razdel1UMK
.pdf
|
|
|
Решение. Построим расширенную матрицу системы |
|
|
|||||||||||||||||
|
|
1 |
2 |
−1 |
1 |
|
|
2 |
|
Исключая с помощью первой строки |
||||||||||||
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
2 |
−1 |
3 |
−1 |
|
3 |
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
неизвестное |
x1 |
из оставшихся строк, |
||||||||||||||
B = |
|
2 |
− 4 |
6 |
|
|
5 |
|
|
получим: |
|
|
|
|
||||||||
|
|
−3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
1 |
−1 |
1 |
2 |
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
1 |
2 |
|
−1 |
|
1 |
|
2 |
|
|
Исключая неизвестное |
|
x 2 с помощью |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
0 |
−5 |
5 |
|
−3 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||
B~ |
|
|
|
|
−1 |
|
второй строки из последующих строк, |
|||||||||||||||
|
0 |
8 |
|
− 7 |
|
9 |
|
11 |
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
получим: |
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
0 |
−3 |
2 |
|
1 |
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
1 |
2 |
|
−1 |
|
1 |
|
2 |
|
|
Исключая с помощью третьей строки |
||||||||||
|
|
|
0 |
− 5 |
5 |
|
− 3 |
|
−1 |
|
||||||||||||
B~ |
|
|
|
|
неизвестное |
x3 из |
четвертой строки, |
|||||||||||||||
|
0 |
0 |
|
1 |
|
21 5 |
|
47 5 |
|
получим: |
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
0 |
0 |
|
−1 |
14 5 |
|
23 5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
1 |
2 |
|
−1 |
|
1 |
|
2 |
|
|
Матрица, а следовательно, и система |
||||||||||
|
|
|
0 |
− 5 |
5 |
|
− 3 |
|
−1 |
|
||||||||||||
B~ |
|
|
|
|
уравнений, приведена к треугольному |
|||||||||||||||||
|
0 |
0 |
|
1 |
|
21 5 |
|
47 5 |
|
виду. |
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
0 |
0 |
|
0 |
|
7 |
|
14 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
x1 + 2 x 2 |
− x3 + x 4 |
= 2, |
|
|
|
x |
|
=1, |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
−5 x 2 |
+5 x3 |
|
−3 x 4 = −1, |
1 |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
= 0, |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
21 |
|
|
47 |
|
|
3 =1, |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x3 + |
x 4 |
= |
, |
x |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
= 2. |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7 x 4 |
=14, |
|
x |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
1 + 2 0 − 1 + 2 = 2, |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
1 − 0 + 3 |
1 − 2 = 3, |
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
Ответ {1;0;1; 2}. |
|||||||||||||||
Проверка |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
− 3 |
1 + 2 0 |
− 4 1 + 6 2 = 5, |
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
1 |
− 0 + 1 + 2 2 = 6. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
ПРИМЕР 2.14 Решить систему уравнений методом Гаусса |
|||||||||||||||||||
− x1 + 2 x 2 − x3 + x 4 =1, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
x1 |
− x 2 + x3 −3 x 4 = −1, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
x1 |
+ 4 x 2 |
− 2 x3 = 4, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
+3 x 2 − 2 x3 + 2 x 4 = 4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
x1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
71
Решение. Вновь составим расширенную матрицу данной системы и выполняя элементарные преобразования над ней, получим
|
|
|
−1 2 −1 1 |
|
|
1 |
−1 2 −1 1 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
|
−1 1 − 3 |
|
|
|
|
0 3 −1 −1 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
B = |
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2 |
|
|
4 − 2 0 |
|
|
|
4 |
|
~ |
0 8 − 4 2 |
6 |
|
~ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
1 |
|
|
3 − 2 2 |
|
|
|
4 |
|
|
0 5 −3 3 |
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
−1 2 |
|
−1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
−1 2 −1 1 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
0 3 |
|
−1 |
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
1 |
|
|
0 3 −1 −1 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
~ |
|
0 0 |
|
− 4 3 14 3 10 3 |
|
~ |
0 0 − 4 14 |
10 |
|
~ |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
0 0 |
|
− 4 3 14 3 10 3 |
|
|
0 0 0 |
|
|
0 |
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
−1 |
|
|
2 |
|
−1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
0 3 |
|
−1 −1 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
~ |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
0 |
|
|
|
0 |
|
− 2 |
|
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
Матрица B, следовательно, и система уравнений, приведена к трапециевидной |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
форме. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7 x |
|
|
