
- •I. «Сүз күңелдә очкын булып көйри, Сүз арыслан итә йөрәкне...» (г. Афзал) Рузил Мингалимов, Тукай районы Күзкәй урта мәктәбе
- •Ландыш Галиева, Апас районы Кече Болгаер урта мәктәбе
- •Рамил Хаҗиев, Тукай районы Мәләкәс урта мәктәбе
- •Әлфия Калачова, Арча районы Яңасала урта мәктәбе
- •Дилә Идиатова, Яшел Үзән районы Бишнә урта мәктәбе
- •Элиза Гафурова, Баулы шәһәре татар гимназиясе
- •Рөстәм Сәмигуллин Кукмара районы Мәмәшир урта мәктәбе
- •Радик Марданов, Актаныш районы, Актаныш 1 нче урта мәктәбе
- •Сүз − күңелемнең көзгесе
- •Римма Салахова, Актаныш районы Актаныш 1 нче урта мәктәбе
- •Илвера Хәйруллина, Буа районы Адав-Толымбай урта мәктәбе
- •Айсинә Шәйдуллина, Түбән Кама районы Кама Аланы татар гимназиясе
- •Ләлә Кәбирова, Саба районы Шәмәрдән урта мәктәбе
- •Руслан Сәләхов, Казан шәһәре 73 нче урта мәктәбе
- •Надежда Маякова, Мамадыш районы Мамадыш 2 нче урта мәктәбе
- •Ләйлә Исхакова, Арча районы Шушмабаш урта мәктәбе
- •Гөлшат Таҗетдинова, Арча районы Яңа Кишет урта мәктәбе
- •II. Борынгы әдәбиятта матурлык темасы Рәзилә Галеева, Балтач районы Куныр урта мәктәбе
- •Эльза Гафурова Чүпрәле районы Иске Чүпрәле урта мәктәбе
- •Ләйсән Галиуллина, Яр Чаллы шәһәре 52 нче урта мәктәбе
- •Гөлназ Зарипова, Казан шәһәре 15 нче татар гимназиясе
- •III. Татар әдәбиятында мелодрама жанры Алмаз Нигъмәтуллин Кукмара районы Кукмара татар гимназиясе
- •Эльвира Газизова, Лениногорск шәһәре татар гимназиясе
- •Азат Гәлләмшин, Яр Чаллы шәһәре
- •IV. Мәгърифәтчелек әдәбиятында тормыш һәм аны үзгәртү юллары Айгөл Батыршина, Яр Чаллы шәһәре 54 нче гимназия
- •Гөлнар Галиева, Арча районы Яңа Кенәр урта мәктәбе
- •Гөлшат Гарифуллина, Кукмара районы Кукмара 4 нче урта мәктәбе
- •Игнатий Борисов, Тукай районы Мәләкәс урта мәктәбе
- •V. XX йөз башы татар әдәбиятында милләт язмышы проблемасының куелышы Илназ Саттаров, Тәтеш районы Бакырчы урта мәктәбе
- •Лилия Хәйдәрова, Яр Чаллы шәһәре 4 нче урта мәктәбе
- •Дилузә Латыйпова, Актаныш районы Иске Сәфәр урта мәктәбе
- •Илдар Садыйков, Мамадыш районы Көек Ерыкса урта мәктәбе
- •VI. Гаяз Исхакый драмаларында милли геройлар Сабина Мөнасипова, Әтнә районы Олы Әтнә урта мәктәбе
- •Алмаз Шакирҗанов, Тукай районы Биклән урта мәктәбе
- •Зилә Хөснетдинова, Мөслим районы Метрәй урта мәктәбе
- •Гөлчәчәк Сибгатуллина, Кукмара районы Березняк урта мәктәбе
- •Фәнсия Баһавиева, Әтнә районы Күәм урта мәктәбе
- •VII. Яраткан язучым турында сөйләргә телим... Марс Гайнанов, Алабуга районы Морт урта мәктәбе
- •Ринат Йосыпов, Балтач районы Нөнәгәр урта мәктәбе
- •Әнисә Нәкыйпова, Балтач районы Шеңшеңәр урта мәктәбе
- •Гөлия Нәбиева, Балтач районы Шеңшеңәр урта мәктәбе
- •Яраткан язучым − үз замандашларын чагылдыру остасы
- •Резеда Кызрачова, Сарман районы Иске Минзәләбаш урта мәктәбе
- •Ришат Мәҗитов, Баулы шәһәре татар гимназиясе
- •Яраткан язучым − үз замандашларын чагылдыру остасы.
