
- •Лексия №1
- •Педмет ва вазифаьои фанни экология.
- •2. Методьои тадыиыотии экология.
- •3. Таърихи тараыыиёти экология.
- •Савольои тестц
- •1.Мафьум дар бораи муьити зист ва шароити маьал
- •2 Муьитьои асосии ьаёт.
- •Савольои тестц
- •2. Организмьо кадом муьитьоро аз худ кардаанд?
- •5. Ыонуни минимумуми ю.Либих чист?
- •1 Омильои экологц
- •2. Таъсири якжояи омильои экологц.
- •Савольои тестц
- •1. Омильои экологц чист?
- •4. Омильои биотц чист?
- •Мавзўи 4 Популятсияи экологц.
- •Мафьум дар бораи популятсия.
- •Сохтори популятсия.
- •Савольои тестц Лексияи 4
- •2. Нишондиьандаи асосии сохтори популятсия иньоанд:
- •3. Популятсия ин...
- •4. Типьои тасимот ва паьншавии фардьои дар дохили популятсия …
- •6. Сохтори синнусолии популятсияьо ин…
- •7. Сохтори генетикии популятсия ин…
- •8. Тавлиди популятсия ин…
- •10. Шумораи популятсия ин…
- •1. Мафьум дар бораи биотсеноз
- •2. Сохтори биотсеноз
- •3 Муносибатьои организмьо дар жамоа
- •Савольои тестц
- •2. Мафьуми биотсеноз чиро ифода мекунад
- •3. Мафьуми биотсенозро аввалин маротиба ки пешниьод карда буд
- •Таысимоти ьаёт дар биосфера.
- •Ыонуниятьои умумии ташкили биосефра.
- •Консепсияи ноосфера.
- •Савольои тестц
- •Биосфераро в.И.Вернадский номида буд…
- •2. Ки аз нуытаи назари илми биосфераро илман асоснок кард.
- •3. Аз нуытаи назари ьозира биосфераро чунин меноманд
- •6. Ыонуни констатнноки миыдори моддаьои зиндаро в.И.Вернадский ифода намоед.
- •8. Ыонуни якуми экодинамикц чунин номида мешавад
- •9. Ыонуни дуюми экодинамикц чунин номида мешавад
- •1. Мафьум дар бораи экосистема.
- •Жараёни энергия дар экосистема.
- •Динамикаи экосистема.
- •Савольои тестц
- •1. Экосистема чист?
- •2. Мафьуми экосистемаро, ки ба илм дохил кард
- •4. Сатьи трофц чист?
- •5 Ыонуни термодинамикие ки дар экосистема
- •7. Маьсули аввалини жамоа гуфта чиро мефаьмед
- •8. Маьсули дуюмини жамоа гуфта чиро мефаьмед
- •9. Суксетсия чист?
- •10. Давраьои дурусти равандьои суксетсияьоро мувофиыи ф.Климентсномбар кунед.
- •I.Намудьои асосии таъсири антропогенц ба биосфера
- •1.Ифлосиьои физикавц – дохил мешаванд:
- •2. Таъсири антрологенц ба сарчашммаи жараён ва гардиши моддаьо.
- •Савольои тестц Лексияи 8
- •1.Сохтор ва таркиби атмосфера
- •2.Манбаьои ифлосшавии атмосфера.
- •3.Оыибати ифлосшавии атмосфера ва муьофиэати атмосфера аз ифлосшавц
- •Савольои тестц
- •2. Аьамияти об дар табиат ва ьаёти инсон.
- •3.Захирахои обхои ширин ва истифодаи онхо
- •4. Бахри Арал, Кули Сарез ва проблемахои оби ширин
- •Савольои тестц
- •Мавзўи 11 Жамоаьои биотикц. Оыилона истифодабарц ва ьифзи он.
- •Таъсири антропогенц ба олами ратсанц ва ьайвонот.
- •3. Оыилона истифодабарц ва ьифзи олами растанц.
- •4.Оыилона истифодабарц ва ьифзи олами ьайвонот.
- •Савольои тестц
- •1.Олами хайвонот ва растани, кисми мухими
- •3 Ахамияти хайвонот дар бавучудории ландшафт аз хисоби
- •4 Дар натичаи фаъолияти инсон чунин хайвонотхо аз байн рафтаанд.
