Ваўкавыскі каледж
Установы адукацыі “Гродзенскі дзяржаўны універсітэт імя Янкі Купалы”
Помнікі гісторыі і культуры рэспублікі Беларусь
Практычны занятак №5
“Аналіз музейнага комплексу “Тураўскі храм” і археалагічнага комплексу “Бярэсце” ”
Ваўкавыск, 2011 г.
Распрацавана Коласам А.А. – выкладчыкам спецыяльных турыстычных дысцыплін Ваўкавыскага каледжа установы адукацыі “Гродзенскі дзяржаўны універсітэт імя Янкі Купалы”
Разгледжана на паседжанні цыклавой камісіі спецыяльных дысцыплін і фізічнай культуры.
Пратакол № ___ ад ___________ г.
Помнікі гісторыі і культуры рэспублікі Беларусь
Практычны занятак №5
Назва: “Аналіз музейнага комплексу “Тураўскі храм” і археалагічнага комплексу “Бярэсце” ”
Мэты:
1.сфарміраваць уменне работы з першакрыніцамі;
2.развіваць аналітычныя уменнні;
3.выхоўваць культуру пісьмовай мовы.
Літаратура:
Чэркас З. М. “Гісторыя Бярэсця: 1019 - 1917 г.г.”
“Аповесць мінулых часоў”
www.berestje.brest.museum.by
http://brokm.vbreste.by/filial-arheologicheskii-muzei-bereste.html
П.Ф.Лысенко “Берестье”
П.Ф.Лысенко “Древний туров”
http://turov.ws/history/
Ход занятка:
1.Арганізацыйны момант.
2. Тэматызацыя і мэтапакладанне.
3. Самастойная работа.
Прачытайце ўрывак з артыкула Чэркас З. М. “Гісторыя Бярэсця: 1019 - 1917 г.г.” ,“Аповесць мінулых часоў” і адкажыцце на пытанні:
А)Калі і дзе ўпершыню узгадваецца горад Брэст?
Б) Адкуль паходзіць назва старажытнага горада Бярэсце?
В) Якія назвы меў горад на працягу свайго існавання?
Г)На падставе знойдзеных у выніку археалагічных раскопак артэфактаў,раскажыце чым займалася насельніцтва старажытнага Бярэсця.
Д)Якую ролю ў гісторыі Бярэсця адыгрывала памежнае месцазнаходжанне старажытнага горада?
2.Прачытайце артыкул з інтэрнэт-рэсурсу,а таксама працы П.Ф.Лысенка “Берестье” і адкажыце на пытанні:
А)Што паслужыла асновай для стварэння археалагічнага комплекса “Бярэсце”?
Б) Апішыце раскоп,які даследаваў прафесар Лысенка.
В) Што уяўляла сабой жылішча старажытнага берасцяніна?
Г) Якімі рамествамі займаліся жыхары старажытнага Бярэсця? Свой адказ падмацуйце прыкладамі экспанатаў музея.
Д) Апішыце найбоьш унікальныя экспанаты музея.
3.Прачытайце ўрывак з першакрыніцы П.Ф.Лысенка “Древний туров” і адкажыце на пытанні:
А) Калі і дзе упершыню узгадваецца горад Тураў?
Б) Што спрыяла утварэнню горада у дадзенай мясцовасці?
В)Пералічыце факты,якія сведчаць об магчымым існаванні старажытнага Турава у п.Юравічы.
Г) Што паслужыла асновай для стварэння археолага-архітэктурнага ансамблю ў Тураве?
4. Прачтыйце артыкул з інтэрнэт-рэсурсу і адкажыце на пытанні:
А)Што з’яуляецца асновай археолага-архітэктурнага комплексу у Тураве?
Б) Калі быў пабудаваны Тураўскі храм?
В) Ці захаваўся храм да нашага часу?
Г) Дайце апісанне раскопу.
Д) Ці адрозніваліся жылыя забудовы Турава ад забудоў іншых старажытных гарадоў?
5. На аснове вышэй прыведзеных першакрыніц запоўніце параўнаўчую табліцу.
4. Заключная частка: абмеркаванне вынікаў самастойнай работы.
5. Рэфлексія: што новага дазналіся у працэссе выканання практычнай работы.