- •Алсу Садретдинова, Нурлат районы Фома урта мәктәбе
- •Илдар Габделхаков, Алабуга районы Морт урта мәктәбе
- •Сүз чыгар шагыйрьләрдән хикмәт белән. (Минем яраткан шагыйрем)
- •Булат Галиев, Сарман районы Мортыштамак урта мәктәбе.
- •Сүз чыгар шагыйрьләрдән хикмәт белән... (Минем яраткан шагыйрем)
- •Марат Зарипов, Балтач районы Норма урта мәктәбе
- •Нигъмәтҗанова Хәмдия Равил кызы, Әтнә районы Сибгат Хәким исемендәге Күлле Киме урта мәктәбе Дәрдемәнд поэзиясендә сагыш, сызлану һәм аның сәбәпләре
- •Айсылу Галимова, Әтнә районы Олы Әтнә урта мәктәбе Сүз чыгар шагыйрьләрдән хикмәт белән... (Минем яраткан шагыйрем)
- •Диләрә Яфизова, Чүпрәле районы Кече Чынлы урта мәктәбе
- •Лилия Садыйкова, Әтнә районы Олы Әтнә урта мәктәбе Минем яраткан драма әсәрем
- •VIII. Күңелемә уелып калган әсәрләр Лениза Сабитова, Менделеев районы, Бәзәкә урта мәктәбе
- •«Уйларым һәм хисләрем халык белән...»
- •Марат Гарнышев, Яр Чаллы шәһәре 2 нче гимназиясе
- •Т. Гыйззәт иҗаты буенча инша. (Теманы укучы үзе уйлый). Таҗи Гыйззәт − күренекле драматург
- •Ләйсән Галимөхәммәтова, Кукмара районы Пычак урта мәктәбе
- •Күңелемә уелып калган әсәр.
- •Ләлә Салихҗанова, Сарман районы Азалак урта мәктәбе
- •«Кешенең матурлыгы эчке матурлыкта чагыла» (ә. Еники)
- •Алиса Тимофеева, Кукмара районы Кукмара 4 нче урт мәктәбе
- •Гөлсөя Фазылҗанова, Балтач районы Смәел урта мәктәбе
- •Сибгат Хәким поэзиясендә сугыш фаҗигасе
- •Айсылу Сабирҗанова, Сарман районы Карашай-Саклау урта мәктәбе
- •Киң даланың ирек сөюче кызы (Галимҗан Ибраһимовның «Казакъ кызы» романы буенча)
- •Алия Шакирова, Түбән Кама районы Түбән Уратма урта мәктәбе
- •Миләүшә Сәмигуллина, Балтач районы Кенә урта мәктәбе
- •Гариф Ахуновның «Хәзинә» романында «Хәзинә хуҗалары»
- •Илназ Мифтахов, Балык Бистәсе районы Яңа Арыш урта мәктәбе
- •Кешенең иң олы байлыгы − җир, җирнең иң олы байлыгы − кеше
- •Ләйсән Җәләлиева, Әтнә районы Күңгәр урта мәктәбе Мәрхәмәтле безнең әниләр
- •Г. Алтынбаева, Чүпрәле районы Иске Шәйморза урта мәктәбе Ана − бөек исем
Ләйсән Җәләлиева, Әтнә районы Күңгәр урта мәктәбе Мәрхәмәтле безнең әниләр
-
Иң йомшак куллар, Иң көчле иңнәр − Тик әниләрдә, Юк аңа тиңнәр.
