8.4. Жылдамды²ты³ датчиктерi
Жылдамдыºтың датчиктерiнiң ºолданылуы ЖД-ºоз¹алтºыштың б½рыштыº жылдамдыºтарын электр сигналдарына т¾рлендiру . АЭЖ ж¾йелерiнде ЖД жылдамдыºты керi байланыс ретiнде ºолданылады. ЖД ретiнде кең ºолдану тапºан техогенераторлар ТГ – ол т½раºты ж¸не айнымалы тоºты микромашиналар.
Т½раºты тоºты тахогенераторлар т½раºты магнитi бар немесе т¸уелсiз ºоздыр¹ышты т½раºты тоº машинасы болып табылады. /8.18,а сурет/ ТГ-нiң кiру, координатасы – б½рышты жылдамдыº ω шы¹у координатасы-кернеу Uøû¹ ол ж¾ктеме кедергiсiнен шы¹ады.
Eòã= R = I (Ròã+Rí) áîë¹àíäûºòàí
Uøû¹=
болады. 8.48
ì½íäà¹û
8.49
- ТГ –нiң берiлiс коэффициентi , ;
k=PN/ 2d – конструктивтi т½раºтылыº ;
- ºодырудың магниттiк а¹ыны.
Ròã – якорь орамының ж¸не щетка контагiнiң кедергiсi , Ом.
Берiлу коэффициентi жылдамдыº ¼згергенде т½раºты болмайды. Сондыºтан басºару мiнездемесiнде кiшi ж¸не ¾лкен жылдамдыºтар зонасында сызыºтыº емес к¼рiнедi. /8.18,б сурет/.
Кiшi жылдамдыºтың зонасында¹ы сызыºтыº еместiгiн металдандырыл¹ан щеткаларды ºолданылуымен азайтады. Якорьдiң реакциясының мiнездемесiнiң сызыº еместiгiн, жылдамдыºтың ¼суiне шек ºойып ж¸не ж¾ктеменiң кедергiсiн ¾лкейтiп, кемiтуге болады. Осы шарттарды орында¹анда ТГ-нiң басºару мiнездемесiн тура сызыº деп айту¹а болады.
ТГ ж½мысына конструктивтi техниканың ºате жiбермеушiлiгi елеулi ¸сер етедi. Олар¹а кернеудiң коллекторлыº пульсациясы,
8-18 сурет. Т½раºты ток ТГ.
коллекторлыº пластинилардың соң¹ы саны себепшi болады. Якорь конструкциясының тиiстiлiгiнiң пульсациясы, айнымалы пульсация, ол ауа санлауының , симметрия есептiгiнен пайда болады. ²арастырыл¹ан пульсацияның ºате жiберушiлiкте ТГ, кiшi жылдамдыºтар ауданында, шы¹у белгiсi ºатты ¼згередi. Жылдамдыºты т¼мендеткенде жиiлiк азаяды ж¸не берiлетiн белгiнiң шамасына ºарап амплитуда ¾лкейедi. Б½л ºате жiберушiлiктер ТГ жылдамды¹ының т¼менгi шегiне шек ºояды. ²арастырыл¹ан пульсацияны азайту ¾шiн тахогенератор коллекторлыº пластинилардың санын к¼бейтiп, якорь науасының бiр тiстi б¼лiмiнiң винттiк сызы¹ымен ºиыл¹андай етiп, ауа саңылауын ¾лкейтiп жасайды. ¶лкен д¸лдiктi тахогенераторлар ºуыс кодсыз якорьден жасалады. Пульсацияны ºосымша азайту ¾шiн ТГ шы¹уына конденсатор ºосылады. /8.18,а сурет/. Сонымен ТГ берiлiс функциясы мынадай болады.
/8.50/
ì½íäà¹û
/8.51/
- фильтрдiң уаºыт т½раºтылы¹ы , С.
Конденсатор жо¹ары жиiлiктi фильтрдiң функциясын б½рыш жылдамды¹ының пульсациясын ºарай орындайды, не¹½рлым к¼п болса, ТГ шы¹у кернеуiндегi пульсация аз болады. Бiраº пульсация азайса да жиiлiктiң ¼тетiн алабы шектеледi. Берiлетiн сигналдың жиiлiгiнiң fÁ>1/2Tô амплитудалыº ¼згерiстерi 3ÀБ асады, ал фазалы¹ы 45î.
Айнымалы тоºты тахогенераторлар асинхронды екi фазалы машинаның базасында жасалады. Статорда екi ¼зара перпендикуляр орамдар бар : ºозу орамы, осiнде орналасºан / фазалы/, ж¸не басºару шы¹у орамы, осiнде орналасºан / фазасы/ ж¸не ТГ ж¾ктеме кедергiсiне æ ºосыл¹ан. /8.19-сурет/.