- •10 Усулхои хифз ва баркарор кардани хойвонотхои шикори.
- •Истифодаи оыилона ва ьифз.
- •Сарватьои заминии жаьон ва Жумьурии Тожикситон, сохтор ва проблемаи ьифз.
- •Истифодаи оыилонаи сарвтаьои заминц.
- •Тасниф, истеьсол ва истифодаи канданиьои фоиданок.
- •Савольои тестц
- •Ва ьифзи муьити зист.
- •1. Таъсири фаъолияти хожагии кишоварзии инсон ба муьити атроф.
- •Истифодаи энергия ва функтсиянокии экосистемаи саноат.
- •Проблемаьои ьифзи муьити атроф, бо алоыамандии афзудани шаьрьо ва истеьсоли саноатц.
- •Савольои тестц
- •Мавзуи 14 Экологияи одам.
- •Экология ва саломатии инсон.
- •3. Муьимтраин проблемаьои экологии муосири жамъият.
- •Мавзўи 15 Проблемаьои ьозираи экологц ва инкишофи устувор.
- •3 Проблемаьои партавьои сахт ва хатарнок, таъсир он ба муьити зист.
- •Савольои тестц
- •1. Раванди интенсивии техногени ва табии инкишофи хок ба чунин
- •2. Шўршавии дуюмини хок, ин …
- •3. Боыимондаьои озуыавц паррандагон, хояндагон ва ьайвоноти калонро ба худ жалб мекунад, ки он боиси …
- •4. Афканишоти ионизасиякунанда –
- •Мавзўи16 Роььои ьалли проблемаьои экологц.
- •1.Баробар намудани тараыыиёти инсоният.
- •2.Танзими тавлид.
- •Инкишофи устувор дар мажмўи глобалии «Жамъият ва табиат».
- •Идоракунии оыилонаи сарватьои табиц.
- •Стратегияи тараыыиёти саноат, энергеника ва мубориза бо ифлоскунандаьо.
- •Стратегияи инкишофи хожагии кишоварзц.
- •7. Нигоь доштани жамоаьои табиц.
- •Савольои тестц
- •1.Баробар кардани тараыыиёти инсоният ин
- •3. Инкигери устувор…
- •4. Барои бошуурона идоракунии бомаьорати иытисодц ва ьифзи табиат лозим аст
- •5. Амалан манбаьои тамомнашаванда доимц ва барыароршаванда сарватьо иньо мебошанд.
- •7. Баланд бардоштани ьосилнокии хожагии кишоварзц иньо мебошанд.
- •8. Бощьои миллц …
- •10 Дар вилояти Сущд чанд то парваришгоь мавжуд аст
4.Оыилона истифодабарц ва ьифзи олами ьайвонот.
Ьифзи олами ьайвонот низ масъалаи асоси ьифзи табиат аст, ки миыдори камшудаистодаи он ба фоида мавжудати худи ьайвонот дар сайёраи Замин баьс талаб аст, зеро якнамуди ьайвонот аьамияти саноати дорад. Дар оянда чунин тарзи истифодабарц боиси аз байн рафтани намуди ьайвонот мегардад, вазифаи асосии ьифзи олами ьайвонот бавужуд овардани шароити ьаётгузарони барои барыаро намудани миыдори ьайвонт ва гуногуншаклии он. Системаи ьифзи олами ьайвонот аз чунин чорабиньо иборат аст, ыонун оид ба инкишоф (маьдуди ба миыдор, мўьлат, тарзи баландоварц) ин чорабинии нафъовар аст, жоннок кардани фаъолияти аз хашар нигоьдорц, ташкили мамнўъгоь, парваришгоььо, ба инобатгири жои зисти ьайвонотьо дар муьитьои гуногун (аз ифлосшавц, хушконидани ботлоы, дарё, кўл ё бо об пуршудани он об ьайвонот манфц таъсир мекунад), ьифзи намудан аз заьрхимикатьо, ки дар хожагии жангал, ыишлоы истифода бурда мешавад, назорат аз болои истифода ва нигоьдори заьрхимкатьо эътибор додан ба чорабиниьои биотехникц, ки дар хожагиьо сунъц барои ьайвонот, кишти растаниьои хўрокц, чорабиниьои реакклимантзасия барои барыарор намудани захираи ьайвонот. Ьифз ва оыилона истифода бурдани он, ьамчун жангал захираи моьи зеро дар занжири щизо дар муьити обц, щизо барои иносн ашёи хом барои сайд роли муьим дорад, чунин чорабиниьо андешида мешавад. Ба эътибор гирфитани андозаи доштани моьц роли моьигузорро дар об ба танзим даровардан, ташкили мамнўъгоььо, парваришгоььо, ьифзи моьц дар ваыти хунукшавц ва ифлосшавии об, мубориза бар зидди яхкардани об ва хашароварц ба моьиьои дар кўли дарё буда, мубориза бар зидди ифлосшавц об, дар амал татбиы намудани ьамкориьои байналхалыц дар самти омўзиш ва ьифз ва истифодаи оыилонаи олами ьайвонот алалхусус моьц.
