historyofbelarus1

Намiтка – галаўны ўбор замужняй жанчыны.

Нядоiмка – запазычанасць селянiна па выплаце дзяржаўных падаткаў.

Павець – гаспадарчая пабудова для захавання сельскагаспадарчых прылад i дроў.

Падпрэфектура – павет.

Парадкавыя камісіі – органы ўлады, утвораныя загадам Т. Касцюшкi ў час паўстання 1794 г.

Пасол сеймовы – дэпутат сейма. Паўперызм – пашырэнне галечы.

Пацеркi – шыйнае i нагруднае ўпрыгожанне жанчын у святочным касцюме. Маюць выгляд ланцужка.

Пленiпатэнт – асоба, якая атрымала права часова распараджацца чужой маёмасцю.

Поташ – тэхнiчная назва карбаната калiя, якi выкарыстоўваецца пры вытворчасцi шкла, вадкага мыла i г.д.

Пянька – валакно з канапель (канаплянае пакулле), якое вылучалася асаблiвай моцнасцю i трываласцю.

Рарытэт – рэдкая, каштоўная рэч. Рэкруцкi набор – набор у войска. Рэквiзiцыя – канфiскацыя маёмасцi. Рэнтабельны – даходны, даючы прыбытак.

Свiран – гаспадарчая пабудова для захавання збожжа. Свiтка – верхняе жаночае i мужчынскае аддзенне. Секвестр – абмежаванне на карыстанне маёмасцю. Сервiтутнае права – права карыстання чужой маёмасцю.

Сiнод – цэнтральная дзяржаўная ўстанова, якая ведала ўсiмi царкоўнымi справамi.

Спенсер – жаночае i мужчынскае аддзенне, якое нагадвала фрак без полаў.

Спраўнiк – вышэйшы палiцыйны чын у павеце.

Стараста – у беларускай вёсцы ХIХ ст. кiраўнiк, выбраны або прызначаны памешчыкам з лiку сялян.

Статс-сакратар – асобны чыноўнiк пры расiйскiм iмператары. Страпчы – памочнiк пракурора.

Таварнасць – выраб прадукцыi на продаж.

Талака – народны звычай калектыўнай дапамогi ў гаспадарчых работах. Памешчыкi ўводзiлi прымусовую талаку (гвалты) для выканання работ звыш абавязковых сялянскiх павiннасцей.

Талес – адзенне яўрэя ў час ранiшняй малiтвы.

Трапальня – прадпрыемства для ачышчэння льнянога або канаплянага валакна ад кастрыцы.

Фальварак – панскi двор i зямля, якая апрацоўвалася прыгоннымi сялянамi выключна на карысць памешчыка.

Фетышызм – вера ў звышнатуральныя ўласцiвасцi прыродных або зробленых чалавекам неадушаўлёных прадметаў, пакланенне iм.

Фiскальныя мэты – папаўненне дзяржаўнай казны.

Цвiнтар – могiлкi.

Цiвун – служачы памешчыка, кiраўнiк памешчыцкай гаспадаркi.

Чарнасоценцы – члены так званых “чорных соцен”, якiя ўтваралiся шавiнiстычным “Саюзам рускага народа” для расправы з людзьмi iншых нацыянальнасцей, з дзеячамi рэвалюцыйнага руху.

Чатверык – мера сыпучых цел, роўная амаль 100 кг.

Шарварк – павiннасць сялян па рамонту дарог, мастоў i г.д., якая выконвалася з уласнымi конямi.

Шлафрок – халат.

Шпiцрутэны – доўгiя гiбкiя палкi або пруты, якiмi бiлi за правiннасцi салдат, праганяючы праз строй.

Шавiнiзм – крайнi нацыяналiзм, прапаганда нацыянальнай выключнасцi.

Эканомiя – зямельныя ўладаннi ў ВКЛ i Польшчы, выдзеленыя з

дзяржаўных зямель для задавальнення патрэб каралеўскага двара.

Экстраардынарнасць – надзвычайнасць.

293

СПIС СКАРАЧЭННЯЎ

Ваньковiч Ян, член Гродзенскай рэвалюцыйнай арганiзацыi (1861-1861) Варанец, расiйскi афiцэр, удзельнiк падаўлення паўстання 1863 г. Вiльканец, член “Таварыства ваенных сяброў” (1825)

Вiтажэнец Iгнат – псеўданiм К. Калiноўскага.

