Praktikum_po_matematike
.pdflim |
(a |
0 |
+ a x +... + a |
m |
|
xm )= a |
0 |
, |
lim |
(b + b |
x +... + b |
xn )=b |
, |
|||||||||||
x→∞ |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→∞ |
0 |
|
1 |
n |
0 |
|
||||||
|
|
|
|
|
|
xm |
|
|
|
|
|
|
|
∞ |
(m > n) |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
m−n |
|
|
|
(m = n) . |
|
|
|||||||||
|
|
|
а |
|
|
|
|
|
|
|
= lim x |
|
|
= 1 |
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
lim |
x |
n |
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
x→∞ |
|
|
x→∞ |
|
|
|
|
|
|
0 |
(m < n) |
|
|
|||||||
Следовательно, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(m > n) |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
xm |
+ a xm−1 + |
... + a |
|
|
∞ |
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
0 |
m |
a |
0 |
(m = n). |
|
|
||||||||||||||
|
|
|
lim |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
||||||
|
|
|
b xn |
+ b xn−1 +... + b |
|
b |
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
x→∞ |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
0 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
n |
|
0 |
(m < n) |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
4.5.2. Раскрытие неопределённости вида 00
Если P(x) и Q(x) – многочлены и P(a)= 0 и Q(a)= 0 , то нужно сократить дробь на (x − a).
Если P(x) и Q(x) – иррациональные выражения, то нужно освободиться от иррациональности (в знаменателе или в числителе) или использовать метод введения новой переменной.
4.5.3. Раскрытие неопределенности вида 00
с помощью эквивалентных бесконечно малых
Неопределённость можно раскрыть, используя эквивалентные бесконечно малые величины. Этот метод основан на теореме о том, что предел не изменится, если бесконечно малые заменить эквивалентными бесконечно малыми.
Для того, чтобы вычислить предел, необходимо заменить бесконечно малые в неопределённости эквивалентными, но более простыми, например, sin x → x или (ex −1 )→ x .
4 . 6 . НЕПРЕРЫВНОСТЬ ФУНКЦИИ В ТОЧКЕ
Определение 4.6(1). Непрерывная в точке x0 функция – это функция y = f (x), предел которой при x → x0 равен значению
функции при x = x0 .
40
Определение означает выполнение трёх условий:
1)f (x0 )или x0 D(f );
2)lim f (x);
→x0
3)lim (x)= f (x0 ).
→x0x fx
Определение 4.6(2). Непрерывная в точке x0 функция – это
функция y = f (x), предел приращения которой при x → x0 равен 0:
lim [f (x)− f (x0 )]= 0 .
x→x0
Последнее равенство можно записать:
|
lim |
|
y = 0 , |
lim |
f (x0 )= 0 |
или |
lim |
f (x0 )= 0 . |
|||||||
|
x→0 |
|
|
|
|
x→x0 |
|
|
|
|
x→0 |
|
|
|
|
|
4 . 7 . РЕШЕНИЕ ТИПОВЫХ ЗАДАЧ |
|
|
|
|
|
|||||||||
|
Пример 1. |
Доказать, |
что lim (6 − 2x)= 4 |
и найти δ |
для ε = 0,1; |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x→ |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
0,01; |
0,001. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
f (x) |
Используем |
определение предела. |
В |
данном |
примере |
||||||||||
= 6 − 2x; |
|
a =1; b = 4. Для |
ε > 0 |
найдём такое δ, что для x x ≠1, |
|||||||||||
при которых |
|
x −1 |
|
< δ, выполняется неравенство |
|
6 − 2x − 4 |
|
< ε. |
|
||||||
|
|
|
|
|
Решимэтонеравенствоотносительно x −1 , т.е. выразим x −1 через ε.
