7. Бағдарламаны орындаңыз. TShape компонентінен геометриялық фигураны өзгертіңіз – бес рет батырма басқармасына шертіңіз.

8. Бірінші бетке оралыңыз. Суретті қойыңыз. Екінші бетке оралыңыз. Бейнеклипті қосыңыз. Үшінші бетке көшіңіз.Дауысты қосыңыз. Бағдарламаны аяқтаңыз.

9. Жұмыстың нәтижесін оқытушыға көрсетіңіз.

10. Delphi жабыңыз.

11. Бақылау сұрақтары

1. Графикалық бейнелерді және анимацияларды құру үшін компонентті атаңыз.

2. Қандай қасиет қалып қойған: PaintBox1.xxxxxx.Pen := clRed;

3. Бейнелеу үшін қайта салу әдісін атаңыз.

4. Компоненттердің мінездемелерін беріңіздер TPageControl, TPaintBox, TAnimate, TProgressBar, TTimer, TMediaPlayer, TShape.

Тілдер және бағдарламалау технологиясы

№ 14 зертханалық жұмыс

Графиктерді бейнелеу және анимациялау үшін компоненттерімен жұмыс Орындау уақыты: 2 сағат Рейтинг: 1 балл

Жұмыстың мақсаты:

Мәлімет жүйесінен құжат файлын құруды үйрену

Орындалу тәртібі:

1-кезең. Delphi жүктеу және жобаны құру

9. Delphi жүктеңіз.

10. Алдыңғы зертханалық жұмыста құрылған жобаны ашыңыз.

11. Delphi терезесін ораңыз.

2-кезең. Мәлімет жүйесінен құжат файлын құру

15. Келесі әркетті орындаңыз: Пуск – Бағдарламалар – Microsoft Word.

16. Word құжатына келесі мәтіндерді енгізіңіз:

Содержание

TPageControl

TAnimate

TMediaPlayer

17. Мазмұны – мәліметтер тақырып бөлімі. Жирным шрифтпен оны ерекшелеңіз.

18. Тақырыптың алдына курсорды орнатыңыз.Тақырып бөлімінде қажетті сілтемеге мәліметті белгілеу. Мәзірде Вставка батырмасындағы сілтеу командасын орындыңыз.Сұхбатты терезеде Сілтеу тобында Вставить сілтемені орнатып қосқышты Обычный әдетінде, ал Нумерация тобында Другой әдетіне орнатыңыз. Сілтеменің нөмер аймағына # символын енгізіңіз және ОК басыңыз. (Microsoft Word 2002 үшін Вставка – Ссылка – Сноска – Внизу страницы- Формат другой #).

19. Терезенің төменгі бөлігіндегі сілтемеге идентификатор бөлімін жазу керек. Идентификатор бөлімдерінің негізінде префикстен IDH_ басталу керек, өйткені контекстік бөліміндегі F1 батырмасын шақыруға мүмкіндік береді. Идентификаторды IDH_001 жазып қойыңыз.

20. Әрбір бөлімдегі мәтін мәліметі бөлек құжаттар беттерінде болу қажет. Соңғы мәлімет бөліміндегі бетті бөліңіз (Ctrl + Enter).

21. Мәтінді келесі бөлімге жазыңыз:

TPageControl

TPageControl компонентінде TTabSheet классында бірін-бірі жасыратын бірнеше тақталар болу мүмкін. Әрбір тақтамен закладкамен байланысты болады және компоненттердің оған орналастырылған өз терім асырай алады.

Жирный шрифтпен тақырыпты белгілеп ерекшелеңіз.

22. Курсорды тақырыптың алдына орнатыңыз. Мәзірдегі Вставкадан Сілтеу командасын орындаңыз. Обычный қалпын, ал Нумерация тобына Другая қалпын қайта қосқышты орнатыңыз. # символын және OK батырмасын сілтеменің беттік нөмеріне енгізіңіз. Идентификатор бөліміндегіні IDH_002 жазып қойыңыз.

23. Соңғы мәлімет бөліміндегі бетті бөліңіз (Ctrl + Enter).

24. Мәтінді келесі бөлімге жазыңыз:

TAnimate

TAnimate компоненті (панель Win32) AVI форматтағы бейнеклипті ойнатқышты ұсынады. Блокноттың екінші бетіне TAnimate компонентін орнатыңыз.

25. Жирный шрифтпен тақырыпты белгілеп ерекшелеңіз.

26. Курсорды тақырыптың алдына орнатыңыз. Мәзірдегі Вставкадан Сілтеу командасын орындаңыз. . Обычный қалпын, ал Нумерация тобына Другая қалпын қайта қосқышты орнатыңыз. # символын және OK батырмасын сілтеменің беттік нөмеріне енгізіңіз.

