- •1.Прадмет гісторыі дзяржавы і права Беларусі, яго задачы і асаблівасці.
- •3.Дзяржавы на тэррыторыі беларусі 9-12 в. І палітычны лад.Службовыя асобы.
- •5.Міжнародныя пагадненні і вассальныя дагаворы-крыніцы старажытнага беларускага права ў пісаным заканадаўстве.
- •6. Утварэнне Вялікага княства Літоўскага. Фарміраванне тэрыторыі дзяржавы. Адміністрацыйна-тэрытарыяльнае ўладкаванне ў хiii–хvi ст.Ст.
- •7. Дзяржаўны лад вкл в 13-16в.Вышэйшыя органыдзяржаўнай ўлады.Службовыя асобы дварцовай адміністрацыі.
- •8. Мясцовыя органы дзяржаўнай улады ў Беларусі ў хiii–хvi ст.Ст.
- •9. Органы кіравання ў гарадах Беларусі ў хiii–хvi ст.Ст. Магдэбургскае права ў гарадах Беларусі.
- •13. Прававое і сацыяльнае становішча сялян Беларусі. Змены ў прававым і сацыяльным становішчы сялян ў хvі ст.
- •14. Прававое і сацыяльнае становішча гараджан Беларусі ў хіv–хvіі ст.Ст
- •15. Люблінская унія (гісторыка-прававая характарыстыка).
- •З’яўляецца царкоўна-палітычная ідэалогія папства: “папацызарызм” уплыў аказвае заходнееўрапейская думка.
- •21. Абласныя граматы: прычыны прыняцця, змест і значэнне.
- •22. Валасныя граматы: прычыны прыняцця, змест і значэнне
- •23. Граматы беларускім гарадам на Магдэбургскае права (сутнасць, змест, значэнне). Крыніцы Магдэбургскага права
- •24. Судзебнік Казіміра 1468г.: крыніцы, структура, змест
- •25. Статут Вялікага княства Літоўскага 1529г.: крыніцы, структура, змест, значэнне
- •26. Статут Вялікага княства Літоўскага 1566г.: прычыны распрацоўкі, важнейшыя палажэнні і асноўныя змены ў параўнанні з Статутам 1529г
- •27. Статут Вялікага княства Літоўскага 1588г.: працэдура распрацоўкі і прыняцця, новыя нормы і важнейшыя палажэнні, значэнне
- •29. Крымінальнае права вкл 15-16
- •30. Грамадзянскае права вкл
- •31. Працэсуальнае права вкл.
- •32. Брачно-сямейнае права Беларусі. Сацыяльнае палажэнне жанчын.
- •33. Судебная реформа 16 в. В вкл. Состав компетенція новых судов.
- •Выш. Органы улады у рп: король і сойм.
- •42. Попытки проведения реформ рп во 2-ой половине 18 в. 1-ый раздел рп.
- •43. Чатырохгадовы сойм рп, яго законадаучыя акты. Канстытуцыя рп 1791. Таргауская канфедэрацыя. 2-гі падзел рп.
- •47. Упраздненіе крепостного права в Белю Реформа местных органов.
- •48. Судовая рэформа 1864. І асаблівасці яе правядзення у Беларусі.
- •Пытанні: Аа цякучым моманце, Аб адносінах да савецкіх рэспублік, Прыняцце Канстытуцыі бсср, Аб зямельнай палітыцы, Выбары цвк бсср.
- •У дэкларацыі першага з’езду саветаў бсср былі адзначаны 2 прычыны ўтварэння ЛітБел сср:
- •Сталіца – Вільно; Председатель цвк(цік) – к.Г. Ціховскій; Председатель снк – в.С. Міцкевічус-Капсукус; Губерні вошедшіе в состав – Мінская, Гродненская, Віленскую, Ковеньская і частка Сувалавскай.
- •64. Возвраўеніе в состав Беларуской сср восточных районов Беларусі.
- •65. Крімінальнае і крімінально-працэсуальнае право Беларуской сср в 1920-1930-я гг.
- •66. Гражданское и гражданско-процессуальное право бсср в 1920-1930-я гг.
- •67. Конституция бсср 1927 г.
13. Прававое і сацыяльнае становішча сялян Беларусі. Змены ў прававым і сацыяльным становішчы сялян ў хvі ст.
Прававое становішча сялян у асноўным замацавана ў валасных граматах, агульназемскіх граматах і ва ўсіх трох статутахх.
Сяляне падзяляліся: гаспадарскія сяляне, панскія сяляне, царкоўная сяляне.
Найбольш зажыточныя сяляне, якія неслі ваенную службу маглі карыстацца 2 валокамі зямлі, лічыліся свабоднымі, маглі пераходзіць да другога феадала.
Залежныя ад феадала сяляне: людзі цяглыя, асадныя, агароднікі.
