- •1.Экономикалық теорияның ғылым ретінде қалыптасуының негізгі кезеңдері.
- •2. Экономикалық теорияның пәні және әдістері.
- •3. Экономикалық теорияның нарықтық идеологияны қалыптастырудағы рөлi.
- •6.Қоғамдық дамудың өркениеттік теориясы.
- •7. Постиндустриалдық экономика теориясы және қазіргі даму сатысының көріністері мен ерекшіліктері.
- •8. Нарықтық экономика: мән-мағынасы және қазіргі кезеңдегі модельдері.
- •10. Экономикалық ресурстар және негізгі өндіріс факторлары
- •11.Рынок: мән-мағынасы, түрлері және орны мен рөлі.(5 даристи оқындар)
- •12. Ұлттық валюта: тарихы, оның тұрақтылығын қамтамасыз ету мәселелері.
- •Экономикалық шығындар
- •Бухгалтерлік шығындар
- •Орташа өнім (ар) – көрсеткіш жалпы өнімді (q) өзгермелі фактордың санына бөлумен анықталады:
- •26. Олигополистік нарық.
- •31.Капитал айналымы. Капиталдың толық және ауыспалы айналымы
- •32. Қазақстандағы шағын және орта бизнесті дамтудың мәселелері
- •33. Экологияның экономикалық мәселелері
- •34. Аd-аs моделіндегі макроэкономикалық тепе – теңдік
- •35. Қоғамдық игіліктер және қоғамдық таңдау
- •36. Негізгі және айнымалы капитал. Амортизация
- •37. Өндіріс факторларының нарығы және факторлық табыстар
- •38. Мемлекеттің нарықтық экономикаға араласуының қажеттілігі мен оның негізгі реттеу бағыттары.
- •39. Мемлекеттік реттеудің түрлері мен әдістері.
- •40. Экономикалық циклдың мазмұны мен жалпы белгілері.
- •41. Циклдық толқуларды мемлекеттің реттеу мәселесі.
- •42. Макроэкономикалық тұрақсыздық және тұрақтандыру саясаты
- •44. Жалақының түрлері мен формалары. Лоренц қисығы
- •Қоғамда табыстар біркелкі бөлінбейді, табыстың біркелкі бөлінбеуі деңгейі графикте Лоренц қисығымен көрсетіледі.
- •45 Фискалды саясат, оны іске асырудың мәселелері.
- •46 Бюджет тапшылығы мен мемлекеттің қарызының мәселелері, оларды шешу жолдары.
- •47 Қаржы саясаты және оның экономиканы реттеудегі рөлі.
- •14 Тақырып;
- •48 Салық туралы теориялар және экономикалық саясаттағы орны мен рөлі.
- •49. Монетарлық теорияның экономикалық саясаттағы рөлі
- •50.Монетарлық саясат және оны іске асыру мәслелері
- •51. Дағдарыс және оның түрлері
- •52. Мемлекеттің әлеуметтік саясаты, оны қазіргі кезеңде Қазақстанда іске асыру мәселелері
- •53. Меншік обьектілері мен субьектілері
- •54.Несие капиталының халықаралық нарығы және валюта жүйесі
- •55 Меншік объектілері мен субъектілері
- •56 Дүниежүзілік сауда: қазіргі кездегі түрлері мен құрылымы.
- •57 Дүниежүзілік экономикалық байланыстардағы Қазақстанның орны.
- •58 Циклдық ауытқудың мәні, түрлері, себептері
- •59. Жұө және оны есептеу тәсілдері. Дефлятор
- •60 Салық түрлері, Лаффер қисығы
- •61.Кәсіпкерліктің ұйымдық экономикалық формалары:
- •66. Жұмыссыздық дегеніміз не? Түрлері, мәндері. Жұмыс күші
- •67. Лаффер қисығы нені сипаттайды?
- •69. Филлипс қисығы нені көрсетеді? Қай жылы
- •70. Қаржы дегеніміз не? Атқаратын қызметтері
- •71. Мемлекеттік бюджет дегеніміз не? Бюджет тапшылығы, пайда болу себептері. Мемлекеттік қарыз дегеніміз не?
- •72. Халықаралық сауда дегеніміз не? Сауда теориялары, олардың мәні. Халықаралық сауданың негізі.
- •73. Протекционизм дегеніміз не? Сыртқы сауда саясатының типтері
- •74. Халықаралық сауда және оның мәні. Халықаралық еңбек бөлінісі
- •75. Валюталық курс оны реттеу тәсілдері. Валюталық жүйе
- •79. Экстенсивті және интенсивті ұлғаймалы ұдайы өндіріс.
- •Қоғамдық өндірістің құрылымы
- •82. Өндіргіш күштер және өндірістік қатынастар
- •83.Өндіріс және ұдайы өндіріс
- •84. Меншік қатынастары және олардың экономикадағы орны
- •85. Меншіктің экономикалық және құқықтық мазмұны.
- •85 Меншіктің экономикалық және құқықтық мазмұны.
