1)Dewiacja jako rezultat rozregulowania systemu społecznego.

Wszelkie zakłócenia porządku społecznego będące następstwem np wojny, a także gwałtownych zmian społecznych prowadzą do załamania się jednolitego systemu powszechnie uznawanych norm, a więc do dezorganizacji społecznej.

Dotychczasowe zachowania nie pasują do nowych warunków. Granice dobra i zła ulegają zamazaniu. 

Ludzie mają poczucie zagubienia i wykorzenienia sprzyjająco zachowaniom niekonformistycznym, a nawet przestępczym. 

Zjawisko załamywania się ładu społecznego i jego konsekwencje, Emile Durkheim określił mianem anomii. 

2) Dewiacja jako rezultat transmisji kultury dewiacyjnej:

istnieją zbiorowości wytwarzające własny system wartości i norm oraz zgodnych z nimi wzorców zachowań, których przestrzeganie obowiązuje ich członków niekiedy wręcz rygorystycznie. 

3) Dewiacja jako rezultat mechanizmów kontroli społecznej.

ludzie kierują się interesem egoistycznym i nie mają żadnych powodów, aby przestrzegać norm, które ich ograniczają i kładą tamę dążeniom do zaspokajania własnych potrzeb. 

Jeżeli ludzie postępują zgodnie z wyznaczonymi normami to jedynie dlatego, ze działa kontrola społeczna zarówno w postaci wewnętrznego mechanizmu kontroli wewnętrznego w toku socjalizacji, jak i w postaci rozmaitych form kontroli zewnętrznej, operując rozbudowanymi systemami sankcji. 

Dewiacja pierwotna - występuje wtedy gdy człowiekowi zdarzy się zachować źle, niezgodnie z normami, często w sposób niezamierzony.

pozytywne funkcje dewiacji:

-pozwala wyjaśnić sens norm. określając jakiś rodzaj zachowań jako dewiację, tym samym określa się , jakie zachowania są akceptowane, i wyznacza przebieg granic tolerancji społecznej

- dewiacja pomaga określić tożsamość grupy i wyznaczyć jej granice. każda grupa ma swoje obyczaje, uznaje określone wartości.

- wpływa na spójność grupy. postrzegane  jako zagrożenia, mobilizuje i skłania do jednoczenia się w celu stawienia mu oporu.

Resocjalizacja.

Naśladuje mechanizmy socjalizacji pierwotnej.

Jej celem jest przemiana człowieka. Wymazuje z jego świadomości dotychczasowe treści I wprowadza nowe.

Całkowicie przekształca dotychczasowy obraz świata, oraz postrzeganie samego siebie.

W socjalizacji pierwotnej wszystko występuje od zera. Osoba resocjalizowana to zapisana karta. Teraźniejszość decyduje o przeszłości, przyswojono nowe treści wymagają odrzucenia treści przyswojonych wcześniej, nowego spojrzenia na własną przeszłość I jej oceny zgodnie z nowo przyjętymi wartościami

Wartości, normy, sankcje.

Sankcje: reakcje grupy na zachowania się członków w sytuacjach ważnych społecznie.

Umożliwiają kierowanie zachowaniem społeczeństwa. Służą do wywołania zachowań pożądanych, zapewnienia wewnętrznej spójności I ciągłości życia społecznego.

Mogą być negatywne(kary) oraz pozytywne(nagrody)

Podział:

a) prawne : system kar I nagród jest zawarty w ustawach

b) etyczne : system kar I nagród za zachowanie kwalifikowane jako moralne I niemoralne

c) satyryczne – drwiny, kpiny

d) religijne : nagrody I kary przysługujące za przestrzeganie/naruszanie nakazów I zakazów religii

Innym podziałem jest :

Formalne : reakcje instytucji na pewne zachowania

Nieformalne – reakcje mające swoje źródło w opinii, kręgach koleżeńskich, instytucjach nieformalnych

Wartości: Wartością może być dowolny przedmiot, idea lub instytucja któremu jednostka przypisuje ważną rolę w życiu, a dążenie do jego osiągnięcia traktowane jest jako konieczność ze względu na zaspokajanie potrzeb jednostek.

Norma: to ogólnie przyjęta, ustalona reguła, zasada, przepis, coś oczekiwanego, zazwyczaj występującego, standard, dyrektywa

Norma społeczna: to norma regulującą stosunki międzyludzkie na względnie rozległym obszarze i/lub w ciągu życia kilku pokoleń. Wskazuje ona adresatom, jak powinni postępować w określonych okolicznościach i jakiego postępowania powinni się wystrzegać.

Norma społeczna stanowi kryterium wg którego oceniane jest działanie ludzkie.

1. normy moralne (sądy odnoszą się do tego co w życiu społecznym jest dobre lub złe. Jeżeli coś jest moralne, jest dobre, właściwe, godziwe – w danym kręgu kulturowym-. Odnoszą się do wszelkich dziedzin życia społecznego; są jednostronnie obowiązujące; mają charakter imperatywu, poczucie powinności)

2. normy prawne (odnoszą się do wszelkich dziedzin życia społecznego, ponieważ normy moralne uznane przez władze stają się normami prawnymi. Za normami prawnym stoi autorytet: siła i władza określonej organizacji państwowej; obowiązują dwustronnie – obowiązek prawny)