I spoglądały po sobie, dając znaki.

Nie szczędzono tych przepowiedni i biednej Jadwidze.

Oczywistym było, że królowa zazdrosna musiała się chcieć jej pozbyć...

W istocie litość obudzało dziewczę, jak w trumnę zamknięte w te komnatkę, z której się jej ruszyć, wyjść, pokazać ludziom i ludzi zobaczyć nie było wolno.

Jeden Strasz z mężczyzn pozostał wiernym królewnie i swojej Salce.

Ten także wypatrywał, co się na zamku działo, i szydersko opisywał szczególniej to, co mu się wydawało nieudałym i śmiesznym.

W mrokach tych izdebek była odwrotna strona medalu, którego wspaniałość staremu Jagielle łzy wyciskała z oczów.

Miał czym być dumny, bo i wielkość a zamożność swą światu mógł okazać, i pochlubić się królową, która pięknością swoją królowała nad wszystkimi.

Cudzoziemscy panowie głosili wszyscy, patrząc na nią, iż gdyby nie była królową, i tak by zgasiła najpiękniejsze niewiasty.

Najlepiej o tym wiedziała i czuła to królowa Barbara, która powzięła nienawiść z pierwszego wejrzenia na ten cud, bo przy nim niemal się straszną wydawała.

Lecz miała środek choć chwilowego zaćmienia Sonki zuchwałym swym obejściem się, wyzywaniem mężczyzn, śmiechem cynicznym, który czarne zęby odsłaniał, i dwuznacznymi słowy, które rzucała, wcale na męża i świadków nie zważając.

Obejście się to dziwne onieśmielało tak Sonkę, dla której i język, jakim mówiła Barbara, był obcy, że musiała pozostać ciągle prawie milczącą.

Jasny dzień wstał nazajutrz, a choć zwykle w porze tej najsroższe u nas panują mrozy (luty), powietrze jak w sobotę było łagodne.

Podwórce zamkowe od rana lud napełniał, bo kościół mało mógł objąć i to tylko wybranych między najdostojniejszymi.

Z rana przypomniano sobie sierotę.

Jadwiga i na samej koronacji być nie chciała ani się spodziewała, ale ochmistrz królowej przyszedł z jej polecenia zaprowadzić sierotę do ganku nad zakrystią, z którego mogła wszystko oglądać.

Salka i parę służebnych dziewcząt ciekawych, którym chciało się bardzo widzieć uroczystość, tylu królów i książąt, biskupów i prałatów, rycerzy i młodzieży, niemal gwałtem ją pociągnęły z sobą.

Przepych dnia tego gasił poprzedzający.

Zamkowy kościół cały tlał złotem, świecił klejnotami i wśród obłoków kadzideł, jak jakieś nadziemskie zjawisko, migał przed załzawionymi oczyma dziewczęcia.

Co miała Polska i sąsiednie kraje najdostojniejszego, gromadziło się tu wszystko dokoła sędziwego Jagiełły.

On sam pomimo wstrętu swego do stroju na ten dzień wielki musiał przywdziać sobole i aksamity.

Wesół zarazem i znużony się wydawał.

Królowa, choć blada od wzruszenia, zachwycała pięknością, a szła teraz tak mężna, tak silna, jakby nie przeczuwała, że długie lata męczeństwa brała razem z tym namaszczeniem i koroną.

Ani ojciec, ani macocha nie zwrócili oczów w tę stronę, gdzie w półcieniu, z wejrzeniem osłupiałym, blade dziewczę patrzało, nie widząc, na ten sen jakiś i postacie wspaniałe, dziwne, groźne, nie znane, które raz w życiu sierocym przesunąć się miały przed jej oczyma.

Tak samo śpiewy i muzyka, okrzyki i -modlitwy przebrzmiały niezrozumiałe dla niej.

Przylgła do ściany, nieruchoma stała, aż po grzmiącej pieśni dziękczynnej, znowu na tle sinym obłoków z kadzielnic płynących do góry, wszystkie te postacie niknąć zaczęły, przesuwać się, zasłaniać; kościół opróżniał, światła gasły, szmer zamienił w milczenie i nie pozostał nikt oprócz niej w tej kryjówce.

Salka musiała ją pociągnąć za suknię, aby przypomnieć, że na zamek czas powracać było.

W sali Laskowcem zwanej zasiadali już do uczty królowie i książęta, gdy przez podwórzec pusty królewna ze swą szczupłą garstką służebnic wróciła do cichej komnatki.

Serce się jej biednej ściskało, ojciec dla tej nowej, obcej niewiasty o swoim dziecku zapominał.

Jej tu na królewskim zamku tak jak nie było.

Gdyby umarła, nie postrzegłby nikt, że zabrakło.