− |
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
x |
|
−1 |
|
||||||||
− x |
1 |
+ 2 x |
2 |
|
|
− x |
3 |
|
+ x |
4 |
= 1, |
Тогда x3 |
= |
4 |
|
, |
x |
|
= |
4 |
, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
3 x 2 − x 3 − x 4 = 1, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x4 |
+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
− 2 x 3 + 7 x 4 = 5. |
|
|
|
|
|
|
|
x1 |
= |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Следовательно, общее решение системы запишется в виде |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x |
4 |
+ |
1 |
|
3 |
x |
4 |
|
−1 |
|
|
7 x |
4 |
− |
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, x |
4 |
R |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
Полагая, например, |
x 4 =1, найдем одно из частных решений {1;1;1;1}. |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
ПРИМЕР 2.15 Методом Гаусса решить систему уравнений |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x |
1 + 2 x 2 − x 3 = 7, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
x1 − 3 |
x 2 + x 3 = 3, . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
x1 + x 2 − x 3 =16 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
Решение. Преобразуем расширенную матрицу системы |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 2 −1 |
|
7 |
|
|
1 2 −1 |
|
7 |
1 2 −1 |
|
7 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2 |
|
|
− 3 1 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
0 |
|
|
− 7 3 |
|
|
−11 |
|
|
0 |
− 7 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
~ |
|
|
|
|
~ |
|
|
|
|
−11 . |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
4 1 |
|
|
|
−1 |
|
16 |
|
|
|
|
0 |
|
|
− 7 3 |
|
|
−12 |
|
|
0 0 |
|
|
|
0 |
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Итак, уравнение, соответствующее третьей строке последней матрицы, противоречиво – оно привелось к неверному равенству 0 = −1, следовательно, данная система несовместна.
72
2.6 ВЕКТОРЫ И ДЕЙСТВИЯ НАД НИМИ
ПРИМЕР 2.16 Доказать, что OA + OB + OC = O , если точка O есть центр тяжести ABC (рис. 2.3).
Решение. Центр тяжести т.O ABC находится в точке пересечения его
медиан. Пусть точка |
P есть середина отрезка AC. |
||||||||
Тогда по свойству |
медианы |
|
= |
1 |
|
= − |
1 |
|
. |
OP |
BP |
OB |
|||||||
|
|
|
|
3 |
|
|
2 |
|
|
Построим на векторах OA и OC параллелограмм
AOCД.
Тогда OД = OА + OC и ОР = 12 ОД. Следовательно,
OA + OB + OC = ОД + ОВ = 2 ОР+ОВ = −ОВ+ОВ = O
.
Что и требовалось доказать.
|
|
|
|
|
|
|
ПРИМЕР 2.17 Вектора a и b |
образуют угол |
Рис. 2.3 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ϕ = 60o, причем |
|
|
ar |
|
= 5, |
|
|
b |
|
=8. Определить |
|
ar + b |
|
и |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ar −b |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ar + b |
|
|
|
|
|
|
|
ar −b |
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
Решение. |
|
|
|
|
Вектора |
|
|
|
|
|
|
|
|
и |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
совпадают с диагоналями AC и ВД |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
параллелограмма (рис. 2.4). Тогда по теореме |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
косинусов |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
ВД2 = АВ2 + АД2 −2 АВ АД cos ϕ |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
r |
r |
|
2 |
= |
|
r |
|
2 |
+ |
|
r |
|
2 |
−2 |
|
|
r |
|
|
|
r |
|
cos ϕ |
|
r |
r |
|
2 |
= 52 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
a |
−b |
|
|
|
a |
|
|
|
b |
|
|
|
|
a |
|
|
b |
|
|
a |
−b |
|
|
|
|
Рис. 2.4 |
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
r |
|
r |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
=89 − |
80 2 |
= |
49 |
a −b |
= 7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
AC2 + ВД2 = 2 (АВ2 + АД2 ), |
|
|||||||||||||||||
Так |
как |
|
|
в |
|
|
|
|
|
параллелограмме |
|
|
то |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ar + br |
|
2 = 2 (82 + 52 )− 49 =129 ar + br = |
|
|
129. |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
r |
|
|
r |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
r |
|
|
r |
|
= 7 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
Ответ. |
|
|
= |
|
129 и |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
a |
+ b |
|
|
a − b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ar |
|
|
|
|
|
ПРИМЕР |
|
|
2.18 |
|
|
Доказать, что |
|
вектора a1 ={1; 2;5}, a2 ={3; 2; −1}, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3 ={2; −1;3}образуют базис в пространстве R3 . |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
Решение. |
|
Вектора |
|
|
a1,a2 ,a3 |
образуют |
базис, |
если определитель |
|
третьего порядка, составленный из координат данных векторов, отличен от нуля.
