28. Инфляция. Инфляцияға қарсы саясат

Инфляция- латыншадан»inflation»аударғанда»қампию»дегенді білдіреді.Инфляция түсінігі 1861-1865жж.азаматтық соғыс кезінде пайда болған.Инфляция-бұл бағаның өсуінен,тауарлар тапшылығынан және тауарлар және қызметтер сапасының төмендеуінен туындайтын ақшаның құнсыздануы,сондай-ақ оның сатып алу қабілетінің төмендеуін түсіндіреді. Инфляцияға қарсы саясатқа келесідей формалар жатады: ақша реформасы, антиинфляциялық саясат жатады.

Ақша реформасы – ұлттық ақша бірлігін тұрақтандыруға, елдің ақша жүйесін қалыпқа келтіруге және нығайтуға бағытталған ақша айналысында мемлекет тарапынан жүзеге асатын түрлендірулер.

Ақша реформалары мынадай әдістер көмегімен жүзеге асырылады.

- жаңалау;

- қалыпқа келтіру;

- деноминация .

Сонымен қатар, инфляцияға әсер ететін факторларға жауап ретінде басты антиинфляциялық саясаттың мынадай әдістері жұмыс жасайды:

Дефляциялық саясат – бұл ақша-несие саясаты арқылы ақшаға деген сұранысты шектеуді, салық механизмін қолдану арқылы мемлекеттік шығыстарды азайту, несие үшін пайыз мөлшерін реттеу және ақша массасын шектеу әдістерінің жиынтығы.

Табыс саясаты – бағаға және жалақыға бақылау жасау шаралары.

Индексациялау – ақшаның құнсыздану нәтижесінде болған зиянның орнын толық немесе жартылай толтыру әдісін білдіреді.

Таргеттеу (ағылшын сөзінде – target, қазақша мақсат) бұл реттеу ұйымның жауапкершілігіне жататын мақсатты көрсеткіштердің сандық бағдарына жетуге арналған экономикалық саясаттың құралдарын қолдануды білдіреді. Егер ортажлық банк ақырғы мақсатына қол жеткізе алмаған жағдайда, аралық көрсеткіштерді таргеттеуді қолданады. Халықаралық тәжірибеде таргеттеудің төмендегідей нұсқалары таралған:

• Инфляцияны таргеттеу

• Валюталық бағамды таргеттеу;

• Номиналдық табыстарды таргеттеу, яғни номиналдық ЖІӨ-нің өсімін болжау.

Инфляциялық таргеттеу орталық банктің инфляцияның сандық бағдарына қол жеткізу мақсатында ақша-несие саясатының құралдарын қолдануды білдіреді.

29. Банкнота,түрлері

Банкнота–Орталық банктің айн/ға шығаран әр түрлі номиналды ақша бірліктері.Ол вексельден екі маңызды көрсеткіш б/ша ерекшеленеді:

1)мерзімділігі б/ша:вексель белгіленген мерзімге шығарылады,ал банкнота шексіз мерзімге беріледі.

2)қамтамасыз етілуі б/ша:банкнота мем/т кепілдемесі б/ша елдің Орталық банкімен айналымға шығарылады,ал вексельді жеке кепілдеме б/ша жекелеген заңды ж/е жеке тұлға шығарады.Қаз/ғы банкноттардың эмитенті болып ҰБ саналады.Банкнотаның екі түрі бар:жай,классикалық.

Жай–Ұлттық банк шығараған билет. Классикалық–алғашқы кезде пайда болған алтынға еркін ай/тын орт.банк билеті.Классикалық банкнотаның жай банкнотадан ай/ғы:

–жаратылысына қарай қағаз ақшалардың айналыс құралы ретінде қызметінен туындаса,ол банкнота ақшаның төлем құралы қызметінен туындайды.

–эмиссиялау әдісі б/ша қағаз ақшаларды қазынашылық шығарса,ал банкнотаны орт.банк шығарады.

–қайтарылуына қарай кл.банкнота вексель мерзімінің аяқталуына б/ты Орт.банкке қайтарылса,ал қағаз ақшалар қайтарылмайды