Podchodząc ku dworcowi, usłyszały dźwięki przygłuszone muzyki, która w jadalniach przygrywała.

Piszczące flety i głuche bicie bębnów dochodziło ucha.

Salka wprowadzała na próg zakwefioną Jadwigę, idącą smutnie, gdy za nimi głos się odezwał dobrze im znajomy starej Rusinki, powiernicy królowej, Femki: - Królowa przykazała, aby królewnę przyodziać w najlepsze szaty i żeby ją ochmistrzyni przywiodła do pańskiego stołu na powitanie gości.

Ubierać się a żywo!

Rozkaz brzmiał natarczywie, spojrzały po sobie.

Jadwiga szepnęła cicho, że się czuje chorą.

Salka i inne żywo jej odradzać zaczęły.

Spór się zajął między nimi, jedne potakiwały dumnej Jadwidze, która podrzędnej roli, jaką jej wyznaczono, nie chciała odegrywać, drugie radziły nie opierać się, aby nie gniewać ojca, nie drażnić macochy i przed obcymi pokazać jako starsze dziecko Jagiełły.

Salka poczęła dobywać najkosztowniejsze stroje, w których by dziewczęciu mogło być jak najpiękniej.

Ale Jadwiga piękną nie była, a smutek, który wdzięk podwaja, rysom nie znaczącym ostatek go ujmuje.

Czuła to może królewna, dla której obojętnym było, jak się ubierze, a chętniej może stanęłaby w oczach gości jak przed sądem z całym swym upokorzeniem i krzywdą.

Prawie gwałtem posadzono ją, aby co prędzej włosy bujne utrefić.

Dawała z sobą czynić, co sługi chciały.

Jedwabna suknia złotem przetykana, dar ojcowski, klejnoty od niego, wszystko dobrano tak, wedle jej myśli, aby żaden podarek macochy nie został użyty.

Nastawała na to Jadwiga.

- Nic od niej!

Nic od niej!

- powtarzała.

Wszystkie służebne pomagały do przystrojenia dzieweczki, jedne wdziewały suknie i trzewiczki, drugie splatały włosy, inne rozpościerały suknie i dobywały naszyjniki, ozdoby rąk, pasa i głowy.

Sługom niemiło było widzieć ją, jak ona chciała, ubogo ubraną wobec oczów tylu.

Mogło to obudzić gniew Jagiełły.

Na ostatek wszystko już było w pogotowiu, goście od dawna siedzieli za stołem.

Ochmistrzyni sama też wystroiwszy się tak, aby wstydu królowi nie uczyniły, stała pogotowiu.

Czas było iść.

Blada, drżąca, z ustami zaciśniętymi, ofiara dała się prowadzić.

W Laskowcu stół był cały złotym sprzętem zastawny, a dokoła niego siedzieli królowie, królowe, książęta i przedniejsi duchowni.

Sala z rzeźbionym pułapem swym i ścianami okrytymi obiciem, na którym na przemiany widać było figury i wieńce a sploty kwiatów, z mosiężnymi złoconymi świecznikami u stropu wiszącymi, ze stołem na podwyższeniu suknem szkarłatnym okrytym, przedstawiała obraz wspaniały.

Piękny jeszcze, wytwornie i bogato przybrany, z głową do góry podniesioną i oczyma bystro dokoła biegającymi, siedział pośrodku na złoconym krześle Zygmunt, król rzymski.

Po prawej ręce jego zajmował miejsce Jagiełło, którego twarz pomarszczona, ogorzała, ciemna starego łowca dobrodusznie i prostaczo odbijała od fizjognomii chytrością, ogładą, wdziękiem zniewieściałym i pychą a fałszem nacechowanej sąsiada.

Lewe siedzenie zajmował ożywionej, rozgorączkowanej, sztucznie rozweselonej twarzy Eryk, którego Szwedzi zwali Trzynastym, Duńczycy Siódmym, a pospolity lud Pomorczykiem.

Awanturniczego coś, zuchwałego, na poły dzikiego, na pół europejskiego piętnowało oblicze, które pięknym być mogło, gdyby go namiętności nie potargały.

W szkarłatnej sukni, czarnowłosy i czarnooki, majestatycznej postawy kardynał Branda siedział przy królu Władysławie.

Dalej szli w prawo po starszeństwie Wojciech Jastrzębiec prymas, Zbyszek krakowski biskup, arcybiskup Jan lwowski, biskup lubuski i inni prałaci, w lewo mazowieccy, szląscy, litewscy i ruscy książęta i kniaziowie, na czele których jako gość brat królowej francuskiej Bawarczyk siedział, rozglądając się i przysłuchując.