К. Шәфикова.
Әни! Һәркем өчен иң изге, иң кадерле кеше! Бу якты дөньяга килгәч тә, безне йомшак куллары белән сыйпап, җыр көйләп юатучы, татлы йокыдан иркәләп уятучы, яшәргә көч-дәрт бирүче, гомер буена кайгы-шатлыкларыбызны уртаклашып яшәүче газиз әниләребез. Сез тыйнак та, сөйкемле дә, эшчән дә, түземле дә, иманлы да. Әниләр − сез өйләребезнең яме, ашларыбызның тәме!
Сез безнең нәселебезне, милләтебезне саклап калгансыз. Халкыбызның олылыгын, бөеклеген югалтмагансыз. Батырлар яуга барганда, сезне уйлап, үзләренә көч-куәт иңдергәннәр. Җәлилчеләр үлем алдыннан сезне күз алдына китереп, сезне исләренә төшереп елмайганнардыр. Әгәр дә сезнең бишек җырларыгызны тыңламасалар, җырчылар, шагыйрьләр каян килер иде безгә? Әгәр дә улларыгызны корыч ихтыярлы, ватандар итеп үстермәсәгез, каян булыр иде бездә батырлар? Әгәр дә кызларыгызны инсафлы, сабыр, тыйнак итеп тәрбияләмәсәгез, сезнең кебек аналар булыр иде микән татарда?
Иң авыр вакытларда без кемгә сыенабыз? Анага! Безнең өчен ут йотып яшәрүче кем? Ана! Ярдәм сорап кемгә киләбез? Анага! Иң дөрес юлны да ана күрсәтер. Аналарның барысына да фидакарьлек хас. Балаларына җан биреп кенә калмыйча, аларның һәркайсын илебезгә, халкыбызга кирәкле кеше итеп тәрбияләү, сау-сәламәт үстерү, аларның рухи байлыгын кайгырту − аналарның иң зур батырлыгы. Кешелеклелек, тырышлык, гаделлек, олыларга ихтирам, кешеләргә мәхәббәт кебек изге хисләр дә балалар күңеленә бишек җыры, ана назы аша салына.
Әни! Әнием! Әнкәем! Нинди матур сүзләр! Кадерләп, назлап әйтәбез без аларны. Күңелебездә булган бөтен рәхмәтне дә шушы гади сүзгә салабыз, һәрвакыт яныбызда булган, уңышларыбызга шатланып, кайгыларыбызны уртаклашып яшәгән газиз әнкәебезгә шулай дәшәбез.
Әнием, мин якты дөньяга килгәч тә, үзенең кочагына алып: «Балам!» − дип дәшкәндер. Һәм шушы көннән алып аның барлык уйлары, борчулары нәни сабые − минем турыда булгандыр. Елап уянган вакытларым булса, үзенең йомшак куллары белән иркәләгән, бишек җыры көйләп тирбәткән.
Сөекле әниемнең Борчыгандыр җанын Күңелемнең көйсез һәр чагы, Еласам юаткан, Иркәләп уйнаткан Әниемнең җылы кочагы.
«Учыңда тәбә куырсаң да, әниеңә булган бурычны түләп бетерә алмассың», − ди татар халык мәкале. Ә мин әниемә бер генә кат түгел, йөз кат, мең кат бурычлы. Чөнки ул − мине үлемнән алып калучы...
