3.Мәтінді оқып, төменде берілген тапсырмаларды орындаңыз

Қорықтар

Су туралы көп айтылып та, жазылып та жүр. Қазіргі таңда су проблемасы – аса өзекті мәселелердің бірі.

Біздің экологияға жауапсыз қарауымыздың нәтижесі қаншама теңіз, тұщы суларды бүлдіріп, өзендер мен көлдердің суын уландырып жатыр. БҰҰ-дың зерттеулеріне қарағанда 2025 жылы дүние жүзі халықтарының үштен екісі су тапшылығынан зардап шегетін көрінеді.

Жер шарындағы судың жалпы көлемі орасан көп – 1,5 миллиард текше километрдей, бірақ мұның 97 пайызы мұхиттарға шоғырланған не ішуге жарамсыз тұзды теңіз суынан тұрады. Демек, су ресурстары көп емес. Планета халықтарының үштен бірі қазірдің өзінде-ақ су тапшылығына ұшырап, таза су тауарға айналып отыр.

Ішкі су қоймаларының ластануы туралы шексіз айта беруге, жаза беруге болады, бірақ дүниежүзілік мұхиттардың ластануы бұдан да қатерлі болып табылады. Мұнай танкерлерінің апатқа ұшырауы ерекше қауіпті. Жауапкершілікпен қарамаудың салдарынан талай теңіз, өзен, көл сулары уланып жатыр. Ал улану, ластану – теңіз, көл құстарының, балықтарының тіршілігіне қауіп төндіріп тұр.

Табиғат-тәңірдің сыйы суды пайдалану, үнемдеу, тазалығын қорғау мәселесі – адамзат алдындағы, халықаралық ұйымдар алдындағы және БҰҰ-дың алдындағы ең маңызды мәселе.

Табиғат-Ананың сыйы – судың да сұрауы бар екенін ұмытпайық. Әр адамның парызы: ұрпақ өсіру, ағаш егу, үй салу. “Бір тал кессең, он тал ек” дейді халық өсиетінде. Ата-бабамыз табиғатты құрметтеген. Қазір біздің елімізде «Жасыл ел» қозғалысы бар. Табиғат – тал бесігің. Сондықтан әрқайсымыз Табиғат-Ананы қорғауға тиіспіз.

Орындалатын тапсырмалар:

Сұрақтарға жауап беріңіз.

- Қазақстанда қанша өзен-көл бар?

- Қазақстанның өзен, көл, теңіздерінің атауларын білесіз бе?

- Қазақстанда су тапшылығынан зардап шегетін аймақтар бар ма?

- Қазақстанның қай облыстары сулы өлке?

- Қазір Арал теңізінің жағдайы қалай?

- «Судың да сұрауы бар» деген мақалды қалай түсінесіз?

9- нұсқа.

Мәтінді тыңдап, тапсырмалады орындаңыз

«Астана»

1. Астана қаласында орналасқан әсем ғимараттарды атаңыз?

2. «Ақ барыс» символы нені білдіреді?

3. Қызылорда қаласы қай кездерде Қазақстанның астанасы болды?

4. Астана қаласы бүгінгі күні қандай қалаға айналды?

5. Астана қаласының көрікті жерлерін атай аласыз ба?

Лексика-грамматика

1. Сөздердің ішінен тек жуан дауысты дыбысты сөзді табыңыз

А)Ағаштар

В) Бөлмелер

С) Әпкелерге

Д) Гүлзарлар

Е) Өнерді

2. Сөздердің ішінен тек жіңішке дауысты дыбысты сөзді табыңыз

А) Кітаптың

В) Әлемнің

С) Таңға

Д) Тақта

Е) Қаланы

3. Сөздердің ішінен бітеу буынды сөзді табыңыз

А) Ора

В) Апа

С)Тайғақ

Д) Бала

Е) Ән

4. Сөздердің ішінен ашық буынды сөзді табыңыз

А) Өң

В) Бел

С) Таң

Д) Ата

Е) Сел

5. Сөздердің ішінен тұйық буынды сөзді табыңыз

А) Алма

В) Дала

С) Төр

Д) Бала

Е) Ант

6. Бітеу буынды сөзді көрсетіңіз

А) Барады

В) Далаға

С) Төрлет

Д) Балаларға

Е) Әнұран

7. Сөздердің ішінен ұяң дауыссыз Ғ дыбысы дұрыс жазылған сөзді табыңыз

А) Ағалар

В) Бағсы

С) Ғабырға

Д) Тағтай

Е) Бағша