17. Карта бетіндегі сызықтық нысандардың ұзындығын өлшеу

Ең алдымен өлшеу жүргізу үшін Өлшеу (Measure).құралын аламыз

Қабаттың бір бұрышына курсор түріне енетін плюсті қояямыз.

Содан соң курсорды қасында тұрған басқа орынға апарып қою қажет. Бұл өлшем сызығының соңына алып келеді, ал қашықтығы қабат өлшем бірлігі ретінде ArcMap тың төменгі сол жақ бұрышында көрсетіледі.Әр өлшемнің соңында бір реттен баса отырып , бірнеше өлшемнен тұратын сызықты өлшеуге болады. Бірақ ол сандар мысал ретінде алынған сандардан ерекшеленуі мүмкін. Және де осы мәндер аз уақытқа көрінеді көшіріліп экспортталынбайды. Layers Слои базасында тышқанның оң жақ батырмасын басып, Properties-ті таңдаймыз.содан кейін Общие (General).-ды ашамыз. Сауле бөлімінің түспейтін санынан Метры (Meters)ашамыз. Соңында өлшем бірліктері (Display Units).бөлімінің түспейтін санынан таңдаймыз. ОК-ді басамыз

18. Карта бетіндегі полигоналды нысандардың ауданын анықтау

Полигондар – бұл тұйық аймақтар (көпбұрыштар), біртектес қалып пен орнын қала, мемлекеттер,жер учаскелері ,топырақ түрлері немесе жерқолдану аймақтары..Карта жасалуының алдында оның проект мақсаты және дизайны жайлы ойлану қажет: Біз көрсеткіміз келетін көптеген нысандар жер бетінде белгілі бір аумақты иемденеді.Мыс көл жер бөліктері.Полигонда құратын аймақ 1 немес бирнеше үлгі түрінде көрсетіледі.Ортасында аралы бар көлді көз алдымызға елестетейік.Шындығында көлде екі сыртқы және арал арқылы анықталатын ішкі шекара бар.Вектор үлгі термилогиясында арал полигонының ішкі шекарасын анықтайды.Міне осылайша топология аумақтарды анықтау үшін қолданылады.Кесінді нүкте құрылымы тұйықталған x,y нүктелерінің түйіншегіне қарағанда кесінділердің реттелген тізімі сияқты полигон ретінде болатынын еске түсірейік.Бұл топологиясы бар полигон-кесінді деп аталады.Әр кесінді екі полигонда кездеседі.Себебі полигон оның шекарасын айқындайтын жай ғана кесінділер координаталары дубляжсыз сақталады,яғни осылай мәліметтер саны азайып,көрші полигондардың шекарасы қиылысатынына кепілдік бере алады.

19. ArcGis бағдарламасында жұмысты бастау үшін жасалатын операциялар реті

Ең бірінші Arcgis-ті ашамыз.Привязка жасаймыз.Новый пустой картый-панель инструментов – прост.привязканы жұмыс алаңының үстіне орналастырамыз.Добавить данные деп картаны (растрды) шакырып аламыз.Біздегі берілген карта Шығыс Қазақстанның бөлігі.Оны нақты картаның векторлармен нүктелейміз.Мышканың оң жағын басып , приблизить к слою орындаймыз.Осыларды келтіргеннен кейін пространственная привязкаға барамыз.Сақтағанда TIF , обновить пространственная привязку. Полиганалдық бөліктерді қараймыз. Анализ жасап болған соң , жұмысты орындаймыз.Начать редактирование :

1) өңдеу (панель редактирование)

2)шейп-файлды құру (все программы или ArcCatalog)

Border 5 векторлы қабаттан тұрады.Растрлық қабат басқа ...Мышканың оң жағын басып –создать новый шейф файл дейміз, атын жазамыз ,тип –polygon болу керек.Неизвестный система координат-редактировать деп, бұрынғы жасаған картамызды парилиловать етеміз.Ок басамыз. Border 5 автоматты координаттарды есептеп сақтайды.Слойға апарамыз , тартып аламыз немесе добавить данныйды слойға көшіреміз.Мысалы полигондарды белгілеп аламыз(1,2,3).Жұмыс жасайтын картаның шекарасын белгілеп аламыз.Ол үшін Border-ге барып , начать редактирование , инструмент скеч-пен жұмыс жасаймыз.Қара-отсканированное, қызыл-картаның шекарасы, қызыл караның үстіне тура түсу үшін редактор-замыкание 3 птичка коямыз,үлкенін аламыз. Осылай қызылдың үстімен нүкте қойып кете береміз. Шекараны анықтағанда жиі болу керек.Біткен кезде 2 рет басамыз. Сонда шекара анықталады. Енді бізге Border керек емес.Задачи –разрезать полигон деп ,шетінен бастап полигондарды бөліп аламыз.Плигондарды,нүктелік,сызықтық обьектілерді бөліп аламыз. Сыртына шығып 2 рет басамыз. Редакторға барып сохранить и завершить орындаймыз.

20. ArcGIS бағдарламасында жұмысты аяқтау Картамен танысуды аяқтаған кезде Файл (File), және Выход (Exit)-ты басу қажет. Өзгерістерді сақтау қажет пе деген сауалға /Назапрос, сохранять ли изменения/ , Жоқ деп жауап беру қажет. / тек қана егер карта копиясын жасаған кезде/ Жоғарыда айтылғандай егер картаның копиясын жасамай қалсаңыз бүкіл жасаған жұмысыңыз өшіп қалады. Бұндай жағдайда жоғарыдағы сұранымға Ия деп жауап беру қажет. Бұл обзордың басты мақсаты- ArcGIS Desktop — ArcMap, ArcCatalog және ArcToolbox –тың негізгі компоненттерін көрсетіп, — бірге қалай жұмыс істейтінін көрсету болып табылады.сохранить изменение-завершить редактирование деп жасаған кезде ол толықтай өшпейдді тек қана жұмыс жасап отрған үстел қараланып қалады. Бұл жабық тұрған күйінде кез келген компановканы жасауға цифрлауға болады. Және содан сон х батырмасын басып жұмысты аяқтаймыз.