6. Бел нац рух у п-д нямецкай акупацыі. Дзейнасць г-ты “Вольная Бел”

У шэрагу гэтых выданняу асобна стаіць грам-палiтыч-ная, эканам i літ г-та «Вольная Беларусь», якая вых з мая 1917 г. Да лiст 1918 г. у Пінску. Гэта нац-дэмакратычнае выданне. Рэдкалегія выступала за дзярж аутаномію у складзе Расii, а пасля абвяшчэння ВНР падтрымала iдэю незалежнай дэмак Бел. Газета раскрывала змест гэтага паняцця i выступала супраць iмпер-й палiтыкi Германii i Польшчы, крытык балыпавікоу за класавы падыход у рэвалюцыйных пераутварэннях i савецкi урад за разбуральную эканамiчную палiтыку i кабальныя для Беларусi умовы сав-германсшх мiрных перагаворау у Брэсце, куды самастойная беларуская дэлегацыя была не дапушчана.Газета давала магчымасць выказвання рознабаковых думак аб лесе бел народа i уладкаваннi нацыянальнай дзяр-жаунасцi. Рэдкалегiя шукала шляхi для рэалiзацыi гэтых iдэй i iмкнулася друкаваць артыкулы па бел гiсторыi, адсто-вала аб'ект неабходнасць развіця бел мовы, лiт-ры i на гэтай падставе вылучала магчымасць аб'яднання патрыят сiл. «Вольная Беларусь» на сваiх старонках часта узнімала i сцвярджала заклік: «Жыве Беларусь!». Газета выходзіла адзін раз на тыдзень. Пэуны час рэдагавау яе Я. Лёсiк. У газеце быу вельмi прадстаунiчы лiта-мастацкi аддзел. Упершыню там былi надрукаваны камедыя В. Дунiна-Марцiнкевiча «Пінская шляхта», першая рэдакцыя паэмы «Сымон-музыка» Я. Коласа Несумненна, што «Вольная Беларусь» у першы паслярэвалюцыйны час была адным з адметных выданняу у працэсе фармiравання нац свядомасцi i, нягледзячы на супярэчлiвасць поглядау членау рэдкалегіі, унесла значны уклад у распрацоуку iдэалогі беларускай дзяржаунасці.

7. Бел нац рух у п-д польскай акупацыі. Г-ты “Звон”, “Беларусь”, ч-с “Вольны сцяг”

У Мінску з 25 жніўня да 19 кастр 1919 выходзіла штодзённая палітыка-экан газета “Звон” (у ёй прымаў удзел Я.Купала), а з 21 кастр 1919 і да 9 ліпеня 1920 яе замяніла штодзённая палітыка-эканамічная і літ.газета “Беларусь”. Рэдакцыі газет “Звон” і “Беларусь” мелі сваю грам-паліт пазіцыю і не падзялялі поглядаў бальшавікоў. Між тым, яны былі вытрыманага тэарэт.абгрунав. нац-дэм кірунку, выходзілі ў склад. акупац. умовах і распрацоўвалі ідэалогію бел.дзярж-ці, што падкрэслівалася у першым нумары “Звона”. Гэтыя ідэі былі грунтоўна развіты у газ “Б”. Рэдакцыя г. “Беларусь” ставіла сваёй мэтай аб’яднаць дэмакр.сілы дзеля ставрэння сувер.бел.дзяржавы. выкананне задачы бачылася у вызваленні Б ад акупантаў і выбары варыянт дзярж буд: ад існавання самБНР да стварэння дэм канфедэрацыіі з Укр, Польш.“Б” выходзіла штодзённа, і гэта дазваляла рэд абмярк-ць шырокі спектр паліт.праблем. Газета прадстаўляе сабой выдатны прыклад развіцця бел.публіцыстыкі. У большасці, дзякуючы супр-ву Я.Купалы з выданнем. Ён зрабіў удалую спробу сфармуляваць праграму нац-дэм пераўтварэння на Бел. Ён пісаў, што трэба самім вызваліць Бел ад акупантаў, не чакаць, што гэта зробіць нехта іншы, ствараць вызв армію. Купала таксама выступаў за надзяленне сялян зямлей.. Суквецце аўтараў “Б” складалі Я.Колас, З.Бядуля, Я.Карскі, М.Гарэцкі, М.Чарот, А.Луцкевіч і інш.паглыб вывучэнне тэм зместу газеты дае падставу заключыць, шторэд-я пачала распрацозкумнац свядомасці у новых паслярэв умовах.гал кашт –свабода, незал, справядл. Калі акупіравалі белапалякі, тозвон:заклікалі польскія войскі акуп усю Б.”Б” – спачатку за белапал, а мотым зноу за незал.

Тэма свабоды, нацыянальнай самасвядомасці, стварэння сістэмы адукацыі атрымала развіццё у беларускім літаратурна-мастацкім і грамадска-палітычным часопісе «Вольны сцяг», які выдаваў Камісарыят народнай адукацыі Беларусі з 1 верасня 1920 г. да студзеня 1922 г. Гэта адно з першых выданняў на беларускай мове савецкага часу. Рэдакцыя запрасіла да ўдзелу ў працы Ц. Гартнага, Я. Карскага, М. Гарэцкага і іншых вядомых дзеячаў беларускай палітыкі і культуры. У рабоце рэдакцыi ўдзельнічаў Я. Купала.