10 Усулхои хифз ва баркарор кардани хойвонотхои шикори.

А) Ташкили хочаги интенсиви шикор

Б) Акклиматизатсия, доштани мохи.

В) Акклиматизатсия,реакклиматзатсия, ташкили хочагии интенсивии шикор

Г) Интродукция

Мавзўи 12 Сарвтаьио заминц ва зеризамини:

Истифодаи оыилона ва ьифз.

Наыша:

1. Сарватьои заминии жаьон ва Жумьурии Тожикситон, сохт ва проблемаи ьифз.

2. Истифодаи оыилонаи сарвтаьои заминц.

3. Тасниф, истеьсол ва истифодаи канданиьои фоиданок.

1. Сарватьои заминии жаьон ва Жумьурии Тожикситон, сохтор ва проблемаи ьифз.

Фоиди замини жаьон аз сарвтьои заминии ьамаи жаьон шакл мегирад, ки ба он одатан масоьати Антрактидаро низ жамъ мекунанд. Дар ин ьолат масоьати умуми он ба андозаи баробари хушкц бо обанборьои дохилц ва 14,9 млрд. га муайян карда шудааст.,бе Антрактида ва Грелелаидияи прияхц он ба 13,39 млрд. га баробар аст.

Олимон тасдиы менамоянд, ки пўшиши хоки курраи замин барои заминдори он ыадар мувофиы нест. Заминьои корам ьамагц 10%- марзи жаьонро ва марщзор-17%,боыимонда 73%-хок барои хожагии кишоварзц истифода намешаванд. Дар давраи сольои 1961-1983 масоьати заминьои корам тахминаи ба 0,08 млрд. га, жарогоь бошад ба 0,12 млрд. га зиёд шуд. Жангалзори хушкц бо 0,1 млрд. га ва ьамон ыадар масоьати дигар заминьо кам шуданд.

Ба жиду жаьди зиёд нигоь накарда афзудани майдони заминьои корам он ыадар зиёд набуд, ва аз ин лиьоз таъминоти одамон аз 0,45 то 0,31 га инсон кам гардид. Ыариб 1/15 масоьати замини корам ба плантатсияьо рост меояд: 1/7 масоьати замин барои шудгор ва плантсияи обёришаванда. Ба таркиби заминьои беша тахминан 50% масоьат - ин фазои на он ыадар калони кушод бе растаниьои дарахти. Дар байни дигар заминьо 150- 200 млн. га, ё 1,1-1,5 % ьамаи фондьои заминии жаьон дар зери сохтмоньои шаьрц, ва коркарди кўьц ыарор доранд.

Дар сольои 90-уми асри XX дар Америкаи Шимолц ба ьар сари аьоли 1,6 га заминьои корам, дар Руссия- 0,88 га, Европаи Щарбц- 0,2 га, Осиёи щарбц -0,2 га, Осиёи Шарыц- 0,32 га рост меояд.

Ьисобьо мавжуданд, ки ба ьисоби миёна ба ьар як инсони нави сайёра дар сатьи кунуни, ьосил зироатьои хожагии кишоварзц 0,4-

0,5 га барои истеьсоли щизо ва 0,1 га масоаьти барои хона, роььо ва дигар талаботьои щайри кишоварзц лозим аст.

Дар Тожикситон фоидаи сарвтаьои заминц 14 млн. 254 ьаз. 500 га- ро ташкил медиьад, аз он 4,% млн. га барои зироатьои хожагии кишоварзц дохил мешавад. Заминьои кишт-739,9 ьазор га, обёри-шаванда 512, 4 ьазор га, бо растаниьои алафии бисёрсола 102,9 ьазор га, заминьои хароб- 26,1 ьазор га, марщзор 23, 5 ьазор га, чарогоь- 3,692 ьазор га, заминьои наздиьавлигц ба саноат обюъектьои обтаысимкунакьо, сохтмони махсус ва ьарбц -8, 639,9 га – ро ташкил медиьад.

Заминьои кишт ба ьар сари аьолц сол кам мешавад. Дар соли 1999- 13- майдони кишт ба 35, 500 га кам шуд.

Мувофиыи пешгўиьо дар 20-25 сол он бо 3-2 баробар кам шуданаш мумкин аст. Аз ьисоби харобшавц ва баъд шудани ьолати мелиротавии замин, зиёдшавии аьоли майдоньои кишт кам мешавад. Агар соли 1970 ба ьар сари аьоли 0,15 га майдони кишт рост омада бошад, он дар соли 1999 ба 0,12 га ва дар соли 2010 пешгўи карда мешавад, ки он ба 0,08 га паст мефарояд.

Аз ьама равандьои номусоиди аьамияти бештари умумц барои ьамаи мамлакатьои жаьон ьимояи хок аз эрозияи об ва шамол (дофпясия) ба ьисоб меравад. Эрозия бо худ вайронкунц ва пўшиши хокро бо жараёни об ва шамол бурдан дорад. Дар ин ьангоми аз ьама ыисми балади ыабати ьосилхези хок вайрон мешавад. Эрозияи об жорц ва аз кор баромадани истифода мешударо мусоидат мекунад.

Эрозияи шамол низ хафнок аст. Вай дар намуди шамол рўизаминц дар роьи худ зироатьои хожагии кишоварзиро ____ ва ьосилнокиро паст мекунад. Олимон тасдиы менамоянд, ки барои бунёди ыабати 18см табиат аз 1400 то 7,000 сол сарф мекунад, суръати хок-ьосилшавц дар 100 сол 0,5 -2 смро ташкил медиьад. Вайроншавии ин ыабат аз ьисоби эрозия дар 20-30 сол ва баъзан дар як барои сахт ва шамоли сахти чанг бавужуд ояд.

Аз ьад зиёд обёри дар навбати аввал дар шароити иылими гарм шўршавии хок ва аз коркарди хожаги кишоварзц берун монданаш имконпазир аст.

Ифлосшавии радиоактивц хок хеле хафц зиёд дорад. Аз хок моддаьои радиоактивц ба растанц, баъд ба организми ьайвон ва инсон дохил шуда, жамъ мешавад, бемории гуногунро бавужуд меорад.

Бо маысади хожагии кишоварзц дар жаьон 4600 млн. га аз он ба майдони 1200 млн. га ё тахминан ба 25% деградатсия (вайроншавц) сахт ва мўътадил мушоьида карда мешавад. Деградатсияи ками хок ьосилнокиро то 10%, мўътадил – 15% ва сахт- бештар 50% кам мекунад.