Królowa rzymska Barbara, nowo uwieńczona Sonka i dostojniejsze panie zajmowały stół osobny.

Rycerstwo, senatorowie, dwór, towarzysze przybyłych panów, Węgrowie, Duńczycy, Włosi, Rusini, Polacy w sąsiedniej ogromnej izbie stoły mnogie obsiadali pościskani.

Dla najznaczniejszych z nich marszałek Zbigniew z Brzezia oddzielił osobny stół, przy którym obok wojewody krakowskiego widać było uderzającą, bohaterską postać jednego z ostatnich rycerzy chrześcijaństwa.

W tej dobie, która po bitwach w Czechach, sromotnych dla rycerstwa, po przegranej pod Nikopolis, mogła się nazwać epoką upadku średniowiecznej tej instytucji, w wojnach krzyżowych urosłej, gdy męstwo i ofiarność zaczęły zastępować, jak w Zygmuncie Luksemburczyku ostatnim, przewrotność, dyplomatyczną przebiegłość, chytrość, bezsumienność, osłaniająca się blaskiem fałszywym, na palcach policzyć było można ludzi, co cześć rycerską i wierność starej religii honoru zachowali.

Na czele tych niedobitków sławą okrytych stał naówczas Zawisza, Czarnym zwany, z Garbowa, Polak rodem, którego Zygmunt Luksemburczyk, równie jak brata jego Farureja, umiał sobie pozyskać.

Zawisza duszą, męstwem i całym sobą rycerza najdoskonalszego obraz przedstawiał.

Wspaniałej postaci, pięknej męskiej twarzy, spokojnej i energią nacechowanej, pańskich i szlachetnych rysów, on i Farurej wśród skarlałego już pokolenia młodszego świecili jak dwa z brązu odlane posągi.

Czarny był jednym z tych ludzi starego czasu, kiedy rycerze takiego jak on ducha sami jedni płoszyli i rozbijali tysiące nieprzyjaciół i na tysiące się porywać nie wahali.

Było w nich coś z tej siły bajecznej herojów starożytnych, przed którą pierzcha wszystko i żywioły się korzą.

Naówczas już nawet Luksemburczyk, zakochany w sobie, Zawiszę szanował i najwyżej cenił, a ze służby swej puszczać nie chciał.

Czarny na poły był Polakiem, pół rzymskiego króla towarzyszem, tak jak Scibor ze Sciborzyc, który się tu znajdował także.

Różnili się tylko od siebie tym, że Zawisza czuł się i wyznawał Polakiem, a Scibor wyrzekł swoich i kraju, duszą i ciałem oddany Luksemburczykowi.

Około Zawiszy, co było najprzedniejszego w Krakowie, krążyło, jak by go wodzem swym z ducha i męstwa uznawało.

Nie policzyć tu było rzędem siedzących znakomitości wszystkich, starców i mężów, i młodzieży, co już z nimi stała na równi.

Jak drogi łańcuch klejnotami sadzony wydawał się ten stół i inne mnogie, przy których wszystkimi językami świata rozmawiano.

Uczta właśnie była w połowie, a umysły biesiadujących poczynały rozgrzewać się w rozmowie ocierając o siebie...

i kubki wychylane dodawały myślom śmiałości i słowom, gdy drzwi jedne z sieni wprost do Laskowca wiodące nachyliły się i Jadwiga w nich ukazała, wśród tych różowych twarzy i ożywionych ludzi jak widmo blada i smutna.

Jagiełło postrzegł i skinął na nią z jednej, Sonka z drugiej strony, córka przystąpiła do ojca.

Naówczas stary, to dziecię swe ukazując królom, panom i duchownym je polecał.

Zygmunt, najzepsutszy i najrozpustniejszy z ludzi, równie jak żona jego Barbara była z niewiast najbezwstydniejszą, zmierzył oczyma lubieżnika tego wyrostka, ale żałobny smutek sieroty podobać mu się nie mógł.

Spoglądali inni z ciekawością.

Musiała Jadwiga iść i znieść pogłaskanie po twarzy rzymskiej królowej i wejrzenie surowe macochy, za które wypłaciła się dumnym.

To zjawienie się jej w Laskowcu nie trwało długo; gwar i wrzawa, kręcenie się sług przynoszących coraz nowe misy przystrojone piórami ptaków, okryte wymyślnymi ozdoby, nie dozwalało zatrzymać się, a Jadwiga jak mogła najprędzej uszła, chociaż oznajmiono jej, że po biesiadzie nastąpią pląsy, w których i ona powinna uczestniczyć.

W Laskowcu ucztowano poważniej i monarchowie a duchowieństwo nie schodziło z miejsc swoich, trwając do końca.

W bocznych salach poczynano sobie swobodniej daleko.