3. Определите формы и тип спряжения глаголов:

Глагол	Время, наклонение, залог	Лицо, число	Тип спряжения	Перевод
Amātur
Struuntur
Premebāntur
Mutabuntur
Audīmur

Тексты для перевода.

Ius civile et gentium

Omnes populi, qui legĭbus et morĭbus reguntur, partim suo proprio, partim communi omnium hominum iure utuntur.

Nam quod quisque populus ipse sibi ius constituit, id ipsius proprium est vocaturque ius civile, quasi ius proprium civitatis.

Quod vero naturalis ratio inter omnes homĭnes constituit, id apud omnes popuos peraeque custoditur vocaturque ius gentium, quasi quo iure omnes gentes utuntur. Populus itaque Romanus partim suo proprio, partim communi omnium homonum uire utitur (Gaius).

Дополнительные тексты

Hic annus pericŭlo potuis insigni quam clade notus est. servitia coniuravērunt, ut urbem incendĕrent distantĭbus locis et deinde, popilo intento ad opem ferendam aedificiis, Capitolium armāti occupārent. Avertit nefanda consilia Iuppĭter! Indicio dōrum comprehensi sunt sontes, qui poenas dedērunt. Indicĭbus dena milia gravis aeris, quae tum divitiae habebantur, ex aerario numerāta sunt et libertas praemium fuit.

Крылатые выражения

Переведите и дайте русский эквивалент латинских пословиц.

1. Ad Kalendas Graecas.

2. Plenus venter non student libēnter.

3. Festīna lente.

Занятие № 11

Синтаксис страдательной конструкции.

Очень часто при сказуемом в страдательной конструкции употребляется косвенное дополнение в форме ablatīvus auctōris и ablatīvus instrumenti. Для обозначения орудия действия в страдательной конструкции употребляется ablatīvus instrumenti. Ex.: Campus fluvio irrigātur. «Поле орошается рекой».

Для обозначения субъекта (действующего лица) в страдательной конструкции употребляется ablātivus с предлогом a (ab), который называется ablatīvus auctōris. Ex.: Aegrōti a medĭcis sanantur «Больные лечатся врачами».

Упражнения

1. Переведите активные обороты в пассивные, а пассивные в активные:

• Iuris peritus sententiam dicit.

• Abusus non tollit usum.

• Exitus actis ptobatur.

• Defendunt cornua cervos.

2. Сделайте грамматический разбор предложений: 4, 8, 12, 25, 26

Тексты для перевода

1. Salve, amīcĕ, salve, bonĕ vir! 2. Vos vestrum curāte officium, ego efficiam meum. 3. Littĕras tuas exspecto. 4. Malum est omnia credĕre, malum — nihil credĕre. 5. Multi multa sciunt, nemo — omnia. 6. Grammatĭci — custōdes Latĭni sermōnis. 7. Corrumpunt bonos mores colloquia mala. 8. Praeter arma milĭtes Romāni varia instrumenta atque frumentum in multos dies ferēbant. 9. Una manus vobis vulnĕra opesque feret. 10. Nihil est difficĭle volenti. 11. Dum vires annique sinunt, tolerāte labōres (Ov.). 12. Ex avaritiā multă scelĕra gignuntur. 13. Amicōrum sunt communia omnia. 14. Tristis eris, si solus eris. 15. Gravius tuum erit unum verbum ad eam rem, quam centum mea. 16. Semper amīca mihi, semper et uxor eris. 17. Diligĕre parentes — prima natūrae lex est. 18. Mali principii malus finis. 19. Tuo viro ocŭli dolent. 20. Haurit aquam cribro, qui discĕre vult sine libro. 21. Libenter homĭnes id, quod volunt, credunt. 22. Cantābit vacuus соram latrōne viātor. 23. Jucundissĭmum est in rebus humānis amāri, sed non minus amāre. 24. Si cupis amāri, amā! 25. Melius est pro amīco occīdi, quam cum inimīco vivĕre. 26. Magnus Alexan­der corpŏre parvus erat. 27. Horae cedunt, dies fluunt, fugiunt menses et anni, nee praeterĭtum tempus unquam redit. 28. Ut homĭnum vultus, ita locōrum facies mutantur. 29. Amōris vulnus sanat idem, qui facit. 30. Saepe rosa proxĭma urtĭcae est. 31. Auream mediocritātem dilĭgit. 32. Matrimonium tum perpetuum est, si mutuā voluntāte jungĭtur. 33. Cantilēnam eandem canis! 34. Plura dicunt juvĕnes, utiliōră senes. 35. Eruditio adĭtum habet difficillĭmum, sed fructum dulcissĭmum. 36. Apes, e variis florĭbus sucum exprimentes, opus dulcissĭmum conficiunt. 37. Mercatōres Romāni rarissĭme ad Britanniam commeant. 38. Neque marītus uхōrem, neque uxor marītum deserĕre debet. 39. Apud Romānos in principio cenae ova, in fine mālă ap-ponebantur; unde dictio: ab ovo usque ad mala.