Людзі цыглыя: маглі карыстацца 1 валокай зямлі: абавязан несці павіннасці.
Агароднікі: іх зямельны надзел 2 моргі; асноўная павіннасць – паншчаные работы. Колькасць агароднікаў павяліячвалася за кошт пераходу челядзі на землю, разарэння і аграблення ў час вайны, эксплуатацыі.
Заканадаўчыя акты другой паловы 16ст – прадпісывалі вялікакняжецкай адміністрацыі і асобным феадалам пераводзіць челядзь у разрад агароднікаў.
У залежнасці мелі ці не мелі права пераходу ад аднаго феадала к другому: пахожыя і не пахожыя.
Сяляне-даннікі: не падпарадкоўваюцца феадалу, несліпавіннасці на карысць князя або дзяржавы.
Халопы-челядзь нявольная – найбольш быспраўныя.
Беззямельные сяляне: халупнікі, кутнікі – наймаліся ў работнікі, або займаліся рамеством. Прававое стновічша: забаранялася займаць пасады ў дзяржаўным апараце, не дапускаліся нрава. соймы, удзельнічалі ў мясцовых валасных справах.
Статут 1588: сялянам забаранялася набываць маенткі і землю.
Залежныя сяляне: не мелі права без дазволу свайго пана меняць або выбіраць месца жыхарства, абязаны выконваць усе павіннасці, падвергалісь суду феадала.
14. Прававое і сацыяльнае становішча гараджан Беларусі ў хіv–хvіі ст.Ст
Прававое становішча мяшчан замацоўвалася ў гарацкіх граматах.
Маемаснае становішча забяспечвалася звычаевым правам, у некаторый ступені рознымі прававымі актамі
Найбольш багатыя мяшчане: валодалі маенткамі, абавязаны былі несці ваенную службу на раўне са шляхтай.
Асноўная маса насельніцтва горада: не мелі землеўладанняй, не маглі іх набываць, наследванне маемасці мяшчанамі ажыцяўлялася на аснове звычаевага права.
Асабістыя права мяшчан залежылі ад горада ў якім пражывалі.
Найбольш багатыя мяшчане карысталіся правам судзіцца толькі ў магістрацкім судзе. Справы простых мяшчан – падсудны магістрацкаму суду, старасце, намесніку старасты і феадалу.
Мяшчане буйных гарадоў вызвалены ад паншчыны (акрамя работ па будаўніцтву і рамонту замка). Унасілі налог у дзяржаўную казну.
Прававая няроўнасць гараджан замацавана ў артыкуле 6 раздзела 13 статута 1588.
Палітычнымі правамі мяшчане беларускіх гарадоў не валодалі. Асноўнымі спосабамі іх уплыву на заканадаўства былі падача у рада чалавідных і простага люду.
Яны мелі права аб’ядноўвацца ў саюзы па прафесіі – цехі, і ў релігійна-асыетніцкія канфесіі – брацтва.
15. Люблінская унія (гісторыка-прававая характарыстыка).
Вкл ў 16ст апынулася ўў цяжкім становішчы: насядалі польскія феадалы і каталіцкае духавенства, імкнучыся захапіць землі беларусі; пачалася Лівонская вайна, былі захоплены рад гарадоў беларусі.
Пытанне аб ахове заходніх граніц і абарон насельніцтва ад разбойніцкіх нападкаў узнімаліся на соймах ВКЛ. Але ўрад Жыгімонта Аўгуста не прымяняй дзейсных загадў супраць гэтых нападаў.
У 1549 жігімонт Аўгуст заключыў пагадненне з Габсбургамі, скія абяцалі яму узброенную дапамогу супраць непаслушэнства падданых.
Вялася шырокая прапаганда па злюццю Польшчы з ВКЛ. Каталіцкія прапагандісты абяцалі, что уся дробная і сярэдняя шляхта атрымае такія ж правы і палітычнае значэнне ў дзяржаве, як і буйныя феадалы.
Жыгімонт Аўгуст у 1563 выдаў прывілей, якім абвяшчаліся роўныя правы шляхты с католікамі. 13 сакавіка 1564 выдаў дэкларацыю, у якой абвясціў што адмаўляецца ад сваіх праваў на землі ВКЛ, адракаееца і ўступае іх Польшчы. Феадалы княства выступілі супраць дэкларацыі.
Феадалы вялі перамовы з прадстаўнікамі Польшчы про больш цесны саюз дхвюх дзяржаў, але пры ўмове захавання раўнапраўя.
Пастанова Віленскага сойма 1563: зацвердзіў інструкцыю для перемоваў з Польшчай аб уніі. Ідэю уніі з польшчай на ўмовах раўнапраўя падтрымлівала большасць феадалаў княства – спадяваліся гэтым замацаваць свае становішча унутры княства і атрымаць дапамогу ў вайне з расіей.
