9.2. Тақырыбы бойынша сұрақтар:

1. Өндіріс эфектісі деген не,оның есептелуі.

2. Өндіріс эффектілігі деген не?

3. Байланыс дамуының эффектілік бағасының негізіне не жатады?

4. Эффектілік бағасының бағыттарын атаңыз.

5. Эффектіліктің негізгі көрсеткіштерін көрсетіңіз.

6. Эффектіліктің қосымша көрсеткішін сипаттаңыз.

Салыстырмалы капитал қойылымының эконоимикалық эффектісі мен байланыстың жаңа техникасы

Егер екі нұсқа салыстырылса, онда олардың көрсеткіштері келесідей сипатталады:

1. Салыстырмалы коеффициенттің есептелу формуласы:

Еср = ∆ Ээк / ∆ Кдоп (62)

Мұндағы ∆ Ээк –эксплуатационды шығынның үнемі, мың руб.;

∆ Кдоп – жақсы нұсқадағы қосымша капитал қойылым, мың руб.;

Бұл коэффициент жақсы нұсқадағы қосымша капитал қойылымды бір рубльге кететін шығынның үнемі (Енорм= 0,15).

2. Қосымша капитал қойылымның сатып алу уақытының есептелуі:

Тдоп=∆ Кдоп / ∆ Ээк (63)

Бұл көрсеткіш қосымша капитал қойылымның сатып алу ының жылдық үнемін көрсетеді.(Тн=6.6 жыл).

3. Нұсқа бойынша бірдей кіріс кезіндегі жылдық экономикалық эффекттің есептелуі:

Эжыл= (Эр1 + Εн*Κ1) - (Эр2 + Ен*К2) (64)

Мұндағы Эр1, Эр2 – бірінші және екінші нұсқадағы эксплуатациондық шығын, мың руб.;

Κ1, К2- бірінші және екінші нұсқадағы капитал қойылымы, мың руб.

Бұл көрсеткіштерден басқа төмендегідей көрсеткіштер есептеледі:

4. Өзіндік құнның пайызының төмендеу формуласы:

• Кірістер тең болғанда:

∆С = ( 1 - Эр2 / Эр1 ) * 100 % (65)

• Кірістер тең болмағанда:

∆С = ( 1 - С2 / С1 ) * 100 % (66)

С2 , С1- бірінші және екінші нұсқаға сәйкес өзіндік құнның 100 руб. Кіріс.

5. Еңбек өнімділігінің пайызының өсуінің есептелу формуласы:

• Кірістер тең болғанда:

∆ Птр = ( Р1 / Р2 – 1 ) * 100 % (67)

• Кірістер тең болмағанда:

∆ Птр = ( Птр2 / Птр1 – 1 ) * 100 % (68)

Егер нұсқаның бірнешеуі салыстырылған болса (екіден көп), онда олардан шығынды ең аз алып келгені таңдалынады (Зі). Келтірілген шығындардың анықталуы:

• Бір жылдағы есептеудің формуласы:

Зі = Эрі + Ен * Кі (69)

Мұндағы Эрі- і-ші нұсқа бойынша эксплуатационды шығын, мың руб.;

Кі - капитал қойылымы, мың руб.

• Барлық сатып алу уақытының есептелу формуласы:

Зі = Эрі + Тн * Кі (70)

9.3 Тақырыбына арналған өзіндік сұрақтар:

1. Екі сұрақты салыстырғанда қандай көрсеткіштер есептеледі?

2. Есептеу әдісін түсіндір және оның экономикалық мағынасын көрсет.

З. Келтірілген шығынның есептеу әдісін түсіндір.

4. Бірнеше нұсқаның ішінен ең жақсысын табу қиындығына нені жатқызуға болады?

