50. Бсср у 1950-я першай палове 1960 –х гг.

і. Прамысловае развіццё БССР было звязана з разгор-тваннем навукова-тпэхнічнайрэвалюцыі (НТР), якая ахапіла развітыя краіны свету. НТР прадугледжвала ўкараненне ў вытворчасць новых дасягненняў навукі і тэхнікі. Гэта абумовіла апераджальныя тэмпы развіцця галін прамысло-васці, якія забяспечвалі тэхнічны прагрэс усёй народнай гас-падаркі: машынабудавання і металаапрацоўкі, хімічнай і нафтахімічнай прамысловасці, энергетыкі.

У другой палове 50-х — першай палове 60-х гг. у БССР пабудаваны завод аўтаматычных ліній і ўпершыню ў СССР — завод электронных вылічальных машын (ЭВМ) у Мінску. Пачаў дзейнічаць Полацкі нафтаперапрацоўчы камбінат і ўведзены ў строй буйныя прадпрыемствы хімічнай пра-мысловасці: Гомельскі суперфасфатны і Гродзенскі азотна-тукавы заводы, Салігорскі калійны камбінат. Быў асвоены выпуск акучвальнага трактара «Беларусь», лесавозных аўтамабіляў «МАЗ». Сышлі з канвеера першыя 25-тонныя аў-тасамазвалы «БелАЗ» у Жодзіне. Выдаў першы пракат Ма-гілёўскі металургічны завод. Пачаўся выпуск халадзіль-нікаўз маркай «Мінск».

2. Развіццё сельскай гаспадаркі адбывалася за кошт па-вышэння дзяржавай закупанных цэн на яе прадукцыю, пры-цягнення да непасрэднага ўдзелу ў калгаснай вытворчасці калектываў прамысловых прадпрыемстваў, навуковых і на-вучальных устаноў. Рабіліся спробы павысіць зацікаўле-насць калгаснікаў у павышэнні прадукцыйнасці сельска-гаспадарчай вытворчасці. Адным з прыкладаў дбайнага гаспадарання стаў кал гас «Рассвет» у Кіраўскім раёне Ма-гілёўскай вобласці, які ўзначальваў Кірыла Пракопавіч Арлоўскі. Ён быў адным з арганізатараў партызанскага руху ў Беларусі ў гады грамадзянскай і Вялікай Айчыннай войнаў, быў цяжка паранены. За мужнасць і гераізм узнагароджаны зоркай Героя Савецкага Саюза. У 1944 г. стаў старшынёй калгаса. За дасягненне высокіх паказчыкаў у сельскагаспа-дарчай вытворчасці удастоены звання Героя Сацыялістыч-най Працы.

Значную ролю ў развіцці сельскай гаспадаркі адыграла перадача сельскагаспадарчай тэхнікі калгасам. У 1965 г. у сельскай гаспадарцы Беларусі працавала ў 5 разоў больш трактароў, у 8 разоў больш камбайнаў і аўтамабіляў, чым у 1950 г., а прадукцыя сельскай гаспадаркі павялічылася на 70%.

Аднак дасягнуты ўзровень развіцця сельскай гаспадаркі аказаўся ніжэйшым за намечаны. Адной з прычын стала па-літыка ў гады кіравання М. Хрушчова. Так, існаваў погляд, што коні як працоўная сіла аджылі сваё, а на змену ім прый-шоў трактар. Таму коней пусцілі пад нож. Склаліся адмоў-ныя адносіны да падсобнай сялянскай гаспадаркі. Пачало-ся прымусовае насаджэнне кукурузы ў якасці галоўнай сельскагаспадарчай культуры літаральна ва ўсіх раёнах БССР незалежна ад кліматычных умоў. Тэта прывяло да ска-рачэння пасяўной плошчы традыцыйных для Беларусі культур.

Размах набыла меліярацыя — асушэнне забалочаных зя-мель. Але ў выніку парушэння тэхналогіі гэтае вельмі неаб-ходнае для Беларускага Палесся мерапрыемства ператварыла ў шэрагу раёнаў балоты ў крыніцы вялізных пыльных бур, якіх раней тут ніколі не было.

