21. Універсальна-інтэлектуальная плынь

А. Разанаў прыкметна ўзняў інтэлектуальны і асацыятыўны ўзровень паэтычнага мыслення. «Героі» шматлікіх яго твораў — вобразы-рэчы, прадметы, пейзажныя вобразы, прыродныя з'явы і стыхіі, жывыя істоты: трава і рунь, вада і лёд, лес і бор, калодзеж і гліна, святло і сонца, дарога і агонь, туман і зоркі, горад і камень, воўк і змеі, дзічка і ланцуг. Прадметам яго паэтычнага асэнсавання становяцца абстрактныя вобразы і паняцці, пэўны фізічны ці псіхічны стан чалавека. У яго філасофіі прыродных вобразаў, з'яў і рэчаў (творы «Атава», «Дуб», «Рунь», «Адліга», «Завея», «Маланка», «Камень», «Дрэвы») удумліваму чытачу адкрыецца сэнсавая глыбіня, шматмернасць думкі, змест кнігі вечнасці. Пра што б ні пісаў А. Разанаў — пра траву ці сонца, завею ці лёд, камень ці дарогу, туман ці лес, — ён найперш выяўляе філасофію чалавечага духу.

Творам А. Разанава ўласціва прытчавасць і афарыстычнасць думкі, нярэдка асацыяцыі паэта скіраваны ў глыб міфалогіі, сусветнай гісторыі і культуры. Разанаўскі радок здольны адбіваць фенаменальнае, патаемнае, невымоўнае. Паэт жадае далучыць Нас не толькі да штодзённых праяў, часовага, але і векавой муд-расці, да разумення складанасці свету, адчування сябе жывой часцінкай космасу. Яго паэзія — пазнавальны рух думкі, якая скіравана да вытока.ў свядомасці і чалавечай памяці, у нетры часу і прасторы, да таямніц Прыроды, Сусвету. Так, у творы «Лясная дарога» ад гаворкі пра канкрэтнае паэт прыходзіць да быційна-філасофскай высновы, якая ўключае біблейскі матыў пра страшны суд:

Зыбаецца воз па пяску, ляскоча воз па карэнні,

Хведарка Барадаты махае лейцамі і па-ганяе каня...

Цесна пасеўшы, усім хаўрусам едзем па даўняй лясной — па людской!.. — дарозе, едзем на страшны суд.12

Паэт ідзе па шляху самапазнання, ён шукае глыбінны змест, «філасофскі корань» чалавечага быцця, намацвае і ладзіць сувязь паміж часовым і вечным, магчымым і немагчымым, рэальным і неспазнаным. Уяўленне і думка паэта хочуць выхапіць і зафікса-ваць імгненнае, ледзь улоўнае, плыннае, зменлівае. Вершы А. Разанава адкрываюць таемны сэнс свету, нясуць у сабе цікавыя і глыбокія філасофскія абагульненні:

3 парогам спрагаюцца параграфы руху і нерухомасці.

I прага, якая вядзе чалавека па све-це, мае сваёй мэтай парог (У горадзе валадарыць Рагвалод).

11. Беларуская драматургія іі паловы хх ст. – пач. Ххі ст.

В 60—70-е гг. идеологический прессинг перестал носить откровенно репрессивный характер, идеологически рамки расширились, но сохранились. Неотъемлемой частью репертуаров большинства театров были пьесы о Ленине. Ставились спектакли “Шестое июля” М. Шатрова, “Третья патетическая” и “Кремлевские куранты” М. Погодина, “Брестский мир” К. Губаревича и др.

На театральную сцену пришла белорусская драматургия. Большинство театров ставили “Начное дзяжурства” А. Дялендика, “Таблетку пад язык” и “Святая прастата” А. Макаенка, “Брама неўміручасці” К. Крапивы, “Трывога” А. Петрашкевича, “Званы Вицебска” В. Короткевича, инсценировались произведения И. Мележа, И. Шамякина, А. Адамовича, С. Граховского и др.

Почетное место в репертуарах отводилось военной тематике. Ставилась русская классика Островского, Гоголя, Горького, Чехова, Л. Толстого, зарубежная классика Шекспира, Шиллера и др.

В 70—80-е гг. Значительно улучшился национальный репертуар. Драматургия Макаенка, Дударева, Петрашкевича позволила создавать глубокие театральные постановки. Спектакль А. Дударева “Радавыя” в постановке художественного руководителя театра им. Я. Купалы Валерия Раевского был удостоен Государственной премии СССР 1985 г.

В театральных коллективах театров республики работают замечательные актерские коллективы, в которых представлены актеры старшего (Г. Гарбук, Л. Давидович, М. Захаревич, Н. Ермоленко в театре им. Я. Купалы; А. Климова, Р. Янковский, Ю. Ступаков в русском театре и др.) и молодого поколения.

В последнее время театральная жизнь стала разнообразной, появился дух творчества, появились альтернативные театры, театры-студии, в том числе белорусскоязычные, ставятся необычные спектакли, пишутся нетрадиционные пьесы (фарс-абсурд И. Сидарука “Галава” и др.), проводятся театральные фестивали разных уровней.

Дух возрождения стал смыслом работы Национального академического театра им. Я. Купалы (название изменилось в 1994) под руководством Валерия Раевского, который 25 лет руководит театром и удостоен звания Народного артиста Республики Беларусь в 1994 г., и многих других театров Беларуси. В репертуар стали возвращаться пьесы В. Дунина-Марцинкевича (“Идиллия” театр им. Я. Купалы) и других первых белорусских драматургов.