Lektsia_Nats_ideya_Pozitivizm

2. Сцэна VІІ

Юлія (пераадзетая за дачку Шчырэцкага) Ю Л І Я (адна – рэчытатывам)

Ой, думкі, ой, мары Дзіцячага веку! Шмат будзіце чараў У душы чалавека!

Як сягоння, здаецца, бачу век праснѐны, Калі з мілым Каролем у гэты лес зялѐны Мы хадзілі спакойна пад апекай Бога.

Нашы сэрцы дзіцячы не зналі трывогаў.

Раманс

О край мой любы, мой родны! Ты знаеш думак прычыны. Тут, як у раі, аздобна, Ціснуцца дзецтва ўспаміны. Сваймі вось гэта рукамі Кусточак ружы саджала, А тут павяўшы з слязамі Тульпаны я палівала, На месцы ўсѐ засталося,

Як вабна ўсѐ засталося!..

3. У гэтых краях прайшлi дзiцячыя мае гады. Тут я пасля таго, як разлучыўся з маладымi сваiмi таварышамi па Полацкай акадэмii1, не могучы мець пры сабе iншых кнiг, апрача некалькiх лацiнскiх i грэцкiх класiкаў, блукаў у прыемных марах дзе-небудзь у цѐмнай пушчы або па бязлюдным беразе возера; любiў чытаць у кнiзе прыроды, калi вечаровай парою адкрыецца старонка, на якой мiльѐнамi зiхоткiх угары зорак напiсана Божая Ўсемагутнасць. На зямлi, пакрытай безлiччу раслiн i жывѐл, я чытаў аб Мiласэрнасцi i Волi Творцы. Гэтая кнiга прыроды вучыла мяне сапраўднай паэзii, сапраўдным пачуццям лепей, чым сѐнняшнiя гаваркiя крытыкi, якiя чужыя пачуццi i розныя здольнасцi, дадзеныя чалавеку ад Бога, хочуць, быццам фрак, перашыць на сваю фiгуру.

Беларусь, як i iншыя народы, памятае яшчэ некаторых сваiх мiфалагiчных бажкоў. Русалкi, калi жыта красуе ў полi, з распушчанымi доўгiмi валасамi гушкаюцца на бярозах i спяваюць песнi; iхнi смех адгукаецца ў глыбiнi лясоў i трывогай працiнае тых, хто збiрае грыбы або ягады. Лясны бог – пан дзiкiх пустэльняў; каб чалавечны зрок не мог яго ўгледзець, ѐн пад размаiтымi выглядамi хаваецца ў сваiх уладаннях; мiнаючы лугi, так змяншаецца, што яго нельга ўбачыць у густой траве; iдучы праз пушчы, раўняецца з самымi высокiмi хваiнамi. Ён апякун звяроў i лясных птушак. Кажуць, што бачылi велiзарныя чароды вавѐрак, якiх лясны бажок перапраўляў з аднае пушчы ў другую; ѐн рабiў гэта, каб выратаваць iх ад агню, бо прадбачыў, у якiм баку выбухне пажар.

4. ВЯСКОВЫ МУЗЫКА Станіславу Манюшку прысвячаю

I

Убогі адзежай, а марай багаты, Музыка на прызбе прысеў каля хаты I ўзяў сваю скрыпачку ў рукі.

А ў думках музыкавых нібы нарада, Ён брынкае, штосьці мармыча да ладу, — I строяцца ў песеньку гукі.

А зіркам нябѐсы, зямлю абдымае, З вясковай страхою, з палеткамі, з гаем, I сочыць за хвалямі рэчкі.

Унук трохгадовы з ім, кемны і жвавы, Ён з трэсачак скрыпку зрабіў для забавы I смыкам шчыруе па вечку.

II

Стары пасміхаўся сабе ды не змоўчаў: «У лес пацягнула, о, сыне ты воўчы! Не стрэнеш, баюся, дабра ты!

То кепская цацка! Гульня недарэчы!

Кінь, хлопча мой, трэскі, бо рукі скалечыш, — Скрыпіца — інструмант пракляты!

Абы прыраслі да душы яе тоны, На згубу сабе іх не вырвеш да скону, — Шкада маладой твае долі!

Не будзеш мець сну, і чым далей, тым горай Душу тваю прага распаліць, як горан.

А дзе ж тая ў свеце патоля?

1.Становление романтизма как интеллектуальной формации. Открытие антропологической перспективы. Эммануил Ляхницкий, Зориан Доленга-Ходаковский,

2.Развитие нового романтического мышления, появление мессианизма и романтического спиритуализма: Юзеф Галуховский, Адам Мицкевич, Анджей Товяньский.

3.Романтичная полемика с рационализмом и Просвещением: Адам Мицкевич, Анджей Товяньский.

1. Волна этнографических исследований:

А.Е. Богданович, М.О. Без-Корнилович, З.Я. ДовнарЗапольский, А.К. Ельский, Е.Ф. Карский, А. Киркор, К.П. Тышкевич, П. Шпилевский и др.

2. Разработка патриотических идей при помощи средств литературы: А. Мицкевич, Я. Чечот, В. Сырокомля, Я. Барщевский, Ф. Богушевич, Я. Купала, Я. Колас, М. Богданович, М. Горецкий, А. Пашкевич.

Философские идеи:

1.Лекции в Колеж де Франс: идеи мессианизма польского народа. «Лекции по славянским литературам», «Книги польского народа и пилигримство».

2.Стихотворение «К Польке-матери»: идея необходимости смирения и терпения. Идеал женщины.