Тогда |
|
|
|
6 − 2x − 4 |
|
< ε |
|
2 − 2x |
|
< ε |
|
x −1 |
|
< |
ε |
. Итак, δ = |
ε |
. |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
2 |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
Если |
|
x −1 |
|
< δ, то |
|
6 − 2x − 4 |
|
< ε, это и означает, что lim(6 − 2x)= 4 . |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→1 |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Для каждого ε можно найти соответствующее значение δ. Если ε = 0,1 |
|||||||||||||||||||||||||
то δ = 0,05; если ε = 0,01, то δ = 0,005; если ε = 0,001, то δ = 0,0005. |
|||||||||||||||||||||||||
Ответ: δ = 0,05 при ε = 0,1; δ = 0,005 при ε = 0,01; |
δ = 0,0005 при |
||||||||||||||||||||||||
ε = 0,001. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
☺
41
Примеры 2. Вычислить пределы |
|
|
|||
1) lim(x2 + 3x +1); |
2) lim |
x2 − 5x + 8 |
; |
3) lim(1 + 2x)x2 −7 . |
|
x2 −9 |
|||||
x→2 |
x→1 |
|
x→3 |
Решения.
1) Выражение в скобках – сумма одночленов. Используем теорему о пределе суммы:
lim(x2 + 3x +1)=lim x2 + lim3x + lim1 = 4 + 6 +1 =11. |
|
|
||||||||||||||||||
x→2 |
|
x→2 |
|
x→2 |
x→2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
2) Используем теоремы о пределах частного и суммы: |
|
|
|
|||||||||||||||||
|
x2 −5x +8 |
|
lim(x2 −5x +8) |
1 − |
5 |
+8 |
|
|
4 |
|
|
|
1 |
|
||||||
lim |
|
= |
x→1 |
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
= |
|
|
|
= − |
|
. |
|
x2 −9 |
lim(x2 −9) |
|
1 |
− |
9 |
−8 |
2 |
|||||||||||||
x→1 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
x→1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
3) По теореме 7: lim(1 + 2x) |
x2 −7 |
=lim(1 |
|
|
|
lim |
(x2 −7) |
= 7 |
2 |
= 49 . |
||||||||||
|
|
+ 2x)x |
→3 |
|
|
|
|
|||||||||||||
|
x→3 |
|
|
|
1 |
x→3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ответы: |
1) 11; |
2) |
− |
; |
3) 49. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
☺
|
Примеры 3. Вычислить пределы |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
1) lim |
x2 + 5 |
|
; |
2) lim |
(x −1)(x + 5)(2x −1) |
; 3) |
lim |
|
x4 |
− 2x + 5 |
|
. |
||||||||||||||||||||||
|
|
+ 2 |
|
|
|
|
x3 |
− 2x +1 |
|
|
|
|
−5x +1 |
|||||||||||||||||||||
|
x→∞ x5 + 3x4 |
|
|
|
|
x→∞ |
|
|
|
|
|
|
x→∞ 3x |
2 |
|
|||||||||||||||||||
|
Решения. В этих примерах для вычисления предела необходимо рас- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
крыть неопределённость типа |
∞ . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
1) Вынесем за скобки x2 в числителе и x5 в знаменателе: |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
x2 + 5 |
|
|
|
|
|
1 |
+ |
|
|
|
|
|
x2 |
|
lim 1 |
+ |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
lim |
= lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
= lim |
|
x→∞ |
|
|
|
|
= 0 |
= 0 . |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
2 |
|
|
|||||||||||||||
x→∞ x5 + 3x4 + 2 |
|
x→∞ |
x |
5 |
|
|
|
|
|
2 |
x→∞ x5 |
|
|
|
|
1 |
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
1 + |
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
lim 1 + |
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
x |
x5 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x5 |
|
|
|
x→∞ |
|
|
|
|
|
|
|
2) Вынесем за скобки x из каждого сомножителя в числителе и x3 в знаменателе:
42
lim
x→∞
lim
x→∞
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
3 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
(x −1)(x + 5)(2x −1) |
|
|
|
|
|
|
|
1 − |
|
|
|
|
|
1 |
+ |
|
|
|
|
|
2 − |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
= lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
x3 − 2x +1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
x→∞ |
|
|
x |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 − |
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x3 |
|
|
|
|
|
lim 1 |
− |
|
|
|
|
1 |
+ |
|
|
|
|
|
|
|
2 − |
|
|
|
|
|
1 |
1 2 |
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
= lim |
|
|