73
|
|
1 |
2 |
5 |
|
|
|
|
|||||
= |
|
3 |
2 |
−1 |
|
= 6 −4 −15 −20 −1−18 = −52 ≠ 0. |
|
|
2 |
−1 |
3 |
|
|
ПРИМЕР |
2.19 Найти |
координаты |
вектора a4 ={3;1;8} в |
базисе |
a1 ={1; 2;5}, a2 ={3; 2; −1}, a2 ={2; −1;3}. |
что a1,a2 ,a3 образуют |
|
||
Решение. |
Из примера |
2.16 следует, |
базис в |
пространстве R3 . Тогда вектор a4 является линейной комбинацией базисных векторов, т.е.
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
4 = λ1 a1 +λ2 a2 +λ3 a3 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
λ1 {1; 2;5}+ λ2 {3; 2; −1}+ λ3 {2; −1;3}= {3;1;8}. |
Приравнивая |
одноименные |
|||||||||||||||||||||||||||
координаты |
векторов, |
получим систему трех линейных |
|
уравнений с тремя |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
λ +3 λ |
2 |
+ 2 λ |
3 |
= 3, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
неизвестными λ1,λ2 ,λ3 : 2 |
λ1 + 2 λ2 −λ3 =1, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
λ1 −λ2 +3 λ3 =8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
Решим эту систему методом Гаусса |
|
|
|
|
|
|
|
1 3 2 |
|
3 |
|
||||||||||||||||||
|
1 3 2 |
|
3 1 |
3 |
|
2 |
|
3 |
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
2 2 −1 |
|
1 |
|
|
0 |
−4 − |
5 |
|
−5 |
|
|
0 4 5 |
|
5 |
|
|
||||||||||||
B = |
|
~ |
|
|
|
~ |
|
|
|||||||||||||||||||||
|
5 −1 3 |
|
8 |
|
|
0 |
−16 − |
7 |
|
−7 |
|
|
0 0 13 |
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
13 |
|
|||||||||||||||||||||
λ1 +3 λ2 + 2 λ3 = 3, |
|
|
λ1 =1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
={1;0;1}. |
|||||||||||
|
4 λ |
2 |
+5 λ |
3 |
= 5, |
|
λ |
= 0, |
|
Ответ. a |
4 |
= a |
1 |
+a |
3 |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
λ3 =1. |
|
|
=1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
λ3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ПРИМЕР 2.20 Дан прямоугольный треугольник ABC, у которого длина катета AB = 3, длина катета
AC = 4. На стороне AB взят вектор i , на стороне AC r- вектор j . Выразить вектор MC через векторы i и j , если точка M - середина стороны BC.
Рис. 2.5
Решение.
