыджыт керку, кровать сэтöн, а кроватяс зонка ойзö. Ордчöн сiя мортыс, кöда пыртiс ваас, сулалö. Син бугыллес дзик стеклоись, тувдöмöсь — тшукаыс кодьöсь жö.

— Вай лечит синсö.

— Ог куж, мыся...

— А писькöтнытö кужин? — горöтас чери сина мортыс да кыскас Мититыслiсь синсö и зоныслö кышалас. Сэсся и Мититсö шупкас васис.

Вот эд мый куллес керöны!