Капиталды қойылымның экономикалық эффектілігін бағалау және байланыстағы жаңа техника бойынша уақыт факторын тіркеу

Қазіргі өндіріс интенсификация шарты және нарықтық экономикаға көшу шаруашылық механизмінің басқаруында уақыт факторының тіркеуі, өндіріс эффектілігінің, капиталды қойылым эффектісінің және ұзақ мерзімді инвестиция есебіндегі жаңа техниканың есебімен актуалды проблемаға айналды. Уақыт факторының тіркелуі жаңа техниканы тезірек пайдалану үшін, инвестициондық периодты қысқарту үшін, құрылыс периоды мен бітпеген құрылыстың тоқтап қалуының төмендеуі бойынша капиталды қойылымды ең тиімді орнату үшін қажет.

капиталды қойылымның орындалуы мен одан толық эффект алудың арасында уақыт бойынша үзіліс (лаг) болады. Ол инвестициондық циклдың жалғасуымен анықталуына арналған ( t1 - t5 ), яғни

Мұндағы t1,t2 проекттің басы мен аяғы;

t3, t4 құрылыстың басы мен аяғы;

t1, t5 инвестициялық цикл.

Байланыс саласы бойынша лаг норма бойынша:

• Құрылыс 1,З жыл;

• Тіркеу қуаты 1,7 жыл;

• Жалпы қадам З жылды құрайды.

Капиталды қойылымның жалпы бағасы бойынша тіркеу лагы есепке алынуы қажет, себебі кәсіпорынның эксплуатацияға енуінен кейін тіркеу процесінде қуат проектісі мен капиталды қойылымның сатып алынуы орындалады.

Капиталды қойылымды салыстыру, жаңа техниканы енгізу кезінде түрлі уақыттың шығыны өндіріледі және бірдей уақыт моментімен шешіледі. Бұл әкелінген шығын уақыт моменті әр жылдың өлшемінің αt коэффициентінің көбейтіндісінің жолымен анықталады. Ол төмендегі формуламен анықталады:

αt=(1+Eнп)*tp-t (70)

мұндағы tp - есептік жыл;

t – есептік жылға келетін шығын мен қорытынды жылы;

Eнп – дисконттау коэффициенті, қазір ол 0,15 құрайды.

есептік жылға келетін шығын мен қорытынды жылының коэффициентінің көмегімен бірдей моментке әкеледі:

• Алдыңғы жылдың шығыны – келер жылға αt > 1 көбейту жолымен;

• Кешіккен жылдың шығыны келер жылға αt < 1 көбейту жолымен.

тақырыбы бойынша өзіндік сұрақтар:

1. Уақыт факторының тіркеуі қайда қолданылады және қандай мақсат үшін?

2. Лаг деген не?

3. Құрылыс лагы деген не, норма бойынша ол байланыс саласында неге тең?

4. Қуат енгізу лагы және инвестициялық цикл деген не, норма бойынша ол неге тең?

5. Біркелкі шығынның нұсқасының сәйкестенуі қалай анықталады?

6. Келтірілген шығын бірлік уақыт моментіне қалай есептеледі?

7. αt келтіру коэффициенті қалай анықталады?

8. Дисконттау коэффициенті (Енп) деген не?

Менеджменттің мәнісі, мақсаты, міндеті.

Менеджмент (ағылшын сөзі, басқару-деген) – бұл коммерцияны немесе өндірісті басқару. Біліми тұрғыдан қарағанда, Менеджмент – ұйымды және оның құрамдарын басқару туралы жүйеге келтірілген білім саласы. Қандайда болмасын Ұйымды, ұйымдасқан жүйе деуге болады.

Тәжірибелік тұрғыдан қарағанда, менеджмент – өндіріс тиімділігін, пайдасын көтеру үшін қолданылатын принциптер, тәсілдер және басқару формаларының шоғырланған жинақтамасы.

Ұйымды басқару туралы білім саласының иерархиясы.

