2. Таъсири антропогенц ба олами ратсанц ва ьайвонот.

Таъсири инсон ба олами ьайвонот хеле зиёд аст, ки он бо ду роь амалц мегардад:

1. Ба воситаи паррандагон, аз як жой ба жои дигар кўчонидани ьайвонот.

2. Бе восита тащйир додани шароити зисти ьайвонот.

Тарафи кам гаштани бисёр намудьо аз худ кардани муьити табиц таъсиркунанда, ки боиси кам шудани шумора мегардад, деградасияи жои зист, васеъ истифодабарии муьити зисти ьайвонот, таъсири интродуксияи намудьо, гум кардан ё худ кам шудани базаи щизоц, нест кардани заррасони бощу саьро, хояндагон. Ин тасъиррасони дар марзьои жаьон гуногун аст.

Таъсиррасонии инсон буд, ки аз соли 1986- 1991 миыдори морж аз 200 то 100 ьазор, чурбаи баьри аз 500 то 300 ьазор, тулени гўшкалон аз 250 то 50 аз сар кам гашт, ки ба ифодашавии соьил, кам шудани щизо, аз ьад зиёд шикор кардан сабаби асосц аст. (дар Руссия).

Инсон бо фаъолияти гуногуни худ ба олами растани ьам мусбц ва ьам манфц таъсир мекунад. Ьамчун объекти ьифзи растани ба чуниньо растании обц, хокц, сатьи заминц, зеризаминц жудо карда мешавда.

1. Растаниьои обц - барои ьаётии бошандагони обьавзьо роли муьим

мебозад, аз тарафи инсон хеле кам истифода бурда мешавад.

2. Растаниьои хокц - бактерияьо, обсабзьо намудьои занбўрущьо

барои бавужуд омадани хок роли муьим мебозад, ьамчунин

танзимгари ьосилхезии он.

3. Растаниьои зериземинц - бактерияьо, ки дар чуыурии зиёда аз 3 км

жойгир аст. Таъсири манфц додани ин гурўьи растаниьо пурра

омўхта шуда набошад ьам лекин таъсири ифлосшавии обьои

зеризаминц аз эътибор дур нест.

4. Растаниьои сатьи заминц - зиёда аз 500 ьаз. намуд ба ыайд гирифта

шудааст, ки аз он 300 ьаз. намудаш растаниьои даражаи олц, аз

тарафи иносн васеъ истифода бурда мешавда.

Имрўз миыдори аз байн рафтани растаниро аниы муайян намудани хеле душвор аст, лекин аз нав барыарорнамоии он хеле душвор ё номумкин аст. Ьоло он, ки аьамияти растанц барои инсон ва табиат беандоза аст.

Ьоло инсон растаниьои табиатро ба мадани иваз намуд муьити растаниро дигаргун карда истодаанд. Ба олами растани ьам ьайвоноти хонагц ва ьам табиц таъсири зиёд мерасонад. Растаниьои барои щизо истифода нагашта зери пойи ьайвонот мегардад. Системаи муайяни чаронидани чорво жорц нест, бинобар ьамин ьам дегенерасияи чарогоь ба амал омада фаъолияти эрозияро метезонад.

Ба инкишофи растани соьаьои саноат манфц таъсир мекунад, ки ьатто ба хушкшудани ратсанц меорад.

Тайёр кардани растаниьои дорувори низ аз рўи меъёр нест, ки ин ба хароб кардани намуди растани меорад.

3. Оыилона истифодабарц ва ьифзи олами растанц.

Ьифз, ва оыилона истифодабарию аз нав барыарор намудани шумораи гуногуншакли ва намуди ьайвоноту ратснц муьимтарин масъалаи муосири жамъияти гаштааст, зеро сарвати ратсанигц ва ьайвонотц зиёд буда метавонад аз ин зиёд аьамияташ барои инсон, ьайвонтьои хонагц зиёд гардад, ин ьолат агар чанд оыилона истифода бурда шавад ва оид ба ьифз ва барыарор намудани оньо чораьои мушаххас андешида шавад.

Ьамчун объекти ьифзнамоии оалми растаниро ба се жудо кардаанд:

1. Ратсаниьои обц - аз тарафи инсон хеле васеъ истифода бурда мешавад, ин растаниьо дар ьаёти бошандагони обц роли муьим мебозад. Дар сольои охир аз сабаби ифлосшавии он дар натижаи обьои равон, нефт ва бо дигар моддаьои зараровар ба намуди ин растаниьо хатари зиёд дорад ва жораи мушаххаси ьифзро талаб мекунад.