x→∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
=1 |
= 2 . |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→∞ x3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
1 − |
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
|
|
x |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
3) Вынесем за скобки x4 в числителе и x2 в знаменателе: |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
x |
4 |
|
|
|
|
2 |
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
x4 − 2x + 5 |
|
|
|
|
1 − |
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
x3 |
|
x4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
= lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
3x2 − 5x +1 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
x→∞ |
x |
3 − |
5 |
|
+ |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
x |
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
2 |
|
|
+ |
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x4 |
|
|
lim 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(lim x |
|
|
1 |
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x3 |
|
|
|
x4 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
x→∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
2 |
|
|
= ∞. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
) |
3 |
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→∞ x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
+ |
|
|
|
|
|
x→∞ |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
Ответы: |
1) 0; |
|
|
|
|
2) 2; |
|
|
|
|
|
|
3) ∞. |
|
|
x→∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
☺
Примеры 4. Вычислить пределы |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
1) lim |
x2 − |
5x + 6 |
; |
2) |
lim |
1 + x − 1 − x |
; |
|
|
||||||||
|
|
|
x2 |
−9 |
|
|
x |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
x→3 |
|
|
|
|
x→0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
3) lim |
x + 2 − 2 |
; |
4) |
lim |
y +1 −1 . |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
x→2 |
x + 7 − 3 |
|
|
|
|
y→0 |
3 y +1 −1 |
|
|
|
|
|
|||||
Решения. В этих примерах надо раскрыть неопределённость вида |
0 . |
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
1) Разложим числитель и знаменатель дроби на множители и сократим |
||||||||||||||||||||
дробь на (x − 3): |
|
|
|
|
(x − 2)(x −3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
lim |
x2 |
− |
5x + 6 |
= lim |
= lim |
x − 2 |
= |
3 |
− 2 |
= |
1 |
. |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
x2 |
−9 |
(x −3)(x + 3) |
x + 3 |
3 |
+ 3 |
6 |
|
||||||||||||
x→3 |
|
|
x→3 |
|
x→3 |
|
|
|
|
43
2) Способ 1 . Освободимся от иррациональности в числителе. Для этого умножим числитель и знаменатель дроби на выражение, сопряжённое числителю.
lim |
1 + x − 1 − x = lim |
( 1 + x − |
1 − x )( |
1 + x + 1 |
− x ) |
= |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
1 + x + 1 − x ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
x→0 |
x |
|
|
x→0 |
x( |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
= lim |
(1+ x)−(1− x) |
|
= lim |
|
|
|
|
2x |
|
|
= |
2 |
=1. |
||||
|
|
|
|
|
|
x( |
1+ x + 1− x ) |
|
x( 1+ x + 1− x ) |
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x→0 |
x→0 |
|
2 |
|
|||||||||||||
|
Способ 2 . Заменим выражения |
1 ± x |
в числителе на эквивалент- |
||||||||||||||||||||
ные |
1 ± x ≈1 |
± x : |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
= lim (1 + x 2)− (1 − x 2)= lim |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
lim |
1 + x − |
|
1 − x |
x |
=1. |
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
x→0 |
|
|
|
|
|
x→0 |
x |
|
|
|
|
x→0 x |
|
|
|
|
|
|||||
|
3) Способ 1 . Умножим числитель и знаменатель на выражение, со- |
||||||||||||||||||||||
пряжённое числителю, и выражение, сопряжённое знаменателю. |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
lim |
x + 2 − 2 = lim |
( |
x + 2 − 2)( |
|
x + 2 + 2)( |
x + 7 + 3)= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
x→2 |