Савольои тестц
1.Олами хайвонот ва растани, кисми мухими
А) .Биосфера …
Б) Гидросфера
В) Ноосфера
Г) Педосфера
2.Бо растани ва байни хам хайвонот гизо гирифта дар -
А) Дар занчири гизо
Б) Дар гардиши биологии моддахо ва гардиши моддахо ..
В) .Дар гардиши экосистема
Г).Пайдииши хок
иштирок мекунад.
3 Ахамияти хайвонот дар бавучудории ландшафт аз хисоби
А) Ьайвонотхои баьрии якхужайра, ьайвонотхои скелети сахт дошта, ки жинсьои тахшони ба вучуд меоранд. …
Б) Щизо бавужудоварданашон
В) Хосияти морфологц доштанашон.
Г) Дар аэракцияи хок иштирок доштанашон.
4 Дар натичаи фаъолияти инсон чунин хайвонотхо аз байн рафтаанд.
А) Тур ,тарпан, говхои бахри ,квагга,гагаркаи бебол, паланги турони,гагаи лабрадор ….
Б) Паланги турони, охуи бухорои, квагга, мори авъфи.
В) Сайгак, гавазн,хирси мала, кулан.
Г) Лаклак,сугури менбир,аспи пржевальск,калан,наханг.
5 Фотосинтез раванди мухими биохимияви аст,ки растанц дар натижаи он
А) Оксиген хорич мекунад.
Б) Дуоксиди карбонро фуру мебарад, энергия хорич мекунад.
В) Пегментхои растани энергияи равшании офтобро дошта, бо ерии гази карбон ва об пайвастагии органики ва энергия хорич мекунад. …..
Г) Равшани хорич мекунад.
6. Ахимяти растани дар хаети инсон,зеро он
А) Мухити зист, махсулоти гизо,ашеи хоми саноати, шифобахши, сохтмони,таткикоти, сарчашмаи эхсоси зебопарасти. …
Б) Бавучуд ованандаи хок , гизои хайвонот, сарчашмаи гидросфера.
В) Пахнкунандаи бемори,
Г) Вайронкунандаи муътадили гардиши моддахо
7. Кам шудани сарвати чангал ва окибатхои он
А) Пахн шудани беморихо, афзудани саноати чангал, хушкшавии кул.
Б) Эрозияи хок, шамолхои чангнок, хушксоли, сухтор, вайроншавии баробарвазнии биологи, тагйиребии иклим, нигахдории дар хок кам мегардад, бечои зист мондани хайвонот …
В) Хушкшудани кул, кам шудани массаи об.
Г) Сухтор бавучуд меояд, эрозия, коррозия баамал меояд
8 Усулхои нигахдории чангал аз зараррасонхо
А) Механики, химияви, биологи. ….
Б) Агрохимияви, химияви, геологи,биологи.
В) Санчиш, химияви
Г) Биологи,литологии,экологи,мелиоративии
9 Роххои хифзи растанию хайвонотхои нодир ва аз байн рафта истода
А) Ташкили богхои истирохати, табобат намудани ин растанихо.
Б) Кабули карори махсус ва ичрои он, ташкили мамнуъгоххо, парваришгохо, участкахои коллексиони дар богхои ахмияти илми дошта, баланд кардани маданияти экологи….
В) Мониторинг гузаронидан,дар Китоби Сурх чойгир кардан .
Г) Конун кабул намудан, нишон додани чойи зисти растанихо, хайвонотхои нодир ва аз байн рафта истода.