Макет старажытнага горада Бярэсце
1
.Старажытная
назва Брэста - Бярэсце. Горад упершыню
згадваецца ў «Аповесці мінулых гадоў»
пад 1019 годам у сувязі з барацьбой князя
тураўскага і вялікага кіеўскага
Святаполка Уладзіміравіча з яго братам,
у той час наўгародскім князем Яраславам
Мудрым за вялікакняскі кіеўскі пасад.
Назва паходзіць, хутчэй за ўсё, ад слова
«Бярэсьце» (від вяза) або ад «бяроста»
(вонкавы пласт кары бярозы). У 1863 годзе
падарожнікам Паўлам Шпілеўскім была
запісана легенда аб паходжанні назвы
Брэста, звязаная з падарожжам у Літву
аднаго багатага купца са сваімі
таварышамі. Нечакана дарогу заступіла
балота, вакол якога расло шмат бяроз.
Яны ссеклі дрэвы і па бярозавым насціле
змаглі прайсці багну. Выйшлі
яны да выспы, якая
была
утворана
вялікай ракой і маленькай рэчкай, якая
ўпадае ў яе. За тое, што ўсё прайшло
ўдала, купец вырашыў аддзячыць паганскага
бога Велеса і пабудаваў на востраве
капішча. Праз некаторы час, вяртаючыся
з Літвы, дзе быў
ўдалы
гандаль, купец і яго
таварышы зноў спыніліся ў Велесавай капішчы, пабудавалі хаты і заснавалі горад, які назвалі Бярэсце. У летапісах XII-XIII стагоддзяў сустракаецца таксама назва Бярэсце, у гістарычных дакументах XVI стагоддзя - Бярэсце (гэта назва існавала ў жыхароў наваколля горада да нядаўняга часу). У XVII - пачатку XX стагоддзя горад называўся Брэст-Літоўск, у 1921-1939 гадах - Брэст-над-Бугам, з верасня 1939 года - Брэст.
Старажытнае паходжанне горада было пацверджана ў выніку археалагічных раскопак на мысе, утваранай ракой Заходні Буг і левым рукавом ракі Мухавец. Навукоўцамі было выяўлена гарадзішча старажытнага Брэста (зараз тэрыторыя Валынскага ўмацавання Брэсцкай крэпасці). Яно складалася з дзядзінца трохкутнай ў плане формы, плошчай каля 1 га, умацаванага з падлогавай боку ровам, земляным валам і частаколам, і вакольнага горада (пасада), які знаходзіўся насупраць дзяцінца на востраве. На дзядзінцы раскапаны вуліцы, выбрукаваныя дрэвам, астаткі больш 200 жылых і гаспадарчых пабудоў - аднапавярховых зрубаў з бярвення хвойнай пароды. У працэсе раскопак знойдзены прылады працы, хатняя рэчы, разнастайныя ўпрыгожванні і вырабы з металу, шкла, каменя, дрэва і скуры. Знаходкі сведчаць аб развіцці рамёстваў, гандлёвых і культурных сувязяў з гарадамі старажытнай Русі і з суседнімі краінамі. Археалагічныя даследаванні дазваляюць зрабіць выснову, што Брэст узнік на тэрыторыі рассялення дрыгавічоў - ўсходнеславянскага племяннога аб'яднання, Берасцейскае гарадзішча існавала ў XI-XIII стагоддзях, дзяцінец заснаваны на мяжы X-XI стагоддзяў. У XI стагоддзі Бярэсце было старажытнарускім гандлёвым цэнтрам і крэпасцю на памежжы з польскімі і літоўскімі ўладаннямі. Месца, дзе размяшчалася старажытнае Бярэсце, знаходзілася на скрыжаванні двух старажытных гандлёвых шляхоў. Адзін з іх ішоў па Заходняму Бугу з Галіцкай Русі і Валыні ў Польшчу, Прыбалтыку і Заходнюю Еўропу, другі - па Мухаўца, балоты, Піне, Прыпяці, Дняпры і звязваў Бярэсце з Кіевам, Прычарнамор'я, Блізкім Усходам. У сувязі з пагранічным размяшчэннем горад часта быў аб'ектам міжусобнай барацьбы і ваенных сутыкненняў, пераходзіў з рук у рукі, не раз быў разрабаваны і разбураны. У 1016 ён быў пакорлівы польскім князем Баляславам Храбрым. Вялікі князь кіеўскі Яраслаў Мудры распачаў паходы на Бярэсце ў 1017,1022 і 1031 гадах, і ў 1044 вярнуў яго Кіеўскаму княству