Вiтгенштэйн, граф, уладальнiк прадпрыемстваў у Слуцку ў 20-я г.ХIХ ст. Выкаўскi, памешчык з Рагачоўскага пав. (1883)

Высоцкi, афiцэр палiцыi ў г. Воршы (1905) Высоцкi, афiцэр палiцыi ў Себежскiм пав. (1847) Вягелiн А., член “Таварыства ваенных сяброў”(1825) Вяроўкiн, дырэктар Полацкай эканомii (1797)

Галаван Мiколай, вучань народнай школы ў Барысаўскiм пав. у канцы

60-х гг. ХIХ cт.

Галдоўскi, служачы Крошынскага маёнтка ў 20-я гг. ХIХ ст. Гамзагурдзi, эсэр, удзельнiк рэвалюцыi 1905-1907 гг. Гаслаўскi, пасол Гродзенскага сейма 1793 г.

Гейштар Якуб (1827-1897), ковенскi памешчык, адзiн з кiраўнiкоў “партыi белых” у паўстаннi 1863 г.

Гернгрос Р., генерал, землеўладальнік на Віцебшчыне ў першай палове ХІХ ст.

Герцэн Аляксандр Iванавiч (1812-1870), адзiн з iдэолагаў рэвалюцыйнай дэмакратыi ў Расii

Гiнтаўт, ксёндз, член Гродзенскай рэвалюцыйнай арганiзацыi

Гмырак Лявон (Бабровiч Мечыслаў)(1891-1915), беларускi крытык i публiцыст

Грынявiцкi Iгнат (1856-1881), нарадаволец

Далгарукаў Васiль, начальнiк корпуса жандараў у 60-я гг. ХIХ ст.

Дамейка Iгнат, член Таварыства фiламатаў, удзельнiк паўстання 18301831 гг., навуковец

Дзям’янаў Сцяпан, удзельнiк сялянскiх хваляванняў у Рагачоўскiм пав. (1883).

Дзяржавiн Гаўрыiл (1743-1816), рускi паэт i дзяржаўны дзеяч Доўгiрд Анёл (1776-1835), навуковец

Дрэвiч, уладальнiк маёнтка ў Гарадзецкiм пав. напрыканцы ХVIIIcт. Дунiн-Марцiнкевiч Вiнцэнт (1807-1884), беларуска-польскi пiсьменнiк i

драматург

Духонскi, удзельнiк паўстання 1863 г. Дэмбiнскi Г., удзельнiк паўстання 1830-1831 гг.

Еленскi, памешчык у Кобрынскiм пав. (1905)

Ельскi Аляксандр (1834-1916), беларускi этнограф, фальклорыст i фiлолаг Ентыс, член РСДРП, удзельнiк рэвалюцыi 1905-1907 гг.

Жаба, эсэр, удзельнiк рэвалюцыi 1905-1907 гг.

Заблоцкi Эразм, член Гродзенскай рэвалюцыйнай арганiзацыi (18611862)

Заблоцкi Юзаф, член Гродзенскай рэвалюцыйнай арганiзацыi (18611862)

Завадскi, член “Таварыства ваенных сяброў” (1825) Завiневiч Уладзiмiр (1853-1927), беларускi гiсторык i археолаг Замойская, графiня, памешчыца ў Ашмянскiм пав. (1861)

Зан Тамаш (1796-1855), беларуска-польскi паэт,удзельнiк вызваленчага руху

Зарыжскi Ян, ксёндз, член Гродзенскай рэвалюцыйнай арганiзацыi (18611862)

Заяц Лявон, дзеяч беларускага руху пач. ХХ ст.

Зыгмунт I (Жыгiмонт I) (1467-1548), кароль польскi i вялiкi князь лiтоўскi

з 1506 г.

Iваноўскi Мiхал, мешчанiн з м. Крошын Навагрудскага пав. у 20-я гг. ХIХ ст.

Iгельстром Канстанцiн, член “Таварыства ваенных сяброў” (1825) Iзмайловiч Аляксандра, эсэр, удзельнiца рэвалюцыi 1905-1907 гг. Iльiнскi, расiйскi афiцэр, удзельнiк падаўлення паўстання 1830-1831 гг.

Кавалеўскi Юзаф, член Таварыства фiларэтаў

Казлоўскi Iгнат, ксёндз, член Гродзенскай рэвалюцыйнай арганiзацыi (1861-1862 )

Калiноўскi Вiкенцi Канстанцiн (Кастусь) (1838-1864), адзiн з галоўных кiраўнiкоў паўстання 1863-1864 г.г. у Беларусi i Лiтве

Камiнскi Казiмiр, удзельнiк сялянскiх хваляванняў у м. Крошын Навагрудскага пав. у 20-я гг. ХIХ ст.

Канарскi Сымон (1808-1839), удзельнiк вызваленчага руху ў Польшчы, Беларусi I Лiтве

Кандрашук С., дэпутат I Дзяржаўнай думы (1906) Канстанцiн Паўлавiч [Раманаў], вялiкi князь на пач. ХIХ cт. Карнеяў, мiнскi губернатар напрыканцы ХVIII ст. Карыцкiя, прадстаўнiкi шляхецкага татарскага роду

Касакоўскi, бiскуп, палiтычны дзеяч Рэчы Паспалiтай напрыканцы ХVIII ст.

Касцюшка Тадэвуш (1745-1817), кiраўнiк паўстання 1794 г. Кахановiч, дзеяч беларускага руху пач. ХХ ст.

Кахоўскi Мiкалай, расiйскi афiцэр (1824) Кацярына II (1729-1796), iмператрыца Расii з 1862 г.

Кашыц, удзельнiк паўстання 1830-1831 гг. Кiмбар, пасол Гродзенскага сейма 1793 г.

Кiркор Адам (1819-1896), беларуска-польскi журналiст, гiсторык, этнограф

Кiсялёў П., граф, мiнiстр дзяржаўных маёмасцей у 30-40-я гг. ХIХ ст. Клебанскi, мешчанiн з Гродзенскай губ. (1915)

Корзан Тадэвуш, удзельнiк паўстання 1863 г. Корзун, афiцэр палiцыi з Мазырскага пав. (1889)

Корсак Тадэвуш, палiтычны i грамадскi дзеяч пач. ХIХ ст.

Корсак, упраўляючы маёнткам у Гарадзецкiм пав. у канцы ХVIII ст. Кошчыц, удзельнiк паўстання 1863 г.

Краўчук Мiкiфар, селянiн (1915)

Крыжаноўскi, служачы Навагрудскага земскага суда ў 20-я гг. ХIХ ст. Крычынскiя, прадстаўнiкi шляхецкага татарскага роду

Кублi, швейцарац, работнiк Гомельскага маёнтка графа М. Румянцава ў пач. ХIХ ст.

Кудзiновiч Iяхiм, мешчанiн з г. Мiнска (1861)

Кузьняцоў, член РСДРП, удзельнiк рэвалюцыi 1905-1907 гг.

Купала Янка (Луцэвiч Iван Дамiнiкавiч) (1882-1942), беларускi паэт, драматург, перакладчык, публiцыст

Курлаў П.Р., мiнскi губернатар у перыяд рэвалюцыi 1905-1907 гг. Кюхельбекер Вiльгельм, паэт, дзекабрыст

Лаёла Iгнацi, заснавальнiк ордэна езуiтаў Лазгуноў Астап, слуга (1824)

Лазiнскi Тэадор, член Таварыства фiларэтаў

Ластоўскi Вацлаў (1883-1938), дзеяч беларускага руху, палітык, гісторык, журналiст

Лелякоў, расiйскi афiцэр, удзельнiк падаўлення паўстання 1830-1831 гг. Леш, генерал, камандуючы 3 расійскай арміяй у Першай сусветнай

вайне.

Лёсiк Язэп (1884-1940), дзеяч беларускага руху, журналiст, пiсьменнiк, навуковец

Лiсоўскi I., полацкi унiяцкi архiепiскап у пач. ХIХ ст.

Лосеў, расiйскi афiцэр, удзельнiк падаўлення паўстання 1863 г.

Лысенка Фёдар, карнет расiйскай армii, удзельнiк падаўлення паўстання

1794 г.

Лелявель Iяхiм (1789-1861), польскi гiсторык, удзельнiк вызваленчага руху

Лунiн Мiхал, дзекабрыст

Ляцкi Яўген (1868-1942), беларускi этнограф

Магнушэўскi, ксёндз Крошынскага касцёла на пач. ХIХ ст. Мадзалеўскi, афiцэр палiцыi г. Воршы (1905)

Малахаў, слуга (1812)

Мантэйфель, расiйскi афiцэр, удзельнiк падаўлення паўстання 1863 г. Манюкiн, расiйскi генерал, удзельнiк падаўлення паўстання 1863 г. Маркс М., мешчанiн з г. Вiцебска ў 20-30-я гг. ХIХ ст.

Марцiнкевiч Камiла, удзельнiца паўстання 1863 г.

Марцiнкевiч Ян, цыганскi “кароль” у Беларусi ў 60-70-я гг. ХIХст. Маслаў, пратаярэй у г.Воршы (1905)

Мержыеўскi, удзельнiк паўстання 1830-1831 гг. Метлiн, удзельнiк з’езда беларускiх арганiзацый (1917) Мiанчынскi, пасол Гродзенскага сейма 1793 г. Мiкалай, полацкi архiмандрыт у 30-я гг. ХIХ ст.

Мiлевiч Iльдэфонс, член Гродзенскай рэвалюцыйнай арганiзацыi (18611862)

Мiхаiл, мiнскi епiскап (1906)

Мiцкевiч Адам (1798-1855), польскi паэт, творчасць якога грунтавалася на моцным пачуцці любові да сваёй Радзімы – Літвы-Беларусі.

Мрачкоўскi К.Т., дваранiн з Падольскай губ. (1915)

Мураўёў М., граф, вiленскi генерал-губернатар, кiраўнiк падаўлення паўстання 1863 г. у Беларусi i Лiтве

Мураўёў Мiкiта, дзекабрыст

Навасiльцаў Мiкалай, дзяржаўны дзеяч Расii пач. ХIХ ст. Назiмаў У., вiленскi генерал-губернатар у 1855-1863 гг. Накцыяновiч Якуб, навуковец (пач. ХIХст.)

Напалеон I Банапарт (1769-1821), iмператар Францыi Нарбут, пасол Гродзенскага сейма 1793 г.

Непот (I ст. да н.э.), рымскi гiсторык

Неслухоўскi Ян (псеўданiм – Янка Лучына) (1851-1897), беларускi паэт Нiкiфарава Акулiна, служанка (1824)

Павел I (1754-1801), iмператар Расii з 1796 г.

Падбярэзскi Рамуальд, беларускі і польскi выдаўца, публiцыст, фалькларыст сярэдзiны ХIХ ст.

Паўловiч, удзельнiк паўстання 1863 г.

Пашкевiч Алаiза (псеўданiм “Цётка”) (1876-1916), беларуская паэтэса, пiсьменнiца, дзеяч беларускага руху

Пелiкан, рэктар Вiленскага унiверсiтэта ў 20-я гг. ХIХ ст. Песцель Павел, дзекабрыст

Пётр I (1672-1725), цар i iмператар Расii з 1682 г.

Плятэр Мiхал, вучань Вiленскай гiмназii (1823)

Плятэр Эмiлiя, удзельнiца паўстання 1830-1831 гг.

Пракапенка П., удзельнiк сялянскiх хваляванняў у Мазырскiм пав. (1889) Прок Ефiм, расiйскi салдат (1914)

Прудно, удзельнiк рэвалюцыi 1905-1907 гг.

Пулiхаў I.П., эсэр, удзельнiк рэвалюцыi 1905-1907 гг. Пуслоўскi Цiтус, удзельнiк паўстання 1830-1831 гг. Пятроўскi, член “Таварыства ваенных сяброў” (1825)

Радзiвiлы, магнацкi род

Ражанскi Фелiкс, удзельнiк паўстання 1863 г.

Ракасоўскi, памешчык з Гарадзецкага пав. напрыканцы ХVIII ст. Растоцкi, полацкi унiяцкi мiтрапалiт на пач. ХIХ ст. Раўтэнфельд, расiйскi генерал напрыканцы ХVIII ст.

Роман, удзельнiк паўстання 1863 г.

Рубан Вiкенцiй, удзельнiк сялянскiх хваляванняў на Вiцебшчыне ў 40-я гг. ХIХ ст.

Рудзiнскi, удзельнiк паўстання 1794 г.

Рукевiч Мiхал, член “Таварыства ваенных сяброў” (1825)

Румянцаў Мiкалай, граф, уладальнiк Гомельскага маёнтка на пач. ХIХ ст. Румянцаў Пётр (1725-1796), расiйскi ваеначальнiк

Русiнскi Аляксандр, расiйскi афiцэр (1824) Русiнскi Фiлiп, дваранiн з г.Чэрыкава пач. ХХ ст. Рымараў Няфёд, селянiн-прадпрымальнiк (1822)

Рэвэрэлi,член РСДРП, удзельнiк рэвалюцыi 1905-1907 гг. Рэйхарт, расiйскi афiцэр, удзельнiк падаўлення паўстання 1863 г.

Сабалеўскi, служачы Навагрудскага земскага суда ў 20-я гг. ХIХ ст. Сабалеўскi Ян, член Таварыства фiларэтаў

Сабалеўскiя, прадстаўнiкi шляхецкага татарскага роду Савiч Франц (1815-каля 1845), рэвалюцыйны дэмакрат

Сакалоў, расiйскi афiцэр,удзельнiк падаўлення паўстання 1863 г. Салагуб, граф, памешчык на Вiцебшчыне напрыканцы ХVIII ст. Самойленка В., грамадзянскi камендант г.Мiнска (1917)

Свянтолдыч Карл, удзельнiк паўстання 1863 г. Серакоўскi К., камандзiр паўстанцкага корпуса ў 1794 г.

Сербаў Ісаак А., этнограф і публіцыст канца ХІХ – пачатку ХХ ст.

Сiверс Якаў, надзвычайны пасол Расii ў Рэчы Паспалiтай напрыканцы ХVIII ст.

Сiнiцкi, служачы палiцыi г. Воршы (1905)

Слупскi Аляксандр (1864-1907), беларускi лiтаратар i археолаг Смарагд, полацкi унiяцкi епiскап у 30-я гг. ХIХ ст.

Смiт Адам, механiк Гомельскага маёнтка на пач. ХIХ ст.

Смолiч Аркадзь (1891-1938), дзеяч беларускага руху, навуковец Снядэцкi Ян (1756-1830), навуковец, рэктар Вiленскага унiверсiтэта Стаiнскi, пасол Гродзенскага сейма 1793 г.

Стржалка Iосiф, архiварыўс князей Радзiвiлаў на пач. ХIХ ст.

Сувораў Аляксандр, расiйскi ваеначальнiк, удзельнiк падаўлення паўстання 1794 г.

Сулiстроўскi, удзельнiк паўстання 1863 г. Сульковiчы, прадстаўнiкi шляхецкага татарскага роду

Сыракомля Уладзiслаў (Кандратовiч Людвiк) (1823-1862), беларускі і польскi паэт, этнограф i фалькларыст

Сямашка Iосiф, полацкi унiяцкi архiепiскап у 30я г. ХIХ ст.

Талстой Леў (1828-1910), рускi пiсьменнiк

Тарашкевiч Бранiслаў (1892-1941), дзеяч беларускага руху, палiтык, навуковец

Троцкi, вiленскi генерал-губернатар напрыканцы ХVIII ст. Трэпаў, начальнiк Дэпартамента палiцыi (1905) Трэбiнскi, член “Таварыства ваенных сяброў” (1825) Трышын, расiйскi салдат (1914)

Тупiцын, афiцэр расiйскай армii (1915)

Туталмiн, генерал-губернатар мiнскi, iзяслаўскi i брацлаўскi напрыканцы ХVIII ст.

Тыбул (55-19 г.г.да н.э.), рымскi паэт

Тышкевiч, вялiкi маршалак лiтоўскi напрыканцы ХVIII ст.

Тышкевiч Канстанцiн (1806-1868), беларускi археолаг, этнограф, фалькларыст

Тышкевiч Яўстахiй (1814-1873), беларускi археолаг, гiсторык, этнограф

Углiк, гарадзецкi земскi сакратар (1797)

Уланоўскi, служачы Крошынскага маёнтка на пач. ХIХ ст. Уронски Л., член “Таварыства ваенных сяброў”(1825)

Урублеўскi Валерый (1836-1908), адзiн з кiраўнiкоў паўстання 1863 г. у Беларусi

Ферзэн, расiйскi генерал, удзельнiк падаўлення паўстання 1794 г. Фэдр (I ст.), рымскi паэт

Хадаковiч, вучань Глускага народнага вучылiшча (1904) Халецкiя, прадстаўнiкi шляхецкага татарскага роду Хлапоўскi, удзельнiк паўстання 1830-1831 г.г.

Ходзька Аляксандр, беларускі і польскi публiцыст першай паловы ХIХ ст.