У снежні 1568 Жыгімон выдаў грамату, у якой абяцаў ахоўваць правы і інтарэсы княства і не прымушаць яго прадстаўнікоў да уніі. Клятвенныя абяцанні і дамаўленні, а таксама надзеі атрымаць дапамогу ў вайне схілілі княства з’явіцца ў Люблін на перамову.
Пасяджэнні Люблінскага сойма пачаліся 10 студзеня 1569. Польскія феадалы заявілі, штор жадаюць поўнай ліквідацыі княства і падрыхтавалі дакумент і запатрабавалі яго падпісання без ніякага абмеркавання – 15 лютага прадстаўнікі ВКЛ адмовіліся падпісаць дакумент, 1 сакавіка пакінулі Люблін.
5 сакавіка Жыгімонт выдаў незаконны акт аб адлучэнні ад ВКЛ Зямель і далучэнні іх да Польшчы. Гэта не дало магчымасці ВКЛ далей самастойна весці вайну, і вымашаны балі падпісаць акт уніі на ўмовах Польшчы.
Акт Люблінскай уніі быў аформлены ў выглядзе прывілея дагавора, зацверджаны пастановай Люблінскага сойма 1 ліпеня 1569. Тэкст: у двух экземплярах.
Тытул і пасады ВКЛ заставаліся. Збіраюцца толькі агульныя соймы і адна Рада. Дагаворы з іншымі краінамі толькі са згоды ободвух народаў.
Пасля смерці Жыгімонта Аўгуста юрыдычна было прызнана захаванне адасобленасці ВКЛ.
Гэтае аб’яднанее спарадзіла новую дзяржаву – Рэч Паспалітую
16. Берасцейская царкоўная унія (гісторыка-прававая характарыстыка).
1054: адбыўся раскол хрысціянства на дзве канфесіі: праваслаўную і каталіцкую.
1469: у Фларэнцыі упершыню была зроблена спроба аб’яднаць дзве фэрквы.
У беларусі органы дзяржаўнага кіравання былі цесна звязаны з цракоўная адміністрацыяй і духавенствам.
Канфесійная барацьба ўзмацнілася пасля з’яўлення езуітаў у 1569.
Правячыя колы ВКЛі Польшчы разам с вярхамі духавенства ободвух канфесій прапанвалі аб’яднаць цэрквы, падпарадкаваць праваслаўную рымскай курыі і Папе Рымскаму.
Праект уніі, у ім прадугледжвалася: 1. Захаванне абрадаў богаслужэння праваслаўнай царквы;2. Каб духавенства уніяцкай царквы карыстался такімі ж правамі як і каталіцкае; 3. Как уніяцкія папы маглі мець свае сем’і, я не захоўваць целебят.
Лістапад 1595: епіскапы Пацеі і Цярлецкі прыехалі ў Рым на перамовы .
23 снежня 1595 Папа Клімент благаславіў ідэю уніі. У студзені 1596 ен паставіў свій подпіс пад дакументамі аб царкоўнай уніі.
У кастрычніку 1596 у Берасце адбыўся семесны сабор для канчатковага зацвярдження уніі. Уніяцкі сабор 9 кастрычніка 1596 урачыста абвясціў Берасцейсукю царкоўную унію.
15 снежня 1596: Жыгімонт 3 Ваза універсалам зацвердзіў акт берасцейскай уніі.
Берасцейская царкоўная унія абвастрала барацьбу паміж хрысціянскамі канфесіямі.
Ліквідацыя цыркоўнай уніі у Беларусі пачалася пасля падзелаў Рэчы Паспалітай.
18. Палітыка- прававая думка ў Беларусі ў ХІІ – ХVІ ст.ст
Перыяды:1.12-13ст. 2. 14 – 15ст.
Палітыка – прававая думка Беларусі на працягу існавання Кіеўскай Русі, развівалася пад уплывам Візантыйскай палітыка-прававой культуры.
Мова думкі – царкоўнаславянская.
Мэта думкі – тэарытычнае абгрунтаванне абсалютнай палітычнай улады, якой прыпісывалася боскае паходжанне. З’яўляецца царкоўна-палітычная ідыалогія “цэзарапапізм”: кіраўнік свецкай улады Императатр( цэзар) – кіраўнік свецкай улады
Асноўныя прынцыпы цэзарапапізма: Идэя боскага паходжання імператарскай улады; Идэя боскага паходжання дзяржаўнай улады; Идэя Візантыйскага адзінаўладдзя; идэя богападобнасці яе зямных носьбітаў, іх абогатварэння; Идэя павагі да улады.
З вышэй пералічаных ідэй вынікае: Калі ўлада даруецца богам, то дабівацца яе гвалтоўнымі сродкамі немагчыма; Добрыя кіраўнікі дзяржавы пасылаюцца богам, як узнагарода дабрачынным людзям. Дрэнныя - у якасці пакарання за грахі людзей; Идэя адказнасці свецкай улады перад богам.