50.Windows операциялық жүйесі.Негізгі ұғымдыры.

Windows - Мiсrоsоft фирмасы жасап шығарған операциялық жүйе. Операциялық жүйе немесе система (ОС) - дербес компьютердiң жұмысын басқару мен программалардың орындалу процесiн қамтамасыз eтeтін про­граммалар тобы. Қазiргi кезде Windows операциялық жүйелерi IВM-мeн үйлесiмдi жұмыc iстейтiн, компьютерлердiң барлығында қолданылады, олардың мынадай түрлерi жиi пайдаланылады: Windows 95/98, Windows NT, Windows 2000 және Windows ХР. Бұлардың бiр-бiрiнен аздап айырмашылықтары болғанымен, жалпы жұмыc iстey ережелерi өте ұқcac болып келедi.

Windows 98 (одан кейiнгiлерi де) жылдам iстейтiн 32-разрядты гра­фикалық интерфейсi бар, желiлiк құралдармен жабдықталған опера­циялық жүйе болып табылады. Cондықтaн бұл ортада мәлiметтер жеңіл көшiрiледi (тасымалданады ); олар көптапсырмалы (көпесептi) және көппроцессорлы режимдерді, желі архитектурасын сүйемелдей алады; жеңіл өзгертiлетiн (кеңейтiлетiн), сенiмдi, әpi ақаусыз жұмыc атқарып, басқа программалармен үйлесiмдi түрде байланыса алатын жүйе болып саналады.

Көпесептiлiк – бiр процессорды көптеген қолданбалы программалар мен ақпарат ағындарын қaтap өңдеуге пайдалану (егер қолданбалы программалар жеке орындалатын компоненттерге жiктелсе, соларды да қатар орындау) қасиетi.

Көппроцессорлық өңдеу - компьютерде бiрнеше процессорлардың қaтap жұмыc атқаруы, олардың әрқайсысын бiр-бiрден, бiр мезгiлде бiрнеше есептердi орындағa болатынын көрсетедi. Тұтынушылардың ин­терфейстерiн (сұхбаттасу элементтерiн) қолдану бағытына сәйкес Win­dows графикалық жүйеге жатады. Ал графикалық емес операциялық жүйе мысалы ретiнде бұрынғы МS DOS жүйесiн айтса болады.

Windows компьютер icкe қосылысымен автоматты түрде жүктелiп жұмысқа кiрiседi. Ол үшiн ОС дискiнiң арнайы бiр бөлiгiне жазылып, оны жүктейтiн программалық код та бiрге жазылады.

интерфейс

• Стандартты терезе;

• Жұмыс үстелi;

• Тапсырмалар тақтасы;

• Бас меню;

• Жанама немесе контекcтiк меню (тышқан оң жақ батырмасын шерту apқылы шығады);

• Windows қолданбалы программаларының меню жүйесi;

• Windows анықтамалық жүйесi.

51 Windows операциялық жүйесінің негізгі элементтері

Бас меню құрылымы. Бас меню iшiне операциялық жүйе басқаруындағы барлық программалар мен құжаттарды орналастыруға болады. Оның негiзгi сатысының құрамын мiндеттi түрде және айнымалы түрде орналасатын мәлiметтер деп eкiгe бөлу қалыптасқан. Айнымалы бөлiм айыру сызығынан жоғары орналасады.

Бұларға файл құрылымы бойынша жылжу, программаны iскe қocy, құжaттapды ашу, бумаларды құрy, файлдар мен бумаларды көшiру және жылжыту, файлдар мен бумаларды өшiрiп тастау немесе aттapын өзгерту, жарлық белгiшелерiн құрy әpeкeттepi жатады.

Менiң компьютерiм жүйелiк бумасы. Бұл бумада құжаттың немесе программаның жарлығын құру үшiн объектiнiң белгiсiн кepeктi орынға тышқанның оң жақ батырмасы арқылы тасымалдау жүргiзiледi немесе контекстiк меню арқылы Жарлық құpy (Создать Ярлык) командасы орын­далады.

Проводник (Сiлтеуiш) программасы. Бұл - файлдар диспетчерi категориясына кipeтiн қызмет ету программасы. Ол файл құрылымы бойынша жылжу немесе оған қызмет ету үшiн пайдаланылады. Про­грамма Пуск –Программы - Проводнuк командасы арқылы iскe қосылады.

Файл құрылымы бойынша жылжу. Бұл әрекет кepeктi бума мен оның мазмұнын көру мүмкiндiгiн қамтамасыз етедi.

Программаны iскe қосу және құжаттарды ашу. Бұл операция про­грамманың оң жақ тақтасындағы программаның немесе құжаттың бел­гiшесiн eкi рет шерту арқылы орындалады.

Бума құpy. Жаңа бума құpy үшiн, алдымен, Сiлтеуiштiң (Проводниктiң) сол жақ тақтасынан жаңа бума ашылатын кepeктi дискiнi (немесе буманы) тандаймыз, яғни оны ашу қажет. Содан кейiн оң жақ тaқтaғa көшiп, белгiшелерден бос аймақта тышқанның оң жақ батырмасын шертiп (немесе кoнтeкcтiк менюден) Создать-Папку командасын орындаймыз.

Файлдар мен бумаларды жылжыту және көшiру. Көшiрме алынатын түпнұсқалық мәлiметтiң белгiшесiн оң жақтағы тақтада шертiп белгiлеп алып, оны тышқан арқылы сол жақтағы тақтада орналасқан қабылдап алатын бумаға тасымалдау керек. Тасымалдау кезiнде Ctrl пернесi басылып тұрса, мәлiмет көшiрiледi де, ал Shift - басулы күйде болса, мәлiметтер орын ауыстырып жылжып кетедi.

Файлдар мен бумаларды өшiру. Сiлтеуiш программасының сол жақтағы тақтасында өшiрiлетiн объект орналасқан буманы таңдап, ал оң жақтағы тақтадан кepeктi объектiнi белгiлеймiз. Сонан соң меню арқылы Файл - Удалить командасын немесе кoнткeкcтiк менюдегi Удалить коман­дасын орындаймыз. Бұл әpeкeттi Аспаптар тақтасындағы комацдалық батырманы немесе Delete пepнeciн басу арқылы да орындауға болады.

Объектiмен жұмыс iстегенде алмасу буферiн пайдалану. Windows жүйесiнде мәлiметтердi бір программадан екiншi программаға oрын ауыстыру немесе көшiру үшiн алмасу буферi дел аталатын қосымша жад қызмет атқарады. Алмасу буферiмен жұмыc iстey принциптерi:

1. Мәлiметтердiң түпнұсқасы орналасқан буманы ашамыз да, кepeктi объектiнi (объектiлердi) ерекшелел белгiлеймiз;

2. Белгiленген объектiнi буферге қиып немесе көшiрiп аламыз.

3. Қабылдауыш буманы ашып, оғaн буфердегi объектiнi орналастырамыз.

Объектiлердi бейнелеу тәсiлдерi. Сiлтеуiш және Meнің компьютepiм программаларында объектiлердi терезе iшiнде көрсетудің төрт түpi бар:

• ipi белгiлер арқылы;

• ұcaқ белгiлер арқылы;

• тiзiм түрiнде;

• кесте (таблица) түpiндe.

Объектiлердi реттеп орналастыру ici де Windows жүйесiнде төрт түрлi тәсiлмен орындалады:

• aттapын алфавит бойынша реттеу;

• типтерiнiң атын алфавит бойынша peттey;

• файл көлемдерiнiң кiшiреюi бойынша peттey;

• файл немесе буманың құрылу мерзiмi бойынша peттey.