x + 7 −3 |
x→2 |
( |
x + 7 − 3)( |
|
x + 2 + 2)( |
x + 7 + 3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
= lim |
(x −2)( |
x +7 +3) |
= lim |
x +7 +3 |
= |
2 +7 +3 |
= 6 = 3 . |
||||||||||||||
|
|
|
x→2 |
(x −2) |
( |
x + 2 +2) |
x→2 |
x + 2 + 2 |
|
2 +2 + 2 |
|
|
4 2 |
Способ 2 . Бесконечно малые в числителе и знаменателе дроби заменим на эквивалентные. Для этого выполним некоторые преобразования:
x + 2 − 2 = |
4 + (x − 2) − 2 = |
4 |
1 |
+ |
x − 2 |
− 2 |
≈ 2 |
|
+ |
x − 2 |
− 2 = |
x − 2 |
. |
4 |
1 |
|
4 |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8 |
|
|
Аналогичные преобразования дают:
x + 7 −3 = 9 + (x − 2) −3 = |
9 |
1 + |
x |
− 2 |
−3 ≈ |
|
x − 2 |
|
x − 2 |
. |
||||
|
9 |
|
3 1 + |
−3 = |
9 |
|||||||||
Следовательно, |
|
|
|
|
|
|
|
|
18 |
|
|
|||
|
|
(x − 2) 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
lim |
x + 2 − 2 = lim |
= lim |
9 = 9 = 3 . |
|
|
|
|||||||
|
(x − 2) 9 |
|
|
|
||||||||||
|
x→2 |
x + 7 − 3 |
x→2 |
x→2 |
4 4 2 |
|
|
|
||||||
4) Способ 1 . Введём новую переменную t такую, что 1 + y =t6 . То- |
||||||||||||||
гда t →1 при y →0 , |
1 + y = t3 и 3 1 + y = t 2 : |
|
|
|
|
|
||||||||
lim |
y +1 −1 = lim t3 −1 |
= lim |
(t −1)(t 2 + t +1)= lim t 2 + t +1 |
= |
3 . |
|
||||||||
y→0 3 |
y +1 −1 |
t→1 t 2 −1 |
t→1 |
(t −1)(t +1) |
t→1 |
t +1 |
|
2 |
|
Способ 2 . Бесконечно малые в числителе и знаменателе дроби заменим на эквивалентные:
44
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y +1 −1 = 1 + y −1 ≈ y 2 ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
3 y +1 −1 = 3 1 + y −1 ≈ y 3 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
Тогда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
|
y +1 −1 |
= lim |
y 2 |
|
|
= lim |
3 |
= |
3 |
. |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
y +1 −1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
y→0 3 |
|
t→1 y 3 |
|
|
|
t→1 |
2 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
Ответы: 1) |
1 ; |
2) 1; |
|
|
3) |
3 |
; |
|
|
4) |
|
3 |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
☺ |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
Примеры 5. Вычислить пределы |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
1) lim |
tg x |
; |
|
|
2) |
|
1 −cos 2x |
; |
|
|
3) |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
3x |
; |
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim 1+ |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
x |
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
x |
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
x→0 |
|
|
|
|
|
|
|
x→0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→∞ |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
4) |
|
|
|
|
2 |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
x + |
3 |
2 x+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
lim 1+ |
|
|
|
; |
|
5) |
lim |
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x→∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
x→∞ x − |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
Решения. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
1) Способ 1 . Используем первый замечательный предел: |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
lim tg x = lim sin x |
1 |
= lim sin x |
|
|
1 |
|
|
|
|
= lim sin x lim |
|
1 |
|
|
=1 1 =1. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x→0 |
x |
x→0 cos x |
x |
|
x→0 x |
|
|
cos x |
|
x→0 |
|
|
x |
|
|
|
x→0 cos x |
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Способ 2 . |
|
Используем эквивалентную бесконечно малую tg x ≈ x |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
при x →0 . Тогда |
|
|
|
|
|
|
|
lim tg x = lim |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
=1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
2) Способ 1 . |
|
|
|
|
|
|
x→0 x |
|
|
x→0 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
Выполним тождественные преобразования и исполь- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