3. Паказчыкам сацыяльна-эканамічнага развіцця БССР стала паляшпэнне матэрыяльнага становішча працоўных. Былі ўстаноўлены больш высокія мінімальныя ўзроўні зара-ботнай платы і пенсій. Істотна павысілася аплата працы кал-гаснікаў,якіядагэтагапрацавалітолькізапрацадні. 3 1956 г. калгаснікам сталі назначацца пенсіі па старасці і інваліднасці. Сяляне атрымалі пашпарты і сталі адчуваць сябе паўна-праўнымі грамадзянамі краіны. Шырока вялося жыллёвае будаўніцтва. Сталі хутка будаваць 5-павярховыя дамы з сілікатных блокаў, так званыяхрушчоўкі, паклаўшы пачатак панэльнаму дом.абудаванню. Толькі за 10 гадоў — з 1956 па 1965 гг. — у БССР больш за 3 млн чалавек атрымалі жыллё. Але патрэбнасць у жыллі так і не была задаволена.

51. БССР у другой палове 1960-х – першай палове 1980=х гг

1. Спроба дэмакратызацыі грамадска-палітычнага жыцця ў БССР была звязана з адыходам пасля смерці ў 1953 г. I. Сталіна ад палітычных рэпрэсій і прыняццем пры М. Хрушчове курсу на пераадоленне адмоўных наступстваў сталінскага палітычнагарэжыму. У 1956 г. на XX з'ездзе Ка-муністычнай партыі Савецкага Саюза (КПСС) упершыню было пастаўлена пытанне аб кульце асобы Сталі на, злоўжы-ваннях у час яго кіравання партыяй і краінай. Пасаду перша-га сакратара ЦК КПБ (Цэнтральнага Камітэта Камуністыч-най партыі Беларусі) займаў, пачынаючы з 1956 г., Кірыла Трафімавіч Мазураў. Мерапрыемствы, якія праходзілі ў СССР і адпаведна ў БССР пасля смерці Сталіна, атрымалі ў літа-ратуры назву палітпыкі «адлігі».

Былі спынены рэпрэсіі, пачала ажыццяўляцца рэабі-літпацыя (аднаўленне добрага імя) бязвінна асуджаных. Было рэабілітавана каля 40 тыс. жыхароў рэспублікі, у тым ліку вядомыя палітычныя дзеячы Беларусі А. Чарвякоў, М. Га-ладзед. Насельніцтва БССР падтрымала палітычны курс кі-раўніцтва. Простыя людзі сталі больш свабодна выказваць свае думкі і жыць больш вольна.

Рабіліся спробы павысіць ролю Саветаў у кіраўніцтве краі-най і грамадствам. Аднак па-ранейшаму выбары ў Саветы насілі фармальны характар, праводзіліся на безальтэрнатыў-най аснове, пад строгім кантролем партыйных органаў.

Аднак «хрушчоўская адліга» праводзілася без уліку аб'ек-тыўных законаў развіцця грамадства і рэальных абставін і характарызуецца як«палітычны волюнтаризм». Праявай волі кіруючай асобы, якая стала вызначальнай для ўсяго грамадства, стала прыняццеў 1961 г. Праграмы КПСС, накіра-ванай на будаўніцтва камунізму ў СССР к 80-м гг. XX ст. Але гэтага не адбылося, а сама праграма засталася толькі на паперы.

2. У 70-х — першай палове 80-х гг. у БССР, як і ў цэлым у СССР, пачынаецца наспяванне застойных з'яў у грамад-ска-палітычным жыцці. Гады кіраўніцтва ў СССР Л.І. Брэж-нева (1964—1982) атрымалі ў некаторых гісторыкаў назву «застою», які прыйшоў назмену «хрушчоўскай адлізе». Пас-тупова адбываўся паварот да кансерватызму — захавання старых камандных метадаў кіравання і кантролю дзяржавы над грамадствам.

Уся ўлада фактычна была ў руках партыйнага апарату. Захоўвалася аднапартыйная палітычная сістэма. Кіруючая роля камуністычнай партыі была замацавана ў Канстыту-цыі СССР 1977 г.

Партыйным кіраўніком у Беларусі з'яўляўся Пётр Мі-ронавіч Машэраў, які з 1965 па 1980 г. узначальваў КПБ. Ён карыстаўся вялікай павагай сярод насельніцтва за прастату, даступнасць, дэмакратычнасць, а таксама як актыўны ўдзель-нік падпольнай і партызанскай барацьбы супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў.

Асаблівасцю палітычнай сістэмы таго часу стала непа-срэднае прамое партыйнае кіраўніцтва эканомікай. Так, на-прыклад, планы пяцігодак прымаліся на з'ездах Камуністыч- най партыі Беларусі (КПБ). На аснове росту эканомікі адбывалася павышэнне жыццёвага ўзроўню насельніцтва, што служыла спрыяльнай базай для фарміравання станоў-чых адносін да палітыкі партыі.