Инерция моментiн азайту роторды ж½ºа ºабыр¹алы ºуыс стакан т¾рiнде магнит емес материалдан жасайды. /°детте алюминилiк ºорытпа/. Ротордың iшiнде жылжымайтын болаттан жасал¹ан штрихтал¹ан ¼зек бар, ол магнит тасºыны т½йыºтайды.
8-19 сурет. Айнымалы ток ТГ.
8-19 сурет. Айнымалы ток ТГ.
5-1 кесте
№ |
áàñò |
àÿº |
áàñò |
àÿº |
М |
ескерту |
I |
0 |
2 |
1 |
c |
|
(5-10) òåңäåó |
II |
3 |
1 |
1 |
c |
|
(5-10) òåңäåó |
III |
1 |
- 3 |
- 3 |
c |
|
(5-10) òåңäåó |
IV |
4 |
0 |
0 |
__ |
___ |
(5-2) òåңäåó c-реактивтi бол¹андыº тан =0 кезде процесс аяºталады |
6-1 кесте
²оз¹алтºыштың жасалуы |
|
Т¸уелсiз вентиляциялы |
1 |
Жабыº, ºоз¹алтºыштын бiлiгiнднгi желдеткiшпен |
0,5 |
²оз¹ал¹ан, ºоз¹алтºыштын бiлiгiндегi желдеткiшпен |
0,25 |
6-2 кесте
²îç¹àëòºûøòûº æ½ìûñ êåçåңäåði |
²оз¹алтºыштан болiнетiн энергия |
²орша¹а орта¹а ыдырайтын энергия |
Iñêå ºîñó |
Àiº |
|
Бiрºалыпты жылдамдыº пен ж½мыс iстеу |
Ðt áiðº |
|
Тежеу |
Àò |
|
¶çiëiñ |
0 |
|
áiðº
ЭДЕБИЕТТЕР
М.Г.Чиликин , А.С.Сандлер "Электржетегiнiң жалпы курсы"
М, 1981ж, энергоавтомиздат.
В.В.Москаленко " Автоматтандырыл¹ан электржетегi", 1986 ж.
Энергоавтомиздат.
С.Н.Виневский "Электржетегiндегi ºоз¹алтºыштардың сипаттамалары", 1976 ж. энергия.
Ы.Ту¹анбаев "Автоматтандырыл¹ан электржетегi" 1991 ж,
Алматы
Ы.Ту¹анбаев "Автоматтандырыл¹ан электржетегiнiң
элементтерi" 1992 ж, Алматы.
Н.Ф.Ильинский , Б.А.Филиппов "Электржетегiнiң íåãiçi" 1972æ.
Ковгин С.А. "Автоматтандырыл¹ан электржетегiнiң теориясы"
Л,Ленатомиздат, С-П, 2001ж.
ÌÀÇ̶ÍÛ
КIРICПЕ
I. ЭЛЕКТР²ОЗ±АЛТ²ЫШ МЕХАНИКАСЫНЫ³ НЕГIЗДЕРI
I.I. Электрºоза¹алтºыш ºоз¹алысының теңдеуi …………………
I.2. Статикалыº ж¾ктеменiң моментiн мен инерция
Моментiн келтiру……………………………………………………………..
I.3. ²оз¹алтºыштар мен механизмдердiң механикалыº сипат-
тамалары ………………………………………………………………………….
I.4. Электржетегiндегi ºоз¹алтºыштардың жылдамды¹ы мен
моментiн реттеу ……………………………………………………………..
Т°УЕЛСIЗ ²ОЗДЫР±ШТЫ ТµРА²ТЫ ТО² ²ОЗ±АЛТ²ЫШЫ БАР ЭЛЕКТРЖЕТЕГIНI³ ЖЫЛДАМДЫ±ЫН РЕТТЕУ Ж°НЕ ОНЫ³ МЕХАНИКАЛЫ² СИПАТТАМАЛАРЫ
2.I. Коз¹алтºыштың сипаттамалары мен тендеулерi……………
2.2. ²оз¹алтºыштың тежегiш режимiндегi ж½мысы……………
2.3. ²оз¹алтºыш сипаттамаларын есептеу……………………………
2.4. Жылдамдыºты реостатты реттеу..………………………………
2.5. Жылдамдыºты магнит а¹ынын ¼згерту арºылы
реттеу……………………………………………………………………….
2.6. Жылдамдыºты якордегi кернеудi ¼згерту арºылы реттеу.
Басºаратын т½рлендiргiш - ºоз¹алтºыш ж¾йесi……….
2.7. Т½йыºтал¹ан т½рлендiргiш -ºоз¹алтºыш ж¾йесiндегi
жылдамдыº пен моменттi реттеу ………………………………
2.8. Тоº-к¼зi-ºоз¹алтºыш /ТК-²/ ж½йесiндегi момент пен
жылдамдыºты реттеу ………………………………………………….