2. Растнаиьои хокц - бактерияьо, обсабзьо, ки аьамияти оньо дар пайдоиши хок ва ьосилхезии он зиёд аст, бинобар ифлосгаштани муьити бо партовьои саноатц таъсири манфц ба назар мерасад, ки чорабиниьои муьимро талаб мекунад.

3. Растаниьои зеризаминц- бактерияьо, ки дар жуыурии зиёда аз 3 км жойгир аст. Таъсири манфц дидани ин гурўьи растаниьо пурра омўхта шуда набошад ьам лекин таъсири ифлосшавии обьои зеризаминц аз эътибор дур нест.

Растаниьои сатьи зеризаминц миыдори аз ьад зиёд паьншуда дар ин муьитц, истифодаи хеле зиёди ратсаниьо аз тарафи инсон хусусан жангал, ки ьифзи махсусро талаб мекунад.___________

Бо миыдори истифодаи оыилонаи сарватьои растанигц жангал аз рўи функсияьо ба чунин гурўььо жудо мегардад:

1. Жангальои дар мамнўнъгоььои давлатц, ыарор дошта, муьофизат кунандаи ыади ьифзкунандаи марзьои кушод, муьофизати зонаьои сабзи гирду атрофии шаьр, пунктьои, аьолинишин, муьоифзаткунандагони ыадди роь, шоьроььо ва роьи оьан. Жангальо ин фаъолиятро ижрокунанда торафт васеъ мегардад, таньо барои нигоьдории ьолати санитарии растани бурида мешавад.

2. Жангальои об ьифзкунанда - он жангальое, ки дар пункти аьолинишаста зиёд ва ноьияьои саноат паьн гашта аст. Бо ин гурўь буридани жангал аз рўи меъёр аст, ки онро хожагии жангал муайян мекунад.

3. Жангальои аз ьад паьнгардида - андозаи истифода маьдуд нест, барои саноати чўб истеьсол мекунанд, лекин сольои охир чунин марзьо ьифзро талаб мекунад.

Аз рўи чунин тасинфоти гурўььо оыилона истифодабарц ва ьифзи жангал ыарор дорад, ки як ыатор мушкилотьо ва камбудиьо низ ба инобат гирфита шуда аст аз ьад зиёд буридани жангалзор марзи камжангал, набуридани жангалзор марзьои сержангал, аз ьад суст барыарор шудани жангал, паст шудани сифтаи жангал, кам шудани маьсулнокии жангал, таъсири сўхтор, бемориьо, заррарасоньо щайри оыилона муносибат дар ваыт чўб коркарданц, сольои охир дар натижаи иникшофи соьаьои саноатьо, жангальо барыарор намуда истодааст.

Барои оыилона истифодабарию ьифзи жангал ба чунин самтьо бояд аьамият дод:

1. Илмц асоснок кардани фоидаи жангал.

2. Чўби гирифта шударо ба пуррагц истифода бурдан.

3. Нигоьдории жангал аз омильои маьдудкунанда.

4. Барыарорнамоии жангал, маьсулнокии он аз ьисоби растаниьои

навраста.

Аз миыдори зиёди олами растани инсон барои ыонеъгардронидани талаботи худ хеле миыдори ками онро истифода мебарад масалан, аз 300 ьазор намуди растании даражаи олц таньо 2500 намуди доимо истифода бурда мешавад. Муайян намудаанд, ки барои табобат 1500 намуди ратсанц истифода бурда мешавад, зиёд аст, соли 20 намуди ратсаниьо (дар Руссия) жамъ карда мешавад, ьамчун ратснаиьои аьамияти саноати дошта соле 150 ь.т. ратсани истифода мешавад ва ба фаъолияти хожагии инсон истифода бурда мешавад.

Ьамчунин ба растаниьои табиц бояд аьамияти дод, зеро ьар як намуди биологц ин аьамияти илмц- амлц дорад ва асоси генофонди сарвати табиц ба шумор меравад. Ьифз ва оыилона истифода бурдани олами ратсанц чунин амалц мегардад.

1. Ыарори махсус ыаблу кардан- оид ба маьдуд намудани истифодаи

намуди ратсанц (ьатмцратсаниьои нодир ба инобат гирифта шавад).

2. Ьифзи растаниьо дар мамнўъгоььо, парваришгоььо.

3. Ташкили учаскаьои коллексионц, бощьои ботаникц, инкишоф

додани коргоььои илмц оид ба истифода ва ьифзи растанц.

4. Баланд намудани маърифтаи экологц.