зуем теоремы о пределах и первый замечательный предел: |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
lim |
1 − cos 2x |
= lim |
2sin 2 x |
|
|
|
|
|
sin x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
x2 |
|
|
x2 |
|
|
= 2lim |
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
x→0 |
|
x→0 |
|
|
|
|
|
|
x→0 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 2 lim sin x lim sin x |
|
= 2 1 1 = 2 . |
|||||||||||||||||||||||||||
|
Способ 2 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→0 |
|
x x→0 |
|
x |
|
|||||||||||||||||||||||
|
Используем эквивалентную |
|
бесконечно |
малую: при |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x →0 1 − cos 2x ≈ |
(2x)2 |
. Тогда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
(2x2 )2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
1 − cos 2x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
= lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
= 2 . |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
x |
|
|
|
= lim |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
x→0 |
|
|
|
|
|
|
x→0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
45
3) Используем свойства степени и второй замечательный предел:
|
|
1 |
3x |
|
|
|
1 |
x |
3 |
3 |
|
||
|
|
|
|
|
|
= e |
. |
||||||
lim 1 |
+ |
|
|
|
= lim |
1 |
+ |
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||||||||||
x→∞ |
|
x |
|
x→∞ |
|
|
x |
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4) Используем свойства степени и второй замечательный предел:
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
x |
2 |
|
|
|
|
|
2 |
|
2 2 |
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
2 |
|
||||||
lim 1 |
+ |
|
|
|
= lim 1 |
+ |
|
|
|
= e |
|
. |
|
|
|
|
|
||||||||||
x→∞ |
|
x |
|
x→∞ |
|
x |
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5) Преобразуем дробь, выделив целую часть (разделим числитель на знаменатель), а затем используем свойства степени и второй замечатель-
ный предел: |
|
(x − 2)+ 5 2x+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
x + 3 |
2 x+1 |
|
|
|
5 |
|
|
2 x+1 |
|
|
|
|
|||||
lim |
|
|
= lim |
|
= lim 1 |
+ |
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
x→∞ x − 2 |
|
x→∞ |
x − 2 |
x→∞ |
|
x − 2 |
|
5(2 x+1) |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x−2 |
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
x−2 |
|
|
10 x+5 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
lim |
|
10 |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
= lim 1 |
+ |
|
|
|
|
|
= ex→∞ x−2 |
= e . |
||||
|
|
|
|
|
x − |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
x→∞ |
|
2 |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ответы: 1) 1; |
2) 2; |
3) e3 ; |
|
4) e2 ; |
|
|
5) e10 . |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
☺ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Примеры 6. Доказать непрерывность функций |
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
1) |
y = x2 ; |
|
|
2) y =sin x . |
|
|
|
|
Решения.
1) Используем второе определение непрерывности и найдём прираще-
ние функции по приращению аргумента |
x = x − x0 , а затем предел при- |
|
ращения функции при условии x →0 : |
|
|
f (x)= (x + x)2 − x2 = x2 + 2x x + ( x)2 − x2 = 2x x + ( x)2 ; |
||
lim |
f (x)= lim (2x |
x + ( x)2 )= 0 . |
x→0 |
x→0 |
|
Мы не накладываем никаких ограничений на x. Следовательно, функция y = x2 непрерывна в любой точке x области определения, т.е. при x R .
2) Используем второе определение непрерывности и найдём предел приращения функции:
f (x)= sin(x + |
x)−sin x = 2sin |
x |
|
x |
2 |
cos x + |
; |
||
|
|
|
2 |
46
lim |
f (x)= lim 2sin |
x |
|
x |
= |
2 |
cos x + |
|
|||
x→0 |
x→0 |
|
2 |
|
|
2sin |
x |
|
x |
|
x |
|
|
|
2 |
|
|
|||
= lim |
|
|
|
cos x + |
|
=1 0 cos x = 0 |
|
x |
|
2 |
|||||
x→0 |
|
|
|
2 |
|
2
Так как нет никаких ограничений на переменную x, то функция y =sin x
непрерывна во всей области определения, т.е. при x R .
