Алғашқы жәрдем / бастың зақымдануы (травма головы).

Бастың соғылуы бас сүйегінің жарылып, мидың зақымдануына әкелуі мүмкін.

БАС СҮЙЕГІНІҢ ЖАРЫЛУЫ (Пролом черепа).

Белгілері:

1. Жарадан қатты кетуі.

2.Мұрыннан сарғайған сүйық пен қаннын кетуі. (Кровотечение из носа, смешанное с желтоватой жидкостью.)

Сіздің іс-әрекетіңіз:

1. Қанды тоқтатуға ұмтылу. Залалсыздандырылған таңытқышпен (марлей), матамен немесе орамалмен жаралған жерін жабу.

2. Жараны қозғалмай. Байлау. Ауруды травпунтке жеткізу.

МИДЫҢ ҚОЗҒАЛУЫ (сотрясение мозга).

Белгілері:

1. Қысқа мерзімдік ессіздік.

2. Әлсіздік.

3. Әлсіз пульс, дыбысты дем, бет қызаруы, жоғары температура.

4. Қөз қарашығының екі түрлігі.

5. Журек айнуы. (Тошнота).

6. Ориентацияның жоғалуы.

Сіздің іс-әрекетіңіз: Тез арада жедел-жәрдем шақыру.

Алғашқы жәрдем / электрозақымдану (электротравма).

Электротогымен зақымдану пайда болады:

1. Екі ашық электросымды үстау.

2. Бір сымды үстап суда немесе ылғалда тұрсаңыз.

Сіздің іс-әрекетіңіз:

1. Бөлмеде электр қуатын түгел айырып, тоқтан шнурды айырып қою керек.

2. Егер бұл мүмкін болмаса:

• Өзінді токті өткізбейтін материалға (резинадал жасалған коврик, құрғақ ағаш тақтайға, қалың қағаздар) тұрып сақтау.

• Электр тогын өткізбейтін материалды қолданып, жарақаттанған ауруды алып шығу.

• Жарақатталған адамды қауіпсіз жерге алып кету.

3. Егер ток адамға әлі әсер етіп жатса ағаш тақтайға немесе құрғақ киімге тұру керек, қолды құрғақ матаға орап, қалған матамен жарақаттанған адамды шығару керек.

4. Содан кейін егер жарақаттанған адам ессіз болса, оның жағасын, түймесін ағытуы керек.

5. Нашатыр спиртпен иіскету.

6. Жедел жәрдемді шақыру.

Алғашқы жәрдем / травмалық шок (травматический шок).

Ағзамың қанайналысының жай жүруінен травмалық шок пайда болады.

1. Ағзаның әлсізденуі.

2. Бас айналуы. Жүрек айнуы.

3. Қатты сусау.

4. Терлеу.

5. Ақырын және біркелкі емес пульс.

6. Тез дем алу (учащенное дыхание).

Сіздің іс-әрекетіңіз:

1. Науқасты басын төмен, аяғын жоғары қаратып жатқызу.

2. Оны тыныштандыру.

3. Белдігін, түймелерін босату.

4. Жедел-жәрдем шақырту.

5. Науқасты көрпемен орау. Грелканы қолданбаған жөн.

6. Ерін сулау, бірақ су ішкізбеу. Өйткені ол адамның ауруханаға барғанда анестезияны уақытына жасамауға апарады.

7. Адамды қозғатпау керек.

8. Егер демалу қиындыққа түссе, онда адамды кеудеге жатқызып, басынды қисайту керек.

9. Егер адам дем алмаса, онда оған жасанды түрде дем алдыру.

Алғашқы жәрдем / егер тіс сынса (если выбиты зубы).

Кейбір төтенше жағдайларда тіс сынады.

Сіздің іс-әрекетіңіз:

1. Егер адам ес-түссіз болса, ауызынан қан кетсе, оны жанынан (поверните на бок) жатқызыныз. Аузынды сыңған тістерден және қаннан босатыныз.

2. Дем алуға ыңғайлы жатқызыныз.

3. Егер ол есті болса отырғызып, қанды түкіруге ыңғайлы басынды еңкейтіп қойыныз.

4. Сыңған тісті алып, орнына тампон салып, 10-15 мин қысып тұрғызу керек. Қан тоқтағанша қайталау.

5. Көп қан кетпеу үшін қан кетуі басылмаса дәрігерге қаралу керек.