MC = 12 BC = 12 (AC −AB)= 12 (4 rj −3 ri )= − 32 ri + 2 rj
74
|
|
Прямоугольная декартова система координат |
|
|
Если ar |
= |
|
= x ri + y j + z k , то |
|
OM |
|
|||
|
|
|
ar = x2 + y2 + z2 . |
(2.1) |
Если α,β, γ - углы между вектором a и осями координат, то направляющие косинусы радиуса-вектора a точки M(x; y; z) вычисляются по формулам
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
z |
|
||||||||
cos α = |
x2 + y2 + z2 , cosβ = |
x2 + y2 + z2 , cos γ = |
|
x2 + y2 + z2 |
(2.2) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Расстояние d между двумя точками M1(x1; y1; z1 ) и M2 (x2 ; y2 ; z2 ) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
находится по формуле |
(x2 − x1 )2 +(y2 − y1 )2 +(z2 −z1 )2 . |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
d = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
(2.3) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
M1M2 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Если точка M |
|
|
0 (x0 ; y |
|
0 ; z0 ) |
делит |
отрезок |
[M1M2 ], |
где M1(x1; y1; z1 ), |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
M2 (x2 ; y2 ; z2 ) в отношении |
λ, |
|
т.е. |
|
|
|
|
|
|
= λ |
|
|
|
|
|
|
|
|
, то ее координаты |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
M1M0 |
M0M2 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
находятся по формулам |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x0 |
= |
x1 +λ x2 |
, y0 |
= |
|
y1 +λ y2 |
|
, z0 = |
z1 +λ z2 |
. |
(2.4) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1+λ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1+λ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1+λ |
|
|||||||||||||||||
В частности, при λ =1 точка M0 |
делит отрезок пополам, а |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x0 = |
x1 + x2 |
, y0 = |
y1 + y2 |
, |
z0 = |
z1 + z2 |
. |
|
(2.5) |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
ПРИМЕР 2.21 Найти длину медианы AD треугольника ABC с |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
вершинами A(2;1;4), B(1;7;6), C(5;3;2).(рис. 2.5) |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Решение. Точка D делит отрезок BC пополам, тогда |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
xD |
= |
xB + xC |
|
= |
1+5 |
= 3, yD = |
yB + yC |
|
|
= |
7 +3 |
= 5, |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
zB + zC |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
||||||||||||||
zD |
= |
= |
|
|
|
6 + 2 |
= 4 . Следовательно, D(3;5;4). Согласно формуле (2.3) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
2 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
d = |
|
|
|
|
|
= (xD − xA )2 +(yD − yA )2 +(zD −zA )2 = |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
M1M2 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
= |
(3 −2)2 +(5 −1)2 +(4 −4)2 |
= |
17 . |
|
|
|
|
|
Ответ: |
17 . |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
ПРИМЕР |
|
|
|
|
2.22 Вектор |
ar = |
|
задан |
координатами своих |
концов: |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
AB |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
A(2;1;−4) и B(1;3;2). Найти проекции вектора ar = |
|
|
на координатные оси и |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
AB |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
его направляющие косинусы. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ar = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Решение. Находим проекции вектора |
AB |
на |
|
координатные оси: |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ax = xB − xA =1−2 = −1, |
|
|
|
|
ay = yB − yA = 3 −1 = 2, |
|
|
|
az = zB −zA = |
= 2 −(−4)= 6 , а модуль вектора в этом случае определяется по формуле (2.3)
75
ar = (−1)2 + 22 +62 = 41. Направляющие косинусы вычислим, используя
формулы (2.2) cos α = |
−1 |
; cosβ = |
2 |
; cos γ = |
6 . |
|
41 |
|
41 |
|
41 |
2.7 СКАЛЯРНОЕ ПРОИЗВЕДЕНИЕ ВЕКТОРОВ
ОПРЕДЕЛЕНИЕ 2.11 Скалярным произведением ar b векторов ar и b
называется число, равное произведению модулей этих векторов на косинус угла между ними, т.е. ar b = ar b cos ϕ, где 0 ≤ ϕ≤ π.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Так как |
|
|
ar |
|
cos ϕ = прarb , |
|
|
b |
|
cos ϕ = прbrar |
(см. |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
рис.2.6), то |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ar b = |
|
ar |
|
|
прarb = |
|
b |
|
прbrar. |
|
|
(2.6) |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