...Миңа унбер ай вакытта врачлар куркыныч диагноз куялар. Кичекмәстән операция ясарга кирәк. Ул вакытта ук әниемнең йөрәге өзелеп төшәргә җитешкәндер. Ә алты сәгатьлек операция һәм хәлемнең өметле булмавын врачлар әйткән вакытта нинди хәсрәтләр кичерүен, күпме күз яшьләре түгүен ул бер үзе генә беләдер. Айлар буе төннәрен керфек тә какмыйча, ашауны, ял итүне онытып, мине караган. Бик еш уйланам мин: шул авыр вакытларда әниемнең җылы күз карашы, мамыктай йомшак куллары, аналарга гына хас киң күңеле, олы йөрәге булмаса, сәламәтлеген, җанын аямыйча мине карамаса, мин исән калыр идем микән?!
Шактый еллар үткәч, миңа операция ясаган врач, соклануын яшермичә: «Мондый операцияләр бик сирәк очракта гына уңышлы була, уңышлы чыккан бу!» − диде. Әйе, аллага шөкер!. Мин хәзер сау-сәламәт. Ә моның өчен мин әниемә мең-мең мәртәбә рәхмәтле!
Мин үзем дә әле балалыктан чыгып кына киләм, бала хәсрәтен белмим (Белергә дә язмасын). Әнием әйтмешли, мондый хәсрәтне дошманыма да теләмим.
Әнием − бөек ана! Мин моны шикләнмичә, кычкырып әйтәм. Ул һәрчак безнең турыда кайгырта. Ике баласын да тигез күреп, һәрберебезнең уңышларына сөенеп, ялгышларыбызга көенеп яши әнием. Ул безнең киңәшчебез дә, сердәшебез дә.
Шундый кадерле, мәрхәмәтле кешеләребез язучыларыбызга илһам чыганагы булып торалар. Алар турында әдәбиятыбызда күпме гүзәл әсәрләр иҗат ителгән. Мәсәлән, Ш. Хөсәенов «Әни килде», X. Миңнуллин «Әниләр һәм бәбиләр», Ә. Еники «Әйтелмәгән вакыять», X. Сарьян «Бер ананың биш улы», М. Юныс «Шәмдәлләрдә генә утлар яна», Р. Миңнуллин «Әни кирәк», Ф. Зыятдинова «Өебезнең кояшы», К. Шәфикова «Әни кирәк» һәм башка бик күп, бик күп әсәрләрне атарга була. Аларда әниләрнең бөек рухы, тынгысыз җаны, изгелеге, олы күңеле, тырышлыгы бик ачык чагыла. Мәкальләрне дә мисалга китерә алам: «Әни суккан авыртмый», «Ата-ананы тыңлаган адәм булган, тыңламаган әрәм булган», «Ата йөрәге − таудан өлкән, ана йөрәге − диңгездән тирән».
Безнең кадерле кешеләребезгә борчу-хәсрәт китерергә хакыбыз булмаса да, хәзерге көндә дә үз әти-әнисең рәнҗеткән, олыгайган көннәрендә тәрбияләмәгән, картлар йортында яшәткән бәндәләр бар. Мондый кешеләргә минем нәфрәтем чиксез. Аларның аналары да бит, төн йокыларын калдырып, балаларын үстергән, укыткан, кеше итәргә тырышкан, армия сафларыннан исән-сау кайтуын теләгән, борчылып көткән. Шул балалар аналарын картлык көннәрендә ярдәмнәреннән мәхрүм иткәннәр. Алар үзләре дә иртәме-соңмы шул хәлгә калачаклар.
Авыр, авыр, нәрсә авыр? Авыр аналар каргышы. Бу каргышны алганнарны Көтә Сак-Соклар язмышы.
(Ф. Яруллин.)
Син әти-әниеңне ничек карасаң, киләчәктә балаларың да сине шулай тәрбияләр. Рәсүлебез Мөхәммәд галәйһиссәләм дә: «Ата-аналарыгызга игелек итегез, сезгә дә балаларыгыз игелек итәр», − дигән.
Оҗмах безнең әти-әниләребезнең аягы астында. Олы, олы, нәрсә олы? Ата-ана хакы олы. Онытмасын иде кеше Үлгәнчегә кадәр шуны
(Ф. Яруллин.)