Лексика-грамматика

1. Қазақ тілінде неше әріп бар

А) 43

Ә) 42

Б) 27

В) 47

Г) 35

2.Сөздердің ішінен Ә дыбысы дұрыс жазылған сөзді табыңыз

А) Әткеншек

Ә) Кәзір

Б) Рәттер

В) Әреже

Г) Кітәп

3. Сөздердің ішінен Ұ дыбысы дұрыс жазылған сөзді табыңыз

А) Уран

Ә) Үрпек

Б) Шұңқұр

В) Әнұран

Г) Әңгіме

4. Жіңішке буынды сөзді табыңыз

А) Әзірбайжан

Ә) Алакөл

Б) Елтаңба

В) Көшпенділер

Г) Бірқазан

5. Үнді дауыссыздарды табыңыз

А) З, К, Қ, Л, М, Ң

Ә) А, О, Ы, І, Ә, У

Б) Р, Л, М, Н, Ң, Й, У

В) П, Ф, Қ, К, Т, С, Ш

Г) Д, Ғ, Б, В

6 .Ілгерінді ықпал бойынша дұрыс жазылған

сөзді табыңыз

А) Ғарышкерлерге

Ә) Құрылысшілерге

Б) Құрылысшілерғе

В) Ғарышкерлерғе

Г) Ғарышкерлерға

7, Кейінді ықпалды табыңыз

А) Падиша

Ә) Ескерткіш

Б) Жайнамаз

В) Аманкүл

Г) Бәрібір

8. Ұяң дауыссыз дыбыстардан құралған

сөздерді табыңыз

А) Біздің

Ә) Апа

Б) Қақпа

В) Қараша

Г) Екен

9. Үндестік заңына бағынбайтын қосымшаны табыңыз

А) Қалалық

Ә) Білімді

Б) Әсемпаз

В) Кілтті

Г) Дұрыс

10 . Жіңішке буынды сөзді көрсетіңіз

А) Уәде

Ә) Қуат

Б) Бірақ

В) Кітап

Г) Ұзын

11. Болжалды келер шақты табыңыз

А) Айтамын

Ә) Барармын

Б) Келмек

В) Көрген

Г) Отыр

12. Мақсатты келер шақты табыңыз

А) Отырмыз

Ә) Келе жатыр

Б) Бармақпын

В) Келді

Г) Келер

13. Тәуелдік жалғауының II жағында

тұрған сөзді табыңыз

А) Университеттің мерекесі

Ә) Мен өзіңнің кім екеніңді білмей қалдым

Б) Ауа райы өзгерді

В) Күн шығып тұр екен

Г) Өздері келер деп ойладым

14. Шығыс септігінде тұрған сөзді табыңыз

А) Адамзат

Ә) Адамзатқа

Б) Адамзаттан

В) Адамзаттың

Г) Адамзатты

15. Ауыспалы осы шақтың ІІІ жағында

тұрған сөзді табыңыз.

А) Сара сабақта

Ә) Үсен сынақ тапсырып отыр

Б) Болат дүкенге кетті

В) Балалар киноға барады

Г) Сәкен үйден келді

16. Ілік септігінде тұрған сөзді көрсетіңіз

А) Бақылау

Ә) Бақылауға

Б) Бақылаудың

В) Бақылауды

Г) Бақылаудан

17. Табыс септігінде тұрған сөзді көрсетіңіз

А) Бағдарламаларды

Ә) Бағдарламалардың

Б) Бағдарламалар

В) Бағдарламаларда

Г) Бағдарламалардан

18. Жедел өткен шақты табыңыз

А) Оқып отыр

Ә) Келе жатыр

Б) Сабаққа барады

В) Сабаққа барды

Г) Сабаққа бар

19. Тәуелдік жалғаулы сөзді табыңыз

А) Ауданнан

Ә) Аударуда

Б) Аудармадан

В) Ауданға

Г) Ауданында

20. Жіктік жалғаулы сөзді табыңыз

А) Кезекшіміз

Ә) Кезекшім

Б) Кезекшілер

В) Кезекшіге

Г) Кезекшіні

3.Мәтінді оқып, төменде берілген тапсырмаларды орындаңыз

Қазақ- қонақжай халық

Қазақ халқы танымаса да «құдайы қонақпын» деген адамды қарсы алады. Жол жүріп келе жатқан адам кез келген ауылға, үйге келіп қонақ бола береді. Қазақ халқында «қырықтың бірі қыдыр» деген сөзбар. Бұл сөздің мағынасы: «Алланың жіберген сыйы қырық адаммен бірге келуі мүмкін». Сондықтан «қонақпен бірге құт, ырыс келеді, қонақты қусаң, құт, ырыс қашып кетеді» деген сөз бар.

Қазақ үшін қонақты қарсы алмау – ұят. Қонақты қарсы алуға, шығарып салуға ерекше мән береді. Қонақ келгенде үй иесі қарсы алып, есікті ашып, үйге кіргізіп, өзі қонақтардан кейін кіріп есікті жабуы керек. Бұл –қонақпен келген «құт, ырыс» бірге кірсін дегені. Ал қонақты шығарып саларда, есікті қонақтарға аштырып, соңынан өзі жауып жауып шығады. Бұл – «құт, ырыс» қонақтармен бірге шығып кетпесін дегені.

Қонақ күту – қазақ халқының ең жауапты ісі. Оларды риза етуге тырысады. Ең алдымен қонақтарға сусын (қымыз, шұбат) беріледі. Содан кейін шай ішіледі. Шайдан кейін қонақтардың көңілді отыруына үй иесі бар жағдайды жасайды. Ауылдағы әнші, күйшілерді шақырып, қонақтардың көңілін көтереді. Қонақты жақсы қарсы алған үй туралы «мырза үй», ал қонақты дұрыс қарсы алмаған үйді «сараң» дейді. Осы дәстүр қазір де бар. Шетелден келген қонақтар «Қазақ халқы – қонақжай халық» деп бекерге айтпайды

Мәтін бойынша орындалатын тапсырмалар:

- мәтін оқып, жоспар құрыңыз;

- мәтіннен есімдіктерді тауып, түрін ажыратыңыз;

- мәтінді толықтырып, өз отбасыңыздың дәстүрі туралы эссе жазыңыз;

- қонақжайлылық туралы қосымша мәлімет беріңіз

21- нұсқа

Мәтінді тыңдап, тапсырмалады орындаңыз

«Астана»

1. Қазақстан Республикасының ең алғашқы астанасы қай қала болды?

2. Алматы қай кездерде Қазақстан Республикасының астанасы болды?

3. 1998 жылдың 10 маусымында Астанада не өтті?

4. Астана қаласы қандай орталық?

5. Астана қаласының ортасында қандай өзен ағып жатыр?