Свойства скалярного произведения: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
Рис.2.6 |
|
|
|
0 |
|
r |
|
|
|
r |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
1 |
: a b = b a ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
нулевой вектор; |
20 . |
ar b = 0, если ar b или хотя бы один из векторов есть |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
0 |
r |
|
r |
= |
|
r |
|
2 |
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
3 |
. a |
a |
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
40 . (λ ar) b = ar (λ b)= λ (ar b)для λ R ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
50 . ar (b + cr)= ar b +ar |
cr. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
Если a = (x |
; y ; z ), |
br |
= (x |
2 |
; y |
2 |
; z |
2 |
), то |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
1 |
|
1 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
ar b = x1 x2 + y1 y2 + z1 z2 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(2.7) |
||||||||||||||||||||||
Если ar b, то ar b = x1 x2 + y1 y2 + z1 z2 = 0 . |
|
|
|
|
|
|
|
(2.8) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Угол между векторами a и b вычисляется по формуле |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
cos ϕ = |
ar b |
= |
|
x1 x2 |
+ y1 y2 + z1 z2 |
. |
|
|
|
|
|
|
(2.9) |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
r |
r |
|
x12 + y12 |
+ z12 |
|
|
|
x22 + y22 + z22 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
b |
|
|
|
|
|
|
A(5;6;5), |
B(2;6;1), |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
ПРИМЕР |
|
2.23 |
|
Даны |
|
|
|
вершины |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
C(9;6; 2)треугольника ABC. Определить внутренний угол треугольника при |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
вершине B. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
выходящие из вершины B |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
Решение. Построим вектора |
BA |
и |
BC |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
треугольника |
ABC. |
Имеем |
|
|
|
={3;0; 4}, |
|
={7;0;1}. |
Тогда по формуле |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
BA |
BC |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(2.9), получим |
|
BA BC |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 7 +0 0 + 4 1 |
|
2 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
cos( |
|
|
|
)= |
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
BA, |
BC |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
BA BC |
|
|
|
|
32 +02 + 42 72 +02 +12 |
2 |
|
76
внутренний угол треугольника при вершине B равен |
π. |
|
|
4 |
|
ПРИМЕР 2.24 Вычислить работу по перемещению материальной точки |
||
вдоль отрезка ВC из точки B(2; 4;3) в точку |
C(6;5;8) под действием |
|
постоянной по величине и направлению силы F ={3; 4; −2}. |
|
|
Решение. Так как rработа A вычисляется |
по формуле |
A = F S и |
S = BC ={4;1;5}, то A = F S = 3 4 +1 4 −2 5 = 6. |
|
|
Ответ: A = 6. |
b ={1;−3;2}, |
c ={3;2;−4}. |
ПРИМЕР 2.25 Даны три вектора a ={2;−1;3}, |
Найти вектор xr ={x1; x2 ; x3}, удовлетворяющий условиям: ar xr = 9, b xr = 3
и c x .
|
|
Решение. Из условия векторов (2.8) и формулы (2.7) имеем |
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
a x = 9, |
|
2 x1 − x2 + |
3 x3 = 9, |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
r |
r |
= 3, |
|
|
|
|
|
|
|
= 3, |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
b |
x |
x1 −3 x2 + 2 x3 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
r |
|
r |
|
|
+ 2 x2 |
−4 x3 = 0. |
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
c |
x. |
|
3 x1 |
|
|
||||||||||||||||
Решая систему уравнений методом Гаусса, получим |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
2 −1 3 |
|
9 1 −3 2 |
|
3 1 −3 2 |
|
3 |
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
B = |
1 −3 2 |
|
3 ~ 0 5 |
−1 |
|
3 ~ |
0 5 −1 |
|
3 ~ |
|||||||||||||||||
|
3 2 −4 |
|
0 0 11 −10 |
|
−9 0 1 −8 |
|
−15 |
|
||||||||||||||||||
|
1 −3 2 |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
x |
1 |
− |
3 x |
2 |
+ 2 x |
3 |
= 3, |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
−8 |
|
−15 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
~ |
0 |
1 |
|
. Тогда, получим систему |
|
|
|
x2 −8 x3 = −15, |
||||||||||||||||||
|
0 |
0 |
39 |
|
78 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
39 x3 = 78. |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
x1 = 3 x2 −2 x3 +3, |
|
x1 = 2, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
x2 =8 x3 −15, |
|
|
