Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Каски-ХХ.doc
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
3.09 Mб
Скачать

Кин пармаö вайис бур олан

Кöркö пемыт вöррез шöрын олiсö пöрись гозъя. И олiсö нiя сэтшöм беднöя, што лун сёйисö, кыкö тшыгъялiсö. Вöлiсö нылöн куим зон: Потя, Митя да Иван. Айныс чериалiс, вöралiс да нинкöммез кыйис, а баб пыр кудель печкис.

Чулалiс кад, зоннэз быдмисö, вынаöсь-вынаöсь лоисö. А гед да баб пöрисьмисö — кувны ни лöсьöтчöны. Но сё öтiк дума думайтöны — бур олöм йылiсь. Эз аддзылö нiя вöрас олiкö не бур олансö, не югыт шондiсö. А озö бы кулö сiдз.

Гед öтпыр корис дынас ыджытжык зонсö, Потясö, да шуö:

— Пöрисьöсь ни мийö лоим, Потя, а эгö тöдö бур олансö, эг аддзылö югыт шондiсö — правдаыс отир понда абу. А правдатöг öддьöн бы ог кулö. Мунiн бы тэ, зонöй, чочком югыт кузя ветлöтыштiн. Поди эмöсь бур отирыс, кöдна правдасö тöдöны и отир дор сулалöны.

Кывзiс айсö Потя. Кышалiс спина сайö котомкаок да мунiс муюгыт кузя ветлöтны. Дыр я не я мунiс, токо Друг пемдiс одзас. Ыджыт тöв лэбис, пуэсö му бердöдз нёкралö. Сьöд кымöр пöдналiс туйсö Потялiсь. Повзис зон да сiйöн сорöн бöр бертiс гортас.

Шöрöт зонöс, Митяöс, иньдöтiс гед. Да токо сылö ыджытся-ыджыт керöс сувтiс туй вылас. Одзлань мунны оз туй, и сiя тожö бöр бертiс.

Сэк медучöт зонсö, Иванöс, корис дынас старик да шуö:

— Воннэт ветлiсö, Ваня, кошшыны бур олан, да нем эз аддзö. Öнi тэныт колас иньдöтчыны туйö. Поди тэ аддзан.

Кывзiс Иван айсö, босьтiс котомкаок да мунiс муюгыт кузяс ветлöтны, бур олан кошшыны. Мунiс, мунiс, куим туй одзас петiсö: веськытлань, веськыта и шульгалань. Шöрись туй вылын столб сулалö, и сэтчö гижöма: «Мунан — аддзан, мый колö, но юртö öштан».

«Эта туй кузя муна, — висьталiс Иван. — Ась юрöс öшта, но правдатöг гортö ог лок».

Мунiс, мунiс сiя, öддьöн мыдзис да пуксис туй бокö шоччисьны. Друг кымöррезiсь изöн усис оров, пуксис Иван бокö да юалiс:

— Кысянь тэ, бур морт? Тэ тöдан, кытшöм эта туйыс? Висьтав, кытчö мунан?

И висьталiс Иван, кыдз айыс иньдöтiс сiйö правда и югыт шондi кошшыны, кыдз кык вон ветлiсö ни кошшыны, да нем эз аддзö. Оров думайтiс, думайтiс да шуö Иванлö:

— Ме уна лэбалi, сякöйсö аддзылi и тöда: му вылас эм мудрöй морт. Сiя правдасö тöдö, и шондiыс сы киэзын. Сiя висьталас, кыдз аддзыны бур олан.

Иван öддьöн радмис и шуö оровыслö:

— Нуöт менö сы дынö! А оров шуö:

— Перво верд менö, сыбöрын нуöта.

Иван кыскис сумкаись нянь кусöк да яйтор, сетiс оровыслö. Сiя сёйис и шуö Иваныслö:

— Пуксьы ме вылö. Ме тэнö нуöта сы дынö.

Дыр нiя лэбзисö да локтiсö ыджыт карö. Оров пуксьöтiс Иванöс гöрд двореч одзö да висьталiс:

— Эстöн олö сiя мудрöй мортыс.

Иван аттьö мöдiс висьтавны, а оров кыдз ваö вöйис. Казялiс Иван: омöн отир ветлöтö, а двореч вылын гöрд матеръё павъялö. Оз тöд, мудрöй мортлö сiйö öшöтöмась али мый.

Иван дыр сулалiс, смекайтчис — эттшöмсö сiя первуись аддзылö. Друг сы дынö локтiс морт да небыта юалiс:

— Тэ кытчö, товариш?

Иван эз вежöрт, мыля сiйö сiдз шуисö, но радöн висьталiс бур мортлö, мыйлö татчö локтiс: мудрöй морт дынö. Морт сылö паныт:

— Мунам мекöт.

Дыр нiя мунiсö дворечöт, а омöн сё отир. Иван некöр эз аддзыв сымда отирсö и дивуйтчö: «Мыля нiя быдöнныс öткодь нимаöсь — товариш?»

И вайöтiс товаришыс сiйö мудрöй морт дынö. Дыр сыкöт баитiс мудрöй мортыс, быдöс юасис. А этö мудрöй мортсö шуöмась — Ленин.

Сэксянь Иван и пондiс тöдны, кытöн правдаыс, кыдз бур олансö аддзыны. Ленин кыввезöн Иван гортö бертiс, и нем сылiсь туйсö эз падмöт.

Эта кадсянь югыт шондi мыччисис пемыт вöр весьтын, кытöн олiсö гед да баб. Гажа олан лоис и миян Пармаын.