51.Салалардағы бухгалтерлік есептің пайда болу және даму тарихы (саудадағы, ауыл шаруашылығындағы)

Саудадағы бухгалтерлік есеп.Кез-келген ұйымда бухгалтерлік сауда жұмысын жүргізу экономикалық мәселелердің негізгі және басты қажеттілігі болып табылады.Бухгалтерлік сауда арқылы өндірілген өнімді есепке алуға,сатып-өткізуге,айырбастауға және одан түскен қаржыны тиімді де,ұқыпты етіп бөліп жұмсауға,яғни кәсіпорындағы шаруашылық үрдістердің барлығын басынан соңына дейін есептеуге болады.Осы айтылғандарға сәйкес ұйымдағы экономикалық,технологиялық және техникалық үрдістердің,сондай-ақ шаруашылық операцияларыныңбарлығының да есепке алынуы экономикалық талапқа сай бухгалтерлік есептің негізі болып табылады.

Бухгалтерлік сауда принциптері бойынша кәсіпорынның сауда саясаты деп ұйымның бухгалтерлік есепті жүргізу әдістері мен тәсілдерінің жиынтығын,яғни алғашқы бақылау,құндық өлшеу,ағымдағы топтау мен шаруашылық қызметтің фактілерін жинақтап қорытындылау жолдарын айтады.

Ауылшаруашылығындағы бухгалтерлік есеп.Ауылшаруашылық кәсіпорындарындағы мал басының есебі және құжатты рәсімдеу сұрағында малдарды топтары бойынша есепке алудың қажеттілігін ,әр топ бойынша есепті жеке жүргізудің маңыздылығын атап өткен жөн.

Ауылшаруашылық кәсіпорындарындағы өзге қорлардың есебі және құжаттық рәсімдеу:бұл сұрақта сатып алынған және өзі өндірген тұқым мен жем шөптің есебін айрықша атап кету керек.Сондай-ақ тыңайтқыштар мен биопрепараттардың есебіне назар аудару қажет. Ауылшаруашылық кәсіпорындарындағы қосалқы өндіріс өнімдерін өндіру шығындары мен үстеме шығындарды бөлу және олардың есебі осы тақырыптың маңызды сұрағы болып табылады,яғни үстеме шығыстар өзіндік құнға елеулі әсер етеді және өзіндік құнды дұрыс есептеуге өз үлесін қосады.

Ауылшаруашылық кәсіпорындарындағы егін шаруашылығы өнімдерін өндіруге жұмсалатын шығындар есебі мал шаруашылығынан кейін қаралады және осы саланың ерекшеліктерін еске түсірген жөн.

Ауылшаруашылық кәсіпорындарындағы егін шаруашылығы өнімдерінің өзіндік құнын калькуляциялау тәртібі бұл сұрақта дәнді-дақылдарды калькуляциялауды,көкөністерді,жеміс-жидектерді,көп жылдық өсімдіктерді калькуляциялауды үйрету қажет.

52 Ұлы Отан соғысы жылдарындағы есеп (1941-1945 жж)

1941-1945 ж-да согыс бух.есепке коп әсерін тигізді. Соның әсерінен калькуляциянын карапайымдалуы , есептиликтин азаюы, тугендеу мерзиминин озгеруі, жана есептердің пайда болуы басталды. Материалдық,өндірістік ресурстардың курт қысқаруы есептің мақсатын өзгертті. Есептің мақсаты – шығындардың тұтастығын бақылау ресурстарды тиімді пайдалану бүкіл халықтың меншікті сақтау. Елдің өндірістік қабілетін толықтай жоюды болдырмау мақсатында СОВНАРКОМ директивтер қатарын шығарды. Өзіндік құнды есептеу методикасы қарапайымдалды. Өнімнің өзіндік құнының анықталуында коэфиценттер әдісі қолданылды. Қауырт соғыс кезнде бухгалтерлерге қойылған негізгі талап үнемдеу және материалдық, ақшалай шығындарды бақылау. Бухгалтерлік есептің жүйесіне арнайы есеп соғыс жылдары кезіндегі шығындар мен жоғалтулар енгізілді. Бұл шоттың дебеті бойынша солдаттарға жұмсалған қаражаттар басты обьектілердің бұзылуын қалпына келтіруге кеткен шығындар жазылды. Соғыстан келген зардап көлемін анықтау үшін 1942ж 1 саурдің балансынан бастап онда жаңа арнайы Д бөлімі енгізілді, бул болмде негізгі және айнымалы құрал-жабдықтардың жаумен құртылған, жоғалған заттар жазылды . соғыс жылдарнда ведомствалард кассалық және банктік операциялар деп топтастыру кеңінен қолданылды.