=1, |
|
|
Ответ: x ={2;1;2}. |
|
|
||||||||||||||||
|
|
x2 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
x3 = 2. |
|
|
|
|
= 2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
x3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
ПРИМЕР 2.26 Вычислить проекцию вектора a ={5;2;5} на направление |
||||||||||||||||||||||||
вектора br |
={2;−1;2}. |
|
|
|
|
|
|
|
|
arrb |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
Решение. Согласно формуле (2.6) |
прrar = |
. Воспользуемся (2.7) и |
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
|
|
b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(2.1): ar br = 5 2 + 2 (−1)+5 2 =10 −2 +10 =18 , br = 22 +(−1)2 + 22 = 3
77
Следовательно, прrar |
= |
ar |
r |
b |
=18 = 6. |
Ответ: прra = 6 . |
|
|
|||||
b |
|
|
b |
|
3 |
b |
|
|
|
|
|
2.8 ВЕКТОРНОЕ ПРОИЗВЕДЕНИЕ ВЕКТОРОВ
|
ОПРЕДЕЛЕНИЕ 2.12 |
Векторным произведением ar×b вектора a на |
|||||||||||||
вектор |
br называетсяrвектор |
cr |
, удовлетворяющий условиям: |
||||||||||||
1) длина вектора c численно равна площади параллелограмма построенного |
|||||||||||||||
|
на векторах a и b как на сторонах, т.е. |
|
cr |
|
= |
|
ar |
|
|
|
b |
|
sin ϕ, где ϕ - угол |
||
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
между векторами a и br; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2)c a , cr b ;
3)вектор c направлен в ту сторону, что, если смотреть из его конца вдоль
вектора c , то кратчайший поворот вектора a к вектору b виден совершающимся против движения часовой стрелки.
Векторноеr произведениеr обладает свойствами: ar×b = −(b ×ar).
20 . ar×ar = 0 . |
|
r |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
0 |
r |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
3 |
. a ×b |
= 0, если a = λ b или хотя бы один из векторов есть нулевой вектор. |
|||||||||||||||||
40 . λ (ar |
×br)= (λ ar) |
×br = ar |
×(λ br)для λ R . |
|
|
||||||||||||||
50 . ar×(b + cr)= ar×b +ar×cr. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
Если a = (x1; y1; z1 ), |
b = (x2 ; y2 ; z2 ) заданы своими координатами, то |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
r |
|
r |
= |
i |
j |
k |
. |
(2.10) |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
×b |
x1 |
y1 |
z1 |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
y2 |
z2 |
|
|
|
|
ПРИМЕР |
2.27 |
Сила |
|
F = |
{1;5;2} |
приложена к точке M(3;1;−4). |
||||||||||||
Определить момент этой силы относительно точки N(5;2;−1). |
|||||||||||||||||||
|
Решение. Моментом силы F, приложенной к точке M , относительно |
||||||||||||||||||
точки N называется вектор |
|
|
|
×F. |
По условию |
|
={−2;−1;−3}. Тогда |
||||||||||||
|
NM |
NM |
|||||||||||||||||
согласно формуле (2.10) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
r |
|
i |
j |
|
k |
|
|
|
r |
r |
|
r |
Ответ: {13;1; −9}. |
||
|
|
NM ×F |
= |
−2 |
−1 |
−3 |
=13 i |
+ j −9 k . |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
1 |
5 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
78
|
ПРИМЕР |
2.28 |
Даны |
вершины |
A(2;3;1), |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
B(4;1;−2), C(6;3;7) треугольника ABC (рис. 2.7). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
Вычислить площадь S этого треугольника. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
Решение. Найдем векторы |
AB |
и |
AC |
(рис.2.7). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
Имеем |
|
|
={2;−2;−3}, |
|
|
|
|
={4;0;6}. Тогда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
AB |
AC |
|
|
|
|
|
|
|
Рис. 2.7 |
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
i |
|
|
j |
|
|
k |
= −12 ri −24 rj +8 kr. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
× |
|
= |
2 −2 −3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
AB |
AC |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
4 |
0 |
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
× |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
Так как площадь параллелограмма ABCД равна |
|
|
|
|
|
, то |
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
AB |
AC |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
2 |
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
1 |
|
|
|
||||||||||
|
AB×AC |
= |
|
+8 |
= |
|
|
=14. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
S = 2 |
2 |
(−12) |
+(−24) |
|
2 874 |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ПРИМЕР 2.29 Вычислить площадь параллелограмма S, построенного на векторах mr +3 nr и 2 n + m , если mr =1, nr = 2 , (mr, nr)= 45o .