- •86 Нарықтық тепе-теңдік. Икемділік түсінігі
- •87 Фирманың өндіріс шығындары мен табыстары
- •Экономикалық шығындар
- •Бухгалтерлік шығындар
- •88 Шығындардың мәні, түрлері
- •Бухгалтерлік шығындар
- •Экономикалық шығындар
- •89 Табыс және пайда, түрлері
- •Орташа өнім (ар) – көрсеткіш жалпы өнімді (q) өзгермелі фактордың санына бөлумен анықталады:
- •90 Жер рентасының түрлері және жердің бағасы
89 Табыс және пайда, түрлері
Фирманың басты мақсаты - пайда табу. Пайда дегеніміз – табыс пен шығындардың арасындағы айырмашылық. Табыс дегеніміз - сатқан өнімнен түскен түсім. Шығындарға сәйкес табыстардың бірнеше түрі болады:
Жалпы табыс – ТR = PxQ
Орташа табыс – АR = TR = P
Q
Шекті табыс – MR = ТR
Q
Өндірісті ұйымдастыру кезінде әдетте кәсіпкер өндірістік процестің тиімді болуын қалайды. Сондықтан өндірістегі өзгермелі фактордың ықпалын анықтау үшін тиімділік көрсеткіштері қолданылады: жалпы, орташа және шекті өнім. Жалпы өнім (Q) – өзгермелі факторлардың белгілі бір көлемін қолданғандағы өндірілген өнімнің саны.
Орташа өнім (ар) – көрсеткіш жалпы өнімді (q) өзгермелі фактордың санына бөлумен анықталады:
АР =
мұнда Ғ1-өзгермелі факторлар
Шекті өнім (МР) – бұл көрсеткіш жалпы өнімнің (Q) өзгеруін өзгермелі фактордың (Ғ1) өзгеруіне бөлумен анықталады:
Масштаб эффектісі ұзақ мерзім кезеңінде фирманың іс-әрекет процесінде пайда болады. Бұл процесте орташа шығындар мен өндірістің қарқыны өзара байланыста болады. Өндірістің қарқыны өскен сайын белгілі бір кезеңге дейін орташа шығындар азая береді, яғни масштаб эффектісі дегеніміз - өндіріс қарқынының (күш, куаты) өсуі арқылы ресурстардың тиімділігінің артуы, яғни үнемділігінің өсуі. Мұның мағынасы: өндіріс кеңейіп өсе бастағанда, барлық факторлар іске кіріскенде өнімнің саны өсе бастайды да шығындардың азаюына төмендегі себептер әсерін тигізеді:
Еңбектің мамандандырылуы. Өндіріс күрделенген сайын, жоғары деңгейлі кәсіптік жұмысшыларға қажеттілік өседі. Осы жағдайда еңбектің өнімділігі де өседі.
Басқару аппаратының мамандандырылуы.
Капиталды тиімді пайдалану. Фирманың қарқыны өскен сайын, қымбат құрал-саймандарды сатып алу мүмкіншілігі туады.
Тәжірибелік жұмыстарға ғылыми зерттеу жүргізу қаржыландырудың артықшылығы.
Жарнаманы қаржыландырудың артықшылығы.
Тауар өткізуді (сатуды) қаржыландырудың артықшылығы.
90 Жер рентасының түрлері және жердің бағасы
Жердің саны шектелген, сондықтан жердің ұсынысы абсолютті икемсіз. Жердің ұсынысына төмендегі факторлар әсер етеді:
Жер құнарлылығы;
Жер участкісінің нарыққа алыс-жақын орналасуы.
Жер нарығында тек сұраныс белсенді фактор. Жерге сұраныс өзгерістерінің нәтижесі шамалы болғандықтан, оны пайдаланғанда осы ресурстың иесі белгілейтін баға шешуші фактор болып табылады.
Рента меншікке келетін табыстың бір түрі, капиталды жерге пайдалану құқы үшін меншік иесіне түсетін төлем. Оның көлемі аренда келісімінде белгіленеді. Жер рентасы – жер учаскесін уақытша қолданғанға төленетін төлем. Жер рентасының екі түрі бар: дифференциалды және абсолютті.
Абсолюттік рента – бұл жериелерінің иемденетін табыстарының бір түрі. Оның абсолюттік деп аталатын себебі – ол құнарлылығы мен басқа да жағдайларға байланыссыз жалға берілген барлық жерлерден алынады. Мұны жерге меншік монополиясы болу салдарынан, жер иесіне жерге капитал пайдалану үшін төленетін төлем. Қай елде болмасын, халықты азық-түлікпен қамтамасыз ету үшін құнарлы жермен қатар өнімділігі төмен жерлерді де пайдалануға тура келеді. Сондықтан нарық бағасы құнарлылығы төмен жерде өндірілетін өнімдердің жеке өндірістік бағасымен өлшенеді. Сондықтан нашар деген жерлерден де орта пайдадан артық пайда алынатын болады. Мұндай артық пайданы абсолюттік рента түрінде жер иелері иемденді.
Дифференциалды рентаның қайнар көзі құнарлылығы жоғары және нарыққа жақын жерлерде өндірілетін ауыл шаруашылығы өнімдерінің жеке өндіріс шығындары қоғамдық өндіріс шығындарынан әлдеқайда кем болады да, сондай жерлерді пайдаланатын жалгерлердің үстеме пайдасы болып табылады.
Жердің табиғи құнарлылығына және жер учаскелерінің нарыққа жақын орналасуына байланысты алынатын пайданың төлемі ретінде жер иелеріне көшуін дифференциалдық І рента деп атайды.
Жердің құнарлылығын жасанды жолмен жақсарту арқылы алынатын үстеме пайданы дифференциалдық ІІ рента деп атайды. Екінші дифференциалдық рента егіншілікті интенсивті жүргізу әдісін және жердің құнарлығын өсіруді, прогрессивті биотехнология қолдануды, жоғары потенциалы бар тұқымдарды тілейді.
Үй шаруашылығы нарықтық экономикада бір немесе бірнеше адам құрамында өз бетімен шешім қабылдайтын, өз қажеттіліктерін қанағаттандыруға ұмтылатын, қандай да бір өндіріс факторының (көбінесе жұмыс күшінің) меншік иесі болып табылатын және «адам капиталын» өндіру, іске асыруды қамтамасыз ететін экономикалық бірлік.