Ауыспалы өткен шақтың жіктелу үлгісі

жақ	жекеше	көпше
І ІІ ІІІ	Көретінмін, қарайтынмын, баратын едім Көретінсің,қарайтынсың,баратын едің Көретінсіз, қарайтынсыз, баратын едіңіз Көретін-,қарайтын-, баратын еді-	Көретінбіз, қарайтынбыз, баратын едік Көретінсіңдер, қарайтынсыңдар, баратын едіңдер Көретінсіздер, қарайтынсыздар, баратын едіңіздер Көретін-, қарайтын-, баратын еді-

Материалды меңгерту тапсырмалары.

155- жаттығу. Оқып шығып, ауыспалы өткен шақты білдіріп тұрған етістіктерді тауып, қалай жасалғанын түсіндіріңдер.

Үлгі:

Түбірі	жұрнағы арқылы жасалған
І. Тұр Оқы Қайт Көрін-бе ІІ.Соқ Ал Қара	-атын -итын -атын -йтін -атын Атын -йтын

156-жаттығу. Мәтінді көшіріп жазып, етістіктерді шақ түрлеріне қарай талдаңдар.

157-жаттығу. (топқа бөлу)

І топ Осы шақ

ІІ топ Келер шақ

ІІІ топ Өткен шақ

Барлық шаққа (жарыс ойыны)

Ойын бастаушы тақтаға бірнеше етістіктер жазып (жүр, біл, ақылдас, үйрен, жаса, тоқы), оларды барлық шаққа жарыса жіктеуді тапсырады.ойынға қатысушылар екі топқа бөлінеді де, екі топтан екі бала кезекпен шығып, тақтадағы алғашқы етістікті жекеше, көпше түрде жарыса жіктейді. 1-бала жекше түрін айтқанда, 2-бала іле-шала көпше түрін айтуы керек. Әр етістікті жіктеуге екі баладан шығып, ойынды жалғастыра береді. Берілген етістіктің барлығын жаңылмай дұрыс жіктеп шыққан топ жеңіске жетеді.

Сабақты қорытындылау.

• Ауыспалы өткен шақ қалай жасалады?

• Етістіктің шақтары дегенді қалай түсінесіңдер?

Үйге тапсырма.

1. 157-жаттығу. Мәтінді оқып шығып, ондағы өткен шақ етістіктердің түрлері мен жасалу жолын айтыңдар.

2. Көркем әдебиеттен етістіктің шақтарына мысалдар жазып келу. (шығарманың тақырыбын, авторын жазу)

3. Ережені оқу.

Бағалау.

Сабақ№ « »________ жыл

Пәні: Қазақ тілі

7-сынып

Сабақтың тақырыбы: Етістіктің шақтарын қайталау

Сабақтың

білімділік мақсаты: етістік шақтары туралы алған білімдерін нығайту, оқыған материалдарын жинақтау.

дамытушылық мақсаты:шақтық мағынаны білдіретін етістіктердің іс жүзінде қолданылу жолдарын үйрету.

тәрбиелік мақсаты:адамгершілікке, ақылды болуға, ата-ананы сыйлауға, еңбекті сүюге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: пысықтау сабағы.

Әдісі: оқу құралдарымен, дидактикалық материалдармен жұмыс істеу.

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақтағы слайдтар, кестелер.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі. Оқушыларды топқа бөлу.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

1. 157-жаттығу. Мәтінді оқып шығып, ондағы өткен шақ етістіктердің түрлері мен жасалу жолын айтыңдар.

2. Көркем әдебиеттен етістіктің шақтарына мысалдар жазып келу (шығарманың тақырыбын, авторын жазу)

ІІІ. Сабақтың мақсатымен таныстыру.

Ой қозғау.

• Етістіктің шақтары дегенді қалай түсінесіңдер? Шақтың қандай түрлері бар?

Топпен жұмыс.

І топ осы шақ туралы баяндама жасайды.

ІІ топ келер шақты сипаттайды.

ІІІ топ өткен шақ туралы баяндама жасайды.

Әр топ бір-біріне сұрақтар қояды.

Өздік жұмыс.

158-жаттығу.

1. Мәтінді оқып, шақтық мағынаны білдіретін етістіктерді теріп жазып, оны қасында отырған оқушы тексереді.

2. Екөмекші етістігі тіркескен осы шақтық, келер шақтық және өткен шақтық етістік ойлап айтыңдар.

159-жаттығу. Мәтінді оқып, етістіктерді шақтық мағынасына, тұлғасына қарай бөліп жазыңдар.

Үлгі:

Жеткізер-келер шақ, негізі етістік

Өсер- келер шақ,негізгі етістік

Жасаған- бұрынғы өткен шақ, негізгі етістік

Көрген- бұрынғы өткен шақ, негізі етістік

Сүйрер- келер шақ, негзі етістік

Бар- осы шақ, негзгі етістік

Мекендейтін- ауыспалы өткен шақ, туынды етістік

Көрдім- осы шақ, негізгі етістік

Тереңдейтін- ауыспалы өткен шақ, туынды етістік

Жүреді-осы шақ, негізгі етістік

Көреді- осы шақ, негізгі етістік

Түсінген- бұрынғы өткен шақ, негізгі етістік

Туған- бұрынғы өткен шақ, негізгі етістік

Өздік жұмысы..

Тапсырма: Етістік шақтарына арналған бірнеше сөйлем болады. Сол сөйлемдерден оқушылар үндемей отырып, ішінен етістіктерді теріп жазады және етістіктердің қай шақты білдіретінін айтады.

1. Өнер- білім бар жұрттар

Тастан сарай салғызды.(өткен шақ) (Ы.Алтынсарин)

2.Нұрлан хат жазып отыр.(осы шақ)

3. Оқушы кітап оқып тұр. (нақ осы шақ)

4. Атасының ана жылғы айтқан сөзі, ата бейнесі Жұмақанның көз алдына елестейді.

( ауыспалы осы шақ)

5.Ерлік пен бірлік жеңіске жеткізер. (болжалды келер шақ)

6.Демалыста оқушылар қалаға баратын.(өткен шақ)

7.Асан домбыра тартты, мен өлең айттым. (жедел өткен шақ)

8.Ол ауылға бүгін баратын еді. (ауыспалы өткен шақ)

9. Ол мектепке ерте баратын. (келер шақ)

Сабақты тест сұрақтарымен қорытындылау.

1. Етістіктің бұрынғы өткен шақ түрінде тұрған көрсетіңіз.

А. Көрдік

Ә. Көріп тұр

Б.Көріппін.

В.Көрмедік.

2. Етістіктің болжалды келер шақ түрінде тұрған сөзді көрсетіңіз.

А. Келеді

Ә. Келермін

Б.Келмейді

В. Келіп кетті