27. Идентификатор бөліміндегіні IDH_003 жазып қойыңыз.

28. Соңғы мәлімет бөліміндегі бетті бөліңіз (Ctrl + Enter).

29. Келесі мәлімет бөлімін үшін TMediaPlayer компонентін құрыңыз, идентификатор бөліміндегі IDH_004 келесі мәтінді жазыңыз:

TMediaPlayer

TMediaPlayer компоненті басқаруға арналған мультимедийнимилық әртүрлі құрылғыларының өзімен бірге бірнеше батырмаларын ұсынады.

3-кезең. Бөлімге сілтеме құру

1. Екінші бөлімге сілтеме арқылы бірінші бөлім мәліметіне TPageControl сөзін жазыңыз. Алдымен бұл сөзді екі сызықпен ерекшелеңіз.( TPageControl сөзін енгізіңіз, содан соң Формат – Шрифт – Подчеркивание – Двойное) және шрифтін көк түске өзгертіңіз. TpageControl сөзінен кейін бөлім мәліметіндегі идентификаторды орналастыру қажет, бұл жағдайда переход(өту) орындалу қажет. TPageControl сөзінен кейін бірден (бос орынсыз) IDH_002 жазыңыз.

2. Жасырылу мәтін сияқты қондырылға идентификаторды дайындаңыз. Бұл үшін қондырылған IDH_002 идентификаторды белгілеп, Формат – Шрифт – Скрытый командасын орындаңыз.

3. Ұқсас бейнемен лайықты бөлімдерге сілтемелермен қалған сөздерді жасаңыз:

TAnimate – IDH_003, TMediaPlayer – IDH_004.

4. Жоба каталогіне мәлімет файлын жазып қойыңыздар. Файл түрін RTF орнатыңыздар. Файл атын Help1 енгізіңіз. Word терезесін жабыңыз. Delphi терезесін ашыңыз.

4-кезең. Мәлімет жүйе файлын құру

14. Help Workshop (Tools - Help Workshop) утилитін шақырыңыз.

15. Утилит терезесіне File – New командасын орындаңыз. Ашылған сұхбат терезесінен Help Project пунктін таңдаңыз және OK батырмасын шертіңіз.

16. Жобаның Help1.hpj файл атын беріңіз. Сохранить батырмасына шертіңіз.

17. Көрінген сұхбатты терезеде мәлімет жүйе жобасында опции терезесінен Options батырмасын шертіңіз.

18. Sorting бөлімінен ашылған кестеден тілді мәлімет жүйесінен(русский) таңдаңыз.

19. Жаңа ғана басталған Files бөлімінде Help Files аумағында файл мәлімет аты Help1.hlp берілген бойынша файл аты жоба мәліметі. Бұл үшін аумаққа RTF Files мәлімет мазмұнымен файл атын енгізіңіз, Change батырмасын міндетті түрде басу керек, содан соң Topic Files терезесінен Add батырмасы. Сұхбатты терезеде Help1.rtf файлын таңдаңыз. Options терезесін жабыңыз. (OK, OK, OK).

20. Мәлімет бөлімдерінің нөмерлерін анықтаңыз. Бұл үшін Мар терезесін шақырыңыз және Мар батырмасына шертіңіз. Map сәйкестікті білдіреді. Add басыңыз. Topic ID аумағында Add Map Entry терезесіне бөлім мәліметінің идентификаторы IDH_001 енгізіңіз, ал Add Map Entry терезесіне бөлім мәліметінің идентификаторы IDH_001 енгізіңіз, ал Mapped numeric value аумағында – идентификатор санына лайықты, мысалы, 1. ОК батырмасын шертіңіз. Бөлімдердің нөмірлерін анықтамасына IDH_002 (номер 2), IDH_003 (номер 3) және IDJ_004 (номер 4) арналған Add командасын үш мәрте орындаңыз. ОК шертіңіз.

21. Мәлімет жүйе жобасы командамен File – Compile орындаңыз. Сұхбат терезесіндегі Compile HelpFile жалауды орнатыңыз: Include .rtf filename and topic ID in Help file (rtf-файл атын қосыңыз және мәлімет файлына бөлімдер нөмірлері). Compile батырмасына шертіңіз.

22. Компиляциядан кейін бөлімдердің саны туралы ақпарат, гиперсілтеме, кілтті сөздер және суреттерді шығарады. Утилит терезесін жабыңыз. Мәлімет жоба файлын сақтау сұхбатты терезеде ойды растаңыздар.

5-кезең. Мәлімет файлын қолдану

11. Мәліметке қосымшаны қосу үшін қондырушы терезені Project–Options жобасын және Application бөліміндегі Htlp file аймағындағы файлды Browse батырмасының көмегімен таңдап шақырту керек. Help1.hlp файлын жобаға қосыңыз.