☺
4 . 8 . ЗАДАНИЯ ДЛЯ САМОСТОЯТЕЛЬНОЙ РАБОТЫ
1) Доказать, что lim |
2x2 −18 |
|
=12 . Найти δ для ε = 0,1, для ε = 0,01. |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x −3 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x→3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Вычислить пределы: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 −1 |
|
|
|
|
|
|
|
x2 −5x + 6 |
|
|
||||||||||||||||||
2) lim(3x2 +5x −2); |
|
|
3) lim |
|
x +1 |
|
; |
4) |
|
lim |
; |
5) lim |
; |
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
x −3 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
x→2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→2 |
|
|
|
|
|
x→−1 |
x +1 |
|
|
|
|
x→2 |
|
x2 − 4 |
|
|
|||||||||||||
6) lim |
|
|
x +5 −3 |
; |
|
|
7) lim x + 4 −3 |
; |
|
|
8) lim |
x +3 − |
|
|
2x −3 |
; |
|
|
|
||||||||||||||||||||||
x→4 |
|
|
x − 4 |
|
|
|
|
|
x→5 |
|
x −5 |
|
|
|
|
|
x→6 |
3 x + 2 − 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
9) lim |
3 −3 |
x + 22 |
; |
|
|
10) lim |
|
4 x +11 |
− 2 |
; |
|
11) lim |
|
sin 3x |
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
x −5 |
|
|
|
|
|
x −5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
x→5 |
|
|
|
|
|
|
|
x→5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→0 sin 5x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
1 3x+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
sin 3x |
|
|
|
|
|
|
sin |
2 2x |
|
||||||||
|
|
|
|
|
13) lim(1−2x3 )x3 ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
12) lim |
1+ |
|
|
|
|
|
; |
|
|
|
14) lim |
|
|
|
|
; |
|
15) lim |
|
|
; |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
x2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||
x→∞ |
|
2x |
|
|
|
|
|
x→0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
x→0 |
|
|||||||||||||
16) lim |
|
x2 |
+ 2x |
+3 |
; |
|
17) lim |
|
|
|
x +3 |
|
|
; |
|
|
18) lim |
x3 +5 |
|
; |
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
+3x + |
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||
x→∞ 2x2 |
|
|
|
x→∞ 2x2 +3x + 4 |
|
|
|
|
|
x→∞ x2 + |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
19) lim |
sin 3x −sin 2x |
|
; 20) lim |
cos 3x −cos 7x |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
x→0 sin 5x −sin 4x |
|
|
|
x→0 |
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
21) Доказать непрерывность функции y = cos x .
Ответы: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
1) 0,05; |
0,005; |
|
2) 20; |
3) –3; 4) –2; |
5) − |
1 |
; |
6) |
1 |
; |
7) |
1 |
; |
8) – 2; |
||||
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
6 |
|
|
6 |
|
|
|
9) − |
1 |
; |
10) |
1 |
; |
11) 53 ; |
12) e3 2 ; |
13) e−2 ; |
|
14) 3; |
|
15) 4; |
16) ½; |
|||||
27 |
32 |
|
|
|||||||||||||||
17) 0; |
|
18) ∞; |
19) 1; |
20) 20. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
47 |
5. ПРОИЗВОДНАЯ
5 . 1 . ОСНОВНЫЕ ПОНЯТИЯ
Определение 5.1. Производная функции y = f (x) в точке x –
это предел отношения приращения функции в этой точке к
приращению аргумента, когда последнее стремится к нулю.
Рис. 5.1. Приращение аргумента x и функции y
Если x – приращение аргумента в точке x ,
а f (x)= f (x + x)− f (x) – приращение функции в точке x, то производная функции y = f (x) в точке x
48
y |
′ |
= f |
′ |
|
f (x + |
x)− f (x) |
|
|
f (x) |
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
= lim |
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
(x)= lim |
|
x |
|
|
x . |
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
x→0 |
|
|
|
x→0 |
|
|
|
|
||||
Производная |
функции – это |
тоже |
функция. |
Производную этой |
||||||||||||
функции (если она существует) также можно вычислить. Если |
y |
′ |
= f |
′ |
||||||||||||
|
(x) – |
|||||||||||||||
производная функции |
y = f (x), |
то |
производную производной |
(y′)′ =[ f ′(x)]′ называют второй производной.
Обозначения второй производной: y′′, y′x′, d 2 y , f ′′(x), d 2 f (x). dx2 dx2
Геометрический смысл производной
Геометрический смысл производной состоит в том, что производная функции y=f (x) в точке x0 численно равна тангенсу угла наклона касательной к графику функции в точке
(x0, f(x0)):
Рис. 5.2. Геометрический смысл производной: производная численно равна тангенсу угла наклона касательной к графику функции в точке вычисления производной
ДИФФЕРЕНЦИАЛ ФУНКЦИИ
Определение 5.2. Дифференциалом функции y=f(x) называют произведение производной этой функции f ′(x) на приращение
аргумента x : |
′ |
|
dy = f |
||
(x) x |
||
Дифференциал аргумента dx |
равен приращению аргумента x : |
dx = x , поэтому
dy = f ′(x)dx .
49