Решение Найдем векторное произведение данных векторов, используя его
свойства: (m +3 n)×(2 n + m)= 2 m ×n +6 n ×n + m ×m +
+3 nr×mr = −2 n ×m +3 n ×m = n ×m.
Вычислим модуль полученного вектора:
r r r r |
o |
|
|
2 |
|
Итак, S =1 кв.ед. |
n ×m = n m sin 45 |
|
= |
2 1 |
2 |
=1. |
2.9 СМЕШАННОЕ ПРОИЗВЕДЕНИЕ ВЕКТОРОВ
ОПРЕДЕЛЕНИЕ 2.13 Смешанным (ar×b) cr или векторно-скалярным
произведением |
трех векторов ar, b, cr называется число, равное |
векторному |
||||||
произведению векторов ar×b умноженному скалярно на вектор cr. |
|
|||||||
Свойства: |
10 . (ar×b) cr = 0 , если векторы компланарны. |
|
||||||
20 . (ar×br) cr = (b ×cr) ar = (cr×ar) b = −(ar×cr) b = −(cr×br) ar = −(br×ar) cr. |
||||||||
Если a = (x1; y1; z1 ), b = (x2 ; y2 ; z2 ), |
c = (x3; y3; z3 ), то |
|
||||||
|
(ar×br) cr = |
|
x1 |
y1 |
z1 |
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
x2 |
y2 |
z2 |
|
. |
(2.11) |
|
|
|
|
x3 |
y3 |
z3 |
|
|
|
С геометрической позиции, модуль смешанного произведения численно равен объему V (рис. 2.8) параллелепипеда построенного на векторах ar, b, cr как на ребрах, т.е.
79
|
|
|
|
|
V = |
|
(ar×b) cr |
|
. |
(2.12) |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
ПРИМЕР |
|
2.30 |
|
Даны |
векторы |
|
|||||||
a ={1;2;−1}, |
|
br |
={2;2;3}, c ={0;1;4}. |
|
|||||||||
Вычислить (ar×b) cr. |
|
|
|
|
|||||||||
Решение. По формуле (2.11), имеем |
|
||||||||||||
(ar×br) cr = |
|
1 |
|
2 |
|
−1 |
=8 −2 −16 −3 = −13. |
|
|||||
|
|
|
|
||||||||||
|
2 |
2 |
|
3 |
|
||||||||
|
|
|
0 |
|
1 |
4 |
|
|
|
|
Рис. 2.8 |
||
Ответ: |
|
(ar×br) cr = −13. |
значении x R |
векторы a ={1;3;0}, |
|||||||||
|
|||||||||||||
ПРИМЕР |
2.31 При |
|
каком |
||||||||||
b ={2;0;6}, |
c ={x;0;3} компланарны? |
|
|||||||||||
Решение. Векторы ar, b, cr компланарны, если (ar×b) cr = 0 . Тогда |
|||||||||||||
1 |
3 |
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
0 |
|
|
|
6 = 0 18 x −18 = 0 x =1. |
Ответ: 1. |
x 0 3
ПРИМЕР 2.32 Вычислить V параллелепипеда построенного на векторах a ={1; 4;3}, b ={0; 2;5}, c ={2;3;1}.
Решение Согласно формуле (2.12) V = (ar×b) cr =
1 |
4 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
0 |
2 |
5 |
|
= |
|
2 + 40 −12 −15 |
|
=15. |
Ответ: V =15 куб.ед. |
|
|
|
2 3 1
ПРИМЕР 2.33 Вычислить объем пирамиды ABCД и длину высоты, проведенной из вершины Д, если A(2;3;1), B(4;1; −2), C(6;3;7),
Д(−5; −4;8).
Решение. Так как объем пирамиды V составляет шестую часть объема параллелепипеда, построенного на векторах AB, AC, АД, то
V = 16 (AB×AC) АД ,
80