12. F1 батырмасын шақыратын әрбір компоненттегі бөлім мәлімет нөмірі HelpContext қасиетін енгізеді. Инспектор обьект терезесіне көшіңіз. Компоненттердің тізімін ашыңыз және тізімдегі компоненттерді жүйелі түрде белгілей отырып, HelpContext қасиетінде мәлімет бөлім нөмірін орнатыңыздар. TPageControl компоненті үшін 2, TAnimate үшін 3, TMediaPlayer 4 енгізіңіз. Қалған компоненттердің қасиетіне бәріне бірдей 1беріңіз.

13. Компоненттер тізіміндегі Form1 компонентін ерекшелеңіз. Properties қосымшасынан HelpFile қасиетін табыңыз және мәлімет файл атын Help1.hlp енгізіңіз.

14. Блокноттың бірінші бетіне стандартты батырманы орнатыңыз және келесі әрекетті орындаңыз:

Белгіленген объект	Object Inspector	Қасиеттің және оқиғаның аты	Орындалатын амалдар
Button1	Properties	Caption	Справка
	Events	OnClick	WinHelp(Form1.Handle, ‘Help1.hlp’, Help_Context,1);

где Form1.Handle - Терезенің идентификаторы;

‘Help1.hlp’ – мәлімет жүйесінің;

Help_Context - Windows Help бағдарламасын орындайтын, әрекетті анықтаушы константа.

1. - анықталған параметр.

Бұл кезеңде мәліметті толықтыру қажет болса, онда 1) Мәлімет мәтін файлы толықтырылады; 2) мәлімет жүйесі жаңадан компиляцияланады.

15. Бағдарламаны орындауға жіберіңіз.

16. Справка батырмасын басыңыз. TPageControl сөзіне курсорды апарыңыз. Курсор қол түріне келгенде, тышқанның сол жақ батырмасын басыңыз.

17. TAnimate және TMediaPlayer бөлімдерге жүйелі түрде көшіңіз. Мәлімет терезесін жабыңыз.

18. Блокноттың екінші бетіне көшіңіз.Тышқанның көмегімен TAnimate компонентін ерекшелеңіз. F1 батырмасын басыңыз. Мәлімет контекстік терезесі пайда болу керек.

19. Блокноттың үстіне шертіңіз және F1 батырмасына қайта басыңыз.

20. Келесі бетке көшіңіз. Тышқанмен TListBox компонентін ерекшелеңіз. F1 басыңыз.

21. Жұмыстың нәтижесін оқытушыға көрсетіңіз.

12. Қосымшаны жабыңыз.

Бақылау сұрақтары

5. Мәлімет жүйе құжат файл жасаулары ережелерін суреттеп айтыңыздар.

6. Бөлімге сілтеме жасауын суреттеп айтыңыздар.

7. Мәлімет жүйе файлы қалай құрылады?

8. Мәлімет жүйе файлын қолдану арқылы қалай ұйымдастыруға болады?

9. Қандай бейнемен мәліметті толықтыруға болады?

Өздік жұмыс

TProgressBar компоненті жайында дербес мәлімет жүйесін қосымща ақпаратпен толықтырыңыз.

Көмек ретінде. Бұл үшін Word редакторын шақырыңыз және мәтіні бар мәлімет файлын ашыңыз. TProgressBar комопнентін бөлім атымен толықтырыңыз. TProgressBar сілтемемен IDH_005 бөліміне сөз жасаңыз, енгізілген мәтін үшін “скрытый” атрибутына назар аударыңыз. Мәлімет мәтінін енгізіңіз(алдында орындалған зертханалық жұмыстан алып). Мәлімет бөліміндегі тақырыпты орналастырыңыз және индентификатор бөлімін IDH_005 енгізіңіз. Файлды сол атпен сақтаңыз. Өзгерістерді мәлімет мәтінімен байланысты (Tools – Help Workshop) мәлімет файлына енгізіңіз. Мәлімет файлын компиляциялаңыз (File – Compile, include …). Жаңа файлды бағдарламамен байланыстырыңыз. TprogressBar компонентін мәлімет мәтінді бөлімі ретінде анықтаңыз. Visible компонентінен True белгілеу қасиетін өзгертіңіз. Қосымшаны орындауға жіберіңіз. Сіздің жасаған әрекеттеріңіздің дұрыстығын тексеріңіз.Қосымшаның нәтижесін оқытішыға көрсетіңіз.Мәлімет терезесін жабыңыз. Қосымша жұмысын аяқтаңыз.

Тілдер және бағдарламалау технологиясы

№ 15 зертханалық жұмыс