Жобалау, ресурстарды басқару принциптері, уақытша басқару периодтарының ерекшеліктері (оперативті, тактикалы стратегиялы), әлеуметтік-психологиялық басқару, жағдайға байланысты басқару (антикризты )

1-ші деңгей Жалпы менеджмент= ұйымды басқару негізі

2-ші деңгей. Ұйым құрамдарын басқару туралы білім саласы. Жұмыскерлерді Қаржыны Сапаны Маркетингті басқару басқару басқару басқару Өндірісті Корпоративті мәдениетті басқару сыртқы басқару экономикалық істерді басқару Информацияны Инвестицияны басқару басқару

3-ші деңгей Нақты сала ұйымдарын басқару туралы білім саласы •••• Телекоммуникациядағы менеджмент •••• Ұйым ерекшеліктеріне сәйкес

Қазіргі жағдайдағы менеждмент

принциптері

Менеджмент принциптері – бұл басқарудың тәжірибелік, теориялық міндеттері пайда болғанда және шешу мәселелері керек болғанда, осының мақсатында басқару жүйесінің әртүрлі стуктуралары (элементтері) арасындағы байланыстың (қарым-қатынастың) іске асыруын қамтитың жалпы заңдылық.

Байланыс саласының менеджментінің жүйесінің принциптері. (Экономиканың әлемге шығу жағдайына байланысты)

	Принцип	Принципті ашып көрсету
1	Менеджменттің пайда болу себебі	Ұйымның (мекеменің) болуы, менеджменттің керектігін көрсетеді
2	Қабылданған шешімнің жуықтатылған нәтижесі	Компанияны тиімді басқару туралы біркелкі амалы жоқ, тек қана типология ғана бар
3	Білім мен тәжірибені қорытындылау	Қай жағдайда да болмасын жалпы міңездемені белгілеу қажет.
4	Сыртқы жағдайға тәуелділігі	Сыртқы орталықтың компанияның істеріне әсер ету факторлары, проблемалар.
5	Жағдайға икемдену	Ұйымның сыртқы жағдайға икемденуі. Ол үшін құрылымды, функцияны, нарық тәртібін өзгерту арқылы жүреді.
6	Сәйкестену	Мақсатқа жету үшін фирманың менеджменті сыртқы ортадағы жағдай түсініксіздерне байланысты жұмысты күшейтуді талап етеді.
7	Фирманың сыртқы ортадан тәуелсіздігі	Компания менеджерлері сыртқы орта шегінде әсер етпейді.
8	Басқарудың көп элементтілігі	Басқарудың бір элементінің табысқа жету үшін басты болады дегенді жоққа шығарады.
9	Менеджменттің сапасының өзгеруіне жахданудың әсері	Жахамдануға байланысты байланысты барлық факторларды еске алу керек. Өндіріс лидерлері белгілеген стандартқа жетуге тырысу керек.
10	Өзара келісілуі	Фирмалардың келісіп жұмыс істеуі жөн, конкуренцияға түскеннен.
11	Әр-түрліліктің6 көбеюі	Стандарттаумен қатар өнімнің өзіндік жекешілігін дамыту керек.
12	Ішкі және сыртқы ортаны ұйымдастырудың тепе-теңділігі	Ортаның әр белгісіздеу деңгейіне әртүрлі элементтердің комбинациясын алып, фирманың жұмысының нәтижесін жақсартуға болады.
13	Ақпараттандыру технологиясына Менеджменттің тікелей әсері және керісінше әсері .	Білімді қызметкерлер неғұрлым көп болса, олардың мекемелерге бағыныштылығы көп болады, информацияны алмастыруды да жоғары болады
14	Табысты менеджменттің түсінігі	Егер ұйым мақсатына жетсе, онда оны табысты деуге болады
15	Аман қалу (выжить)	Әр ұйым өзінің өмір сүрулігін ұзақ болуын көздейді
16	Шешімді іске асыру	Іс жүзінде іске асқан шешім пайдалы деп есептелінеді
17	Шараның үш жақтылығы	Басқарудың үш тетігі (инструменті): • Иерархия • Мәдениет • Нарық
18	Кәсіпкерлікті (предприя.) басқару	Ұйым өзгерісті күтіп отырған жоқ
19	Стратегиясы, мүмкіншіліктері және жұмыс қорытындысы	Компанияның жұмыс қорытындысы тиімді, іс және басқару мүмкіншіліктері